Sofie 9 slot
Na de babytijd verwerft een peuter door nieuwsgierigheid en verwondering de moedertaal beetje bij beetje. Jeroen Kramer is anglist, presentator van het tv-programma ‘Het Klokhuis’, maar vooral ook vader. In een serie korte artikelen belicht hij enkele episoden uit de taalontwikkeling van dochter Sofie.
Sofie spreekt een fris, grammaticaal ABN. Ze is nu 4½, en heeft haar Nederlands nagenoeg verworven. Mijn momenten van opperste verbazing gelden dan ook steeds meer de inhoud in plaats van de vorm van haar taaluitingen. Laat die Sofie dus maar schuiven? Ja en nee, want ondertussen maak ik mij er zorgen over of dat Nederlands van haar ook fris blijft. En daar is alle reden toe, nu Sofie steeds meer wordt blootgesteld aan de verdorven invloeden van de Boze Buitenwereld. Aan de misleidende voorbeelden van disc-jockeys, ministers, kranten, ambtenaren, jongerenwerkers, onderwijzers, ooms, tantes, huisvrienden en andere corrumperende autoriteiten. Hoe moet deze kleuter daartussen haar onbedorven taalschat zuiver houden?
Ik geef het u te doen: stel dat u - nota bene als kritische, goed-opgeleide volwassene - zou emigreren naar een vreemd land. Uw beheersing van de taal die ze daar spreken, heeft, ten behoeve van dit experiment, het niveau van dat van een kleuter. Zeg dat dat land Frankrijk is. Zou u dan, al taalverwervend en hongerig op zoek naar idioom, het onderscheid weten te maken tussen goed en verkeerd Frans? Zou u het Franse equivalent van ‘en hier is dan het culinaire verhaal’ herkennen als een wangedrocht, terwijl uw Franse makelaar u de keuken van uw nieuwe residence toont? Spitsen uw oren zich achterdochtig als uw werkgever (een erudiete, sympathieke Parijzenaar) u op het hart drukt dat het gaat om ‘het bedrijfsimago naar de klant toe’? En weet u waar u staat als de lokale pastoor u verzekert dat u niet blind mag zijn voor ‘een stuk geloofsbelevenis’? In het Frans, mind you!
Ik geef het u te doen. Iedereen gebruikt deze woorden namelijk overal! Dat is juist het verraderlijke waardoor men ze op den duur als normaal gaat ervaren. Het is dus niet te doen. Zou u met uw kleuterwoordenschat, om bovenstaand gedachtenexperiment concreet te maken, bijvoorbeeld het Franse klemtoonvirus tijdig onderkennen? Pardon, u kent het Franse klemtoonvirus niet? Zet rond het hele uur een willekeurig Frans radio- of tv-station aan en luister naar het weerbericht: ‘Ici le meteo pour demain...’ Of het nieuws: ‘Les chauffeurs de camions ont blocqué les rues principales...’ Bijna niet één klemtoon normaal! Mitterrand heb ik destijds nog eens de Olympische Winterspelen horen openen met: ...les jeux Olympiques...’ Zelfs staatshoofden doen eraan mee, en nu moet mijn vierjarig meisje zich verzetten tegen dit soort invloeden? Schei nou toch uit!
Zo gaat dat nou eenmaal met taal. Zo is dat ook altijd gegaan. En zo zijn er altijd conservatieven geweest die zich tegen dat soort veranderingen in de taal verzetten. Knorrige lieden die het niet kunnen nalaten om modernistische gemaniëreerdheid van sarcastisch commentaar te voorzien, of met schoolmeesterachtige betweterigheid te corrigeren. Het wordt hun niet in dank afgenomen, maar ze kunnen nu eenmaal niet anders.
Onze taal is nu ook Sofies taal, en ze kan ermee doen wat ze wil. Voorzie ik nu al een generatiekloofje? Misschien dat ik u daarmee nog eens lastig val in een periodiek voor jonge ouders of zo.
Auteursrechtelijk beschermd