Onze Taal. Jaargang 67

[p. 34]

InZicht
Nico Groen & Erik Viskil

InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

● Etymologisch woordenboek

De eerste druk van het Etymologisch woordenboek van Van Dale verscheen in 1989 en werd verzorgd door dr. P.A.F, van Veen, met hulp van drs. Nicoline van der Sijs. De tweede druk verscheen onlangs en werd, als gevolg van het overlijden van Van Veen in 1996, door Van der Sijs alleen voltooid.

De nieuwe editie van het Etymologisch woordenboek onderscheidt zich op een aantal punten van de vorige. Alle woorden (ruim 30.000) zijn nu van een datering voorzien, en van elk trefwoord wordt aangegeven of het wel of niet een erfwoord is. Er zijn meer dan 4000 nieuwe trefwoorden opgenomen en er is meer aandacht besteed aan de herkomst van uitdrukkingen. Bovendien is de nieuwe spelling consequent toegepast. Ten slotte kreeg het boek behalve een ander uiterlijk ook een nieuwe, uitgebreide en zeer lezenswaardige inleiding, waarin veel verrassende vondsten zijn opgenomen, zoals een tabel waarin wordt aangegeven hoeveel woorden in welke eeuw aan onze woordenschat zijn toegevoegd.

Het Etymologisch woordenboek (1066 pagina's) wordt uitgegeven door Van Dale Lexicografie en kost f 135,-.
ISBN 90 6648 312 1

● Taalspelletje

Taaltris is een spannend en leerzaam computerspel voor iedereen die zijn vaardigheden in het ontleden van zinnen en het benoemen van woorden wil verbeteren. Gerard Kempen en Peter Diesveld hebben het zo ontworpen dat de speler uitsluitend zijn pijltjestoetsen hoeft te gebruiken. Onder aan het beeldscherm staat een in stukjes geknipte zin met daarboven een aanduiding van een grammaticale categorie; van de speler wordt verlangd dat hij het woord uitkiest waarop de aanduiding van toepassing is. Een makkelijk spelletje? Niet voor iemand die tot het hoogste niveau doorgaat. Die moet weten wat een voorzetselvoorwerp is, welk woord een wederkerend werkwoord is en hoe hij een nevenschikkend voegwoord herkent. Het spel bevat honderden voorgeprogrammeerde zinnen en biedt de mogelijkheid nieuwe zinnen toe te voegen. Het kan gespeeld worden op een pc met een 80468 processor en minimaal 4 Mb intern geheugen.

Taaltris wordt uitgegeven door A.W. Bruna en kost f 39,90.
ISBN 90 229 3991 X

● Praktische retorica

Het winnende woord van Marjon Spolders begint met een dialoogje tussen een terrasliefhebber en zijn maatje; de eerste probeert de laatste ervan te overtuigen dat ze beter kunnen opstappen. Pas het argument en direct hebben we nog een parkeerbon blijkt succes te hebben. ‘Waarom overtuigt dit argument wel?’, vraagt Spolders.

Spolders wil met haar boek duidelijk maken dat retorische inzichten, die letterlijk nog ouder zijn dan de weg naar Rome, nog steeds goed gebruikt kunnen worden om discussies te winnen. Om het de lezer gemakkelijk te maken, heeft ze veel termen uit het vocabulaire van de klassieke retorica vervangen door alledaagse Nederlandse terminologie.

Het winnende woord. Succesvol argumenteren wordt uitgegeven door Bert Bakker en kost f 24,90.
ISBN 90 351 1946 0

● Praten over karakters

Hoe spreken mensen over mensen? Welke eigenschappen kennen ze elkaar toe? Hoe beschrijven ze elkaar zo positief - of negatief - mogelijk? Dit soort vragen is te beantwoorden met het pas verschenen Idioticon van de persoonlijkheid van de Groningse psychologen Mien Doddema-Winsemius en Boele de Raad. Het bevat, volgens de auteurs, álle uitdrukkingen waarmee karakteristieke eigenschappen van mensen kunnen worden beschreven. ‘Alle’ is misschien wat overdreven, maar het is een feit dat de schrijvers gebruik hebben gemaakt van de omvangrijke woordbestanden van het Centrum voor Lexicale Informatie in Nijmegen. Centraal in het boek staat een ‘periodiek systeem van persoonlijkheidseigenschappen’ waarin termen voor eigenschappen in vijf hoofdcategorieën zijn ondergebracht. Het boek is erop gericht de lezer meer inzicht te verschaffen in de verschillende manieren om mensen te typeren.

Idioticon van de persoonlijkheid. Het karakteristieke vocabulaire van het spreken over mensen wordt uitgegeven door Uitgeverij Nieuwezijds en kost f 34,50.
ISBN 90 5712 019 4

● Praten over eten

De Academie voor de Streekgebonden Gastronomie in Vlaanderen heeft een woordenboekje van Frans-Nederlandse keukenterminologie gemaakt. Het bevat de Franse benamingen van ruim 700 handelingen en bewerkingen in de keuken, die allemaal van een Nederlands equivalent zijn voorzien. Het woordenboekje is uiteraard een handig instrument voor professionele koks, maar biedt ook veel lezenswaardigs voor culinair of taalkundig geïnteresseerden.

Keukenterminologie (deel I). Frans-Nederlands lexicon kost Bfr. 360 (in België) en Bfr. 500 (in andere landen). Bestellingen kunnen worden gericht aan M. Verhaeghe, Stasegemdorp 48, 8530 Harelbeke, België. Telefoon (0032)(0)56 - 21 61 85.

● Kantoortaal

Een van de meest spraakmakende rubrieken in de Volkskrant van de afgelopen jaren was ‘Op het werk’, waarin werknemers berichtten over eigenaardigheden op hun werk, en dan met name taaleigenaardigheden. In Kantoortaal van Volkskrant-journalisten Wim de Jong en Henrico Prins is het meest bijzondere taalgebruik van werknemers bijeengebracht waarover in deze rubriek werd bericht. Het boekje telt elf hoofdstukken, waarin onder meer wordt ingegaan op het taalgebruik van ambtenaren, op kantoortaal als uiting van minder fraaie persoonlijke drijfveren, op de bot-

[p. 35]

sing tussen ‘digibeten’ en ‘digifielen’, en op de populariteit van verhaspelde uitdrukkingen. Het boek wordt afgesloten met een woordenlijst. De conclusie die de auteurs trekken: nergens wordt met zo weinig ontzag met taal omgegaan als op de Nederlandse werkvloer.

Kantoortaal. Zakwoordenboek voor op het werk wordt uitgegeven door Bert Bakker en kost f 19,90.
ISBN 90 351 1947 9

● Schrijftips

De eindeloze stroom boekjes over schrijven is recentelijk uitgebreid met Leesbaar schrijven voor iedereen. Ook in dit boek wordt weer een aantal bekende schrijfadviezen gegeven, zoals de raad om moeilijke woorden en lange zinnen te vermijden en voorzichtig te zijn met de lijdende vorm en met ambigu taalgebruik. De auteur, Peter van der Horst, schreef eerder enkele bekende taaladviesboeken, waaronder de Redactiewijzer, de Stijlwijzer en de interpunctiebijbel Alles over leestekens.

Leesbaar schrijven voor iedereen wordt uitgegeven door Sdu Uitgevers en kost f 19,90.
ISBN 90 75566 52 2

● Register onze taal

Op de weblocatie van Onze Taal is een gratis trefwoordenregister te vinden van de jaren 1980-1996. Twee actieve leden van het genootschap, Jac Aarts en Ben Beenen, maakten een nog verder uitgewerkt register in WP 5.1. In deze databank vindt u de beknopte registergegevens over de jaren 1985-1994 en bovendien uitgebreide gegevens over alle artikelen vanaf 1995. In dit eenvoudig hanteerbare databankprogramma vindt u ook auteurs- en titelgegevens, korte samenvattingen van de inhoud, overzichten per nummer, enz. De software is bij de prijs inbegrepen.

U kunt dit elektronisch register bestellen door f 10,- over te maken op giro 39 76 124 van J.J.C.T. Aarts te Arnhem onder vermelding van ‘databank OT’. U krijgt bij de diskette een eenvoudige maar praktische installatiehandleiding. Desgewenst is verzending via Internet ook mogelijk. Stuurt u dan eerst een e-mail naar [e-mail].

Na ontvangst van uw betaling wordt de databank gezonden naar het adres dat op de overschrijvingskaart is vermeld. Bij overmaking via girotel wordt u verzocht uw adres te vermelden. Dit geldt ook voor ben die in België wonen maar een Nederlandse girorekening hebben.