|
| |
| |
| |
InZicht
Raymond Noë
InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
● Leenwoorden
Sommige woorden leggen een lange weg af voordat ze in een taal terechtkomen. Zo komt het Russische ančous van ons woord ansjovis, dat wij weer uit het Spaans (anchoa) geleend hebben. En het Spaans heeft dat woord via het Genuees en het Latijn aan het Grieks (aphuè, ‘maaltje gebakken visjes’) te danken.
Nicoline van der Sijs, auteur van het Leenwoordenboek, beschrijft in Geleend en uitgeleend een aantal voorbeelden van het leenverkeer tussen het Nederlands en andere talen, waarbij zij veel aandacht schenkt aan de historische achtergronden. Per taal of taalgebied beperkt ze zich daarbij tot een bepaald onderwerp, zoals posterijtermen of visnamen. Het laatste hoofdstuk behandelt de vraag hoeveel leenwoorden het Etymologisch woordenboek van Van Dale bevat.
Geleend en uitgeleend. Nederlandse woorden in andere talen & andersom is verschenen in ‘Het Taalfonds’, een nieuwe reeks van uitgeverij Contact. Het boek kost f 32,90. (208 blz.)
ISBN 90 254 2450 3
| |
● Dyslexie
Leerlingen met dyslexie hebben het moeilijk op school - ook nog nu het probleem sneller onderkend wordt en er vaak betere begeleiding is. De gebruikte onderwijsmethodes zijn niet op hen afgestemd, en bovendien stuiten ze vaak op onbegrip. Léon Biezeman is dyslecticus en beschreef zijn ervaringen in de schoolbanken en aan de universiteit. Het boekje geeft een indruk van de moeilijkheden waarvoor de dyslecticus zich bij het lezen en leren gesteld ziet, maar ook van allerlei andere, daaruit voortvloeiende problemen die hij moet overwinnen.
Ruimte voor dyslexie is verschenen bij De Toorts en kost f 29,50. (120 blz.)
ISBN 90 6020 765 3
| |
● Dialecteponiemen
Nederlandse eponiemen (woorden en ook uitdrukkingen die teruggaan op de naam van een persoon) zijn de afgelopen jaren vrij uitvoerig geïnventariseerd en beschreven. Dialectgebonden (of streekgebonden) eigennaamwoorden bleven daarbij tot nog toe buiten beeld, maar in Hortsik! hebben Wim Daniels en Kees de Wit nu een aantal Vlaamse en Nederlandse dialecteponiemen samengebracht. Ze voorzagen de woorden en uitdrukkingen van uitvoerige achtergrondinformatie, vooral over de kleurrijke, voornamelijk lokale beroemdheden op wie ze terug te voeren zijn, zoals Piet Moonen, aan wie we de uitdrukking Piet Moonen gezien hebben (‘dronken zijn’) te danken hebben. Het laatste hoofdstuk is gewijd aan de huisgebonden eponiemen van de thuistaal: woorden als hiltermannetjes en Tina-Turnerbeen, die slechts binnen één gezin gebruikt worden.
Hortsik! Eponiemen in de Nederlandse en Vlaamse dialecten van Wim Daniëls en Kees de Wit is verschenen in de reeks ‘Het Taalfonds’ van uitgeverij Contact en kost f 19,90. (144 blz.)
ISBN 90 254 2440 6
| |
● Stijlboek De Standaard
Eind 1997 verscheen het Stijlboek van het Belgische dagblad De Standaard/Het Nieuwsblad, een boek dat door de titel - maar ook door inhoud en doelgroep - doet denken aan het Stijlboek van de Volkskrant. Beide boeken zijn ontstaan vanuit de dagelijkse schrijfpraktijk bij een dagblad en beide beogen een houvast te geven bij het schrijven van artikelen. De opzet van het Volkskrant-stijlboek is beknopt en overzichtelijk door de alfabetische indeling. In het Standaard-stijlboek is gekozen voor een thematische opzet. In drie gedeelten gaat het uitgebreid in op grammatica, spelling en het schrijven van artikelen. Bovendien is een bijlage met verklaring van vaktermen en de spelling van ‘probleemwoorden’ opgenomen.
Stijlboek van Ludo Permentier en Ludo Van Den Eynden is verschenen bij uitgeverij Scoop (België) en uitgeverij Contact (Nederland); het boek kost f 39,90. (360 blz.)
ISBN 90 2541 671 3
| |
● Tussen-n
Felix van de Laar is voorzitter van Tekst-Net, de beroepsvereniging van tekstschrijvers, redacteuren, taaldocenten en -adviseurs. In die hoedanigheid heeft hij zich steeds afgezet tegen de nieuwe spellingregels, en dan vooral die voor de tussen-n. In De kleren van de nieuwe spelling, een in eigen beheer uitgegeven boekje, bundelt Van de Laar de stukken die hij hierover eerder publiceerde in Tekst[blad]. Verder is er een bijdrage van Gerard Verhoeven in opgenomen waarin hij de kritiek op de nieuwe spelling bekritiseert. Ten slotte reikt Van de Laar ook de alternatieve ‘Regel-Van de Laar’ aan: gebruik in het linkerdeel van een samenstelling een meervoudsvorm op -en als er een meervoudsvorm uitgedrukt moet worden en laat in alle andere gevallen de -n weg.
De kleren van de nieuwe spelling. De tussen-n is een verzinsel! kan besteld worden door overmaking van f 19,50 op Postbankrekening 4164313 van Vandelaar Tekstbewerking. (36 blz.) ISBN 90 9011406 8
| |
● Taaletiquette
Correcte, niet-discriminerende denkbeelden weerspiegelen zich in ‘correct’ taalgebruik. Maar wat correct is - of als correct ervaren wordt - is per persoon en per situatie verschillend: Anil Ramdas mag het gerust over ‘negertjes’ hebben als hij gepigmenteerde mensen bedoelt, maar als je ‘witte’ buurman dat doet, dan is dat niet correct. In zijn nieuwste boek legt Jan Kuitenbrouwer uit wat je wel en niet kunt zeggen over vrouwen, allochtonen, gepigmenteerden, dieren en het milieu, waarbij hij (uiteraard) veel aandacht schenkt aan de geforceerde en krampachtige - en dus lachwekkende - aspecten van correct taalgebruik.
Heb ik iets verkeerds gezegd? Enige wenken voor (in)correct doen en denken is verschenen bij Prometheus en kost f 19,90. (162 blz.)
ISBN 90 5333 414 9
| |
| |
| |
● Indisch-Nederlands
Het Petjoh (of Petjok) is de taal van Indo's en Indische Nederlanders. In de jaren zeventig kreeg het landelijke bekendheid door het tv-personage Tante Lien (Wieteke van Dort). Het is een mengtaal: het Nederlands is de grondvorm, maar het bevat ook elementen uit onder andere het Maleis en inlandse talen als het Javaans. Omdat het Petjoh alleen nog gesproken wordt door mensen die een deel van hun leven in Indonesië doorgebracht hebben, is het een taal die zal uitsterven. Mede daarom heeft Richard Cress de woordenschat ervan willen vastleggen. De woordenlijst heeft hij aangevuld met gegevens over de uitspraak en specifieke kenmerken van de taal, en met een korte beschrijving van het dagelijks leven in het Indië van voor de Tweede Wereldoorlog.
Petjoh. Woorden en wetenswaardigheden uit het Indische verleden is verschenen bij Prometheus en kost f 34,90. (272 blz.) ISBN 90 5333 607 9
| |
● Neerlandistiek
In de studie van het Nederlands ontbreekt het aan samenhang tussen de verschillende deelgebieden: letterkunde, taalkunde en taalbeheersing. Om daar iets aan te doen - en om de gemeenschappelijke maatschappelijke belangen te behartigen - werd in 1996 het initiatief genomen tot de oprichting van een raad voor de neerlandistiek. Het rapport Wat unbidan we nu? (oud-Nederlands voor ‘waarop wachten we nog?’) gaat in op de vraag wat deze raad zou moeten doen, en hoe die dat zou moeten doen. (Zie ook de rubriek ‘Tamtam’ in dit nummer.)
Wat unbidan we nu? Naar een raad voor de neerlandistiek werd samengesteld door dr. E. Viskil. Het wordt uitgegeven door Sdu Uitgevers en kost f 34,90. (127 blz.) ISBN 90 12 08564 0
| |
● Nieuw tijdschrift
Noordzee, taal & letteren is een nieuw tijdschrift dat, geheel in de geest van het rapport Wat unbidan we nu? (zie hierboven), een breed publiek wil informeren over Nederlandse taal én letterkunde én taalbeheersing. Het eerste nummer, een dubbelnummer, oogt professioneel; het biedt nieuws, interviews en achtergronden, en bevat een themakatern over taal en literatuur van het platteland.
Noordzee, taal & letteren wordt uitgegeven door Sdu Uitgevers. Losse nummers kosten f 9,95 (dubbelnummers: f 13,95), een jaarabonnement (10 nummers) kost f 89,50.
ISSN 1387-8301
| |
● Neerlandistiek [2]
Vorig jaar hield de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek haar dertiende Colloquium Neerlandicum, dat in het teken stond van het 200-jarig bestaan van de studie van het Nederlands. De teksten van de 32 lezingen (waaronder een groot aantal van docenten neerlandistiek in het buitenland) zijn gebundeld in Nederlands 200 jaar later. Behalve voordrachten over de historische ontwikkelingen in de neerlandistiek bevat de bundel bijdragen over letterkunde (o.a. over de Nederlandse poëzie na 1980 en over de vrouw als androgyn in het werk van Bordewijk) en over taalkunde (o.a. over de positie van het Nederlands in Suriname).
Nederlands 200 jaar later, onder redactie van Hugo Brems, Gerard Elshout, Anne Marie Musschoot en Roel Vismans, wordt uitgegeven door de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, waar het ook besteld kan worden (adres: Raadhuisstraat 1, 2481 BE Woubrugge). Het boek kost f 35,-. (575 blz.)
ISBN 90 72870 05 0
| |
● Nederlands van nu
Het eerste nummer van jaargang 1998 van Nederlands van Nu opent met een bespreking van de tweede editie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst; in die beschouwing staan vooral regionale variatie en labels als ‘uitgesloten’ en ‘goed Nederlands’ centraal. Alex Wethlij stelt de aanvaardbaarheid van constructies als (de) Antwerpenaar Frisot ter discussie; weglating van het lidwoord zou niet in overeenstemming met de grammatica zijn. Ina Schermer-Vermeer vervolgt haar artikelenreeks over het woordje het in zinnen als ‘Het onweert’. ‘Redelijke regels, bizarre uitzonderingen’ is de veelzeggende titel van een lezing die de Nijmeegse taalkundige Klein hield over de nieuwe spelling op de ‘Dag van het Nederlands’ in oktober 1997.
Een abonnement op Nederlands van Nu kost Bfr. 650/f 37,50 en is te verkrijgen bij de Vereniging Algemeen Nederlands, F. de Merodestraat 16, B 2800 Mechelen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd