Onze Taal. Jaargang 64

[p. 224]

Tamtam
taalberichtentaalberichtentaalberichtentaalberichten

Taalunie-conferentie: ‘Kleine talen moeten blijven meetellen in Europa’

Zoals bekend dreigen de ‘kleine’ talen de laatste tijd in het nauw te komen in bestuurlijk en politiek Europa. Vooral de uitlatingen van de Franse minister voor Europese zaken, Lamassoure, eind vorig jaar, wekten veel beroering. Hij pleitte ervoor het aantal werktalen in de Europese Unie van elf terug te brengen tot vijf: Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans. Bij kleinere landen doemde toen meteen het spookbeeld op van het Europees Merkenbureau, waarvoor in 1993 al zo'n ‘vijftalenregeling’ is ingevoerd.

Het pleidooi van Lamassoure was voor de Nederlandse Taalunie een aanleiding om haar jaarlijkse Algemene Conferentie te wijden aan veeltaligheid en bestuurlijke doelmatigheid in Europa. Het congres, onder de titel ‘Grenzen aan veeltaligheid’, was bedoeld om de gedachten te bepalen voor de volgend jaar te houden ‘Intergouvernementele Conferentie’, waar het Verdrag van Maastricht wordt herzien, en waar ook de talenkwestie weer op de agenda zal staan.

In meerderheid vonden de deelnemers dat het belangrijk is dat het Nederlands zich teweerstelt tegen de verschillende aanvallen. Dat kan bijvoorbeeld door er, zoals de Belgische Europarlementariër M. Thyssen deed, op te wijzen dat het in stand houden van elf talen helemaal niet zo duur is als velen beweren. Het terugbrengen van die elf talen tot vijf zou leiden tot een bezuiniging van honderd miljoen gulden per jaar; ter vergelijking: het rondreizen tussen Straatsburg, Luxemburg en Brussel, de drie vestigingsplaatsen van het Europees Parlement, kost jaarlijks zo'n 250 miljoen.

Maar de zaak heeft natuurlijk ook een principiële kant. Thyssen wees op het democratisch recht van iedere Europese burger om mee te praten in zijn eigen taal. De Nederlandse staatssecretaris van buitenlandse zaken Patijn was dat met haar eens, maar ook weer niet helemaal: ‘Het praktische werk en het beslissingsproces mogen niet worden gehinderd door principes. Je kunt van onderhandelaars vragen dat ze meertalig zijn en dat ze daar gebruik van maken. Als ik ze naar Brussel stuur, moeten ze met resultaten terugkomen, niet met het gevoel dat ze het Nederlands van de ondergang hebben gered.’

De Belgische schrijver Geert van Istendael (‘ik verafschuw de Europese Unie’) had weer een ander gezichtspunt. ‘Elk pleidooi voor beperking van het aantal talen is een verpakt nationalistisch pleidooi, waarbij de voorstanders uitgaan van de superioriteit van hun taal. De pleidooien komen ook altijd alleen van de grote staten. Zodra je tegen eurocraten zegt: “Goed, u hebt gelijk, we beperken ons voortaan tot twee talen: Deens en Catalaans”, halen ze hun schouders op bij zo veel absurditeit.’

Bronnen: De Standaard, 23-6-1995; De Morgen, 24-6-1995; Staatscourant, 26-6-1995

‘Herverkaveling’ tijdschriften voor neerlandici

Drie al lang verschijnende, eerbiedwaardige vaktijdschriften voor neerlandici houden op te bestaan: Forum der letteren, De nieuwe taalgids en Spektator. Zij worden per 1 januari 1996 vervangen door drie nieuwe periodieken: Nederlandse Letterkunde, Nederlandse Taalkunde en TvL, tijdschrift voor literatuurwetenschap. Zoals de titels al duidelijk maken, zullen de nieuwe tijdschriften zich elk toeleggen op een bepaald onderdeel van de neerlandistiek.

Dat is een flinke breuk met de bestaande situatie. Immers: de drie ‘oude’ tijdschriften bieden sinds jaar en dag een combinatie van taalkundige, literaire en literatuurwetenschappelijke onderwerpen. De redacties vonden dat het tijd werd daarin verandering aan te brengen; er moesten ‘nieuwe, duidelijk herkenbare tijdschriften met een eigentijds profiel’ komen. Daarom besloten zij tot een ‘herverkaveling’, die leidde tot de drie nieuwe periodieken, waarin de disciplines letterkunde, taalkunde en literatuurwetenschap afzonderlijk aan bod komen.

Nederlandse Letterkunde en Nederlandse Taalkunde zullen worden uitgegeven door Martinus Nijhoff, TvL, tijdschrift voor literatuurwetenschap komt onder de hoede van Amsterdam University Press. De tijdschriften verschijnen vier keer per jaar, en hebben inmiddels elk een redactie en een redactieraad, waarin diverse universiteiten zijn vertegenwoordigd.

Bron: De nieuwe taalgids, juli 1995

[p. 225]

Bedrijven zijn slordig met namen

Als bedrijven elkaar aanschrijven, gaat er nogal eens iets mis met de tenaamstelling. Om precies te zijn gebeurt dat in maar liefst 67,8% van de gevallen. Dat blijkt uit een landelijk representatief onderzoek dat het bureau AGB Interact eind vorig jaar heeft verricht. De fouten die naar voren kwamen, lopen uiteen van verkeerd hoofdlettergebruik (‘Vnu’ in plaats van ‘VNU’) tot het totaal foutief aanschrijven van personen (‘mevr. P. van Doren’ in plaats van ‘de heer R. van Doorn’).

Er is ook nagegaan aan welk soort fouten de geadresseerden zich het meest ergeren. Nummer één is het verwisselen van de geslachtsaanduiding, op de voet gevolgd door ‘verkeerde bedrijfsnaam’, ‘onjuistheid in de bedrijfsnaam’ en ‘het aanschrijven van de verkeerde persoon’. Het weglaten van een titel wordt nauwelijks als irritant ervaren. De onderzoekers vermoeden dat dit ‘te danken is aan de Nederlandse bescheidenheid’.

Ten slotte is er onderzocht hoe vaak men denkt dat er fouten voorkomen. Daaruit blijkt dat de ontvangers een nóg slechtere indruk hebben van de toch al niet al te hoge kwaliteit van de tenaamstellingen.

Overigens gaat het hier alleen om correspondentie tussen bedrijven; volgens de onderzoekers is het ‘niet ondenkbaar’ dat het foutenpercentage in het schriftelijk verkeer tussen bedrijven en particulieren nog hoger is.

Bron: MEMO, juni 1995

Zo gezegd

‘Ik ben zeer verknocht aan de Nederlandse taal van de negentiende eeuw, die ik als het hoogtepunt beschouw. Ik betreur de teloorgang van een groot arsenaal van woorden die nog steeds functioneel, maar niet meer in zwang zijn. Ik vind dat schandelijk. Wat mij in Vlaanderen bekoort, is dat woorden als verwittigen of nochtans deel uitmaken van het dagelijks taalgebruik. De Nederlandse vertaling van het werk van Jules Verne heeft mij als knaapje buitengewoon gegrepen. Officieel is die taal ouderwets, maar ik beleef er nog altijd veel genoegen aan. Wat mij altijd zal bijblijven, is het onderschrift een ontredderd vaartuig dat rechtstandig is gezonken. Ik vind dat monumentaal, charmant en uiterst doelmatig. Het is betreurenswaardig dat dergelijk taalgebruik tegenwoordig wordt afgewezen als zijnde passé of elitair.’

Drs. P in Vrij Nederland, 5-8-1995