Onze Taal. Jaargang 64

[p. 122]

Tamtam
taalberichtentaalberichtentaalberichtentaalberichten

Waalse ouders vinden Nederlands noodzakelijk

Zestig procent van de Franstalige middelbare scholieren in België volgt op school het vak Nederlands als tweede taal. In dit percentage is ook Brussel begrepen, waar Franstalige leerlingen geen keuze hebben - de taalwet verplicht hun immers om ook Nederlands te leren. Maar in Wallonië, waar die verplichting er niet is, kiest toch nog zo'n 50 à 55 procent van de jongeren voor Nederlands als tweede taal.

Die situatie is heel anders dan in de jaren zeventig; toen bestond er veel weerzin tegen het leren van Nederlands. Tegenwoordig zijn ouders ervan overtuigd dat het voor hun kinderen erg belangrijk is om het Nederlands te beheersen, met het oog op een toekomstige baan. Een Waalse onderwijsinspecteur: ‘Ouders zeggen mij: als we de advertenties in Le Soir doornemen, zien we altijd maar dat kennis van het Nederlands gevraagd wordt.’ Een collega benadrukt dat vooral de ouders een voorkeur hebben voor het Nederlands: zodra de leerlingen zelf kunnen beslissen, kiezen ze vaak voor het Engels, omdat ze veronderstellen dat die taal makkelijker te leren is.

Bron: De Standaard, 20-2-1995

Neerlandistiek in Zuid-Afrika op achterstand

Vanwege de verwantschap met het Afrikaans - de moedertaal van meer dan vijftien procent van de Zuidafrikanen - heeft het Nederlands in Zuid-Afrika nog altijd een bijzondere positie. Dat blijkt ook uit de beoefening van de neerlandistiek in Zuid-Afrika: er zijn op dit moment zo'n drieduizend studenten Nederlands. Maar door de jarenlange culturele boycot heeft de bestudering van de Nederlandse taal en literatuur een flinke achterstand opgelopen. ‘Voordien had elke student Nederlands Vlaanderen of Nederland wel een keer bezocht. Nu is er een generatie van neerlandici die nooit in dat taalgebied zijn geweest. Deze mensen hebben niet alleen moeite met de spreekvaardigheid, ze hebben in zekere zin ook afstand genomen van de cultuur en de maatschappelijke context.’ Aldus Greetje van den Bergh, algemeen secretaris van de Taalunie. Zij stond aan het hoofd van een Taalunie-delegatie die eind vorig jaar naar Zuid-Afrika trok om te kijken hoe die achterstand het snelst kan worden ingelopen.

De Taalunie besloot om voor 1995 ongeveer een half miljoen gulden beschikbaar te stellen, onder meer voor het nascholen van docenten, voor studiebeurzen ten behoeve van studenten en voor het ondersteunen van bibliotheken. Met deze projecten, die de komende jaren voortgezet zullen worden, hoopt de Taalunie de banden tussen het Nederlandse-taalgebied en Zuid-Afrika weer aan te halen.

Bron: De Standaard, 24-2-1995

Rampzalige taalfout

Taalfouten zijn de belangrijkste oorzaak van luchtvaartongelukken. Dat concludeerde de Amerikaanse luchtrampdeskundige Steven Cushing onlangs na een analyse van meer dan tweehonderd ongelukken. Een daarvan is de ramp die in 1977 plaatsvond op het vliegveld van Tenerife. Een KLM-toestel boorde zich toen in een Boeing van Panam, met als triest gevolg 583 doden.

Toen hij aan de start begon, zei de KLM-piloot niet tegen de verkeerstoren ‘We are now taking off’ (‘We gaan opstijgen’), maar ‘We are now at takeoff’. En dat betekent iets heel anders, namelijk: we bevinden ons op de plek waar de start be-

[p. 123]

gint. Volgens Cushing ging het hier om een subtiele vorm van ‘codewisseling’. Hij doelt daarmee op het verschijnsel dat mensen die in een voor hen vreemde taal communiceren, onbewust heen en weer schakelen tussen de code van hun eigen taal en die van de vreemde taal.

Want wat was er precies aan de hand? De KLM-piloot ging kennelijk van de Engelse werkwoordsvorm (het tegenwoordig deelwoord op -ing) over op het Nederlandse equivalent daarvan (de onbepaalde wijs: takeoff). Onbewust greep hij terug op de Nederlandse grammatica, terwijl hij Engelse woorden bleef gebruiken. Zo werd taking off opeens at takeoff. De Spaanse verkeersleider vatte het woordje at vanzelfsprekend op als een plaatsaanduiding. Met alle fatale gevolgen van dien.

Bron: Intermediair, 10-2-1995

Historicus Ernst Zahn: ‘Nederlands is springlevend en kerngezond’

‘Niemand zal kunnen beweren dat het Nederlands verkommert, hoe hard er ook altijd wordt geklaagd over de “verloedering” van de taal.’ Dat zei de Nederlandse historicus Ernst Zahn (bekend van zijn standaardwerk Regenten, rebellen en reformatoren, 1989) onlangs tijdens het congres ‘Buurtaal Duits’. Zijn toespraak ging over verschuivingen in het Nederlandse zelfbeeld en onze plaats in Europa. Over de situatie van het Nederlands zei hij verder onder meer: ‘Het Nederlands is, zoals Abram de Swaan heeft gezegd, “springlevend en kerngezond”; het is een robuuste taal die vreemde invloeden kan opnemen en verwerken en “in eigen huis” geen enkele bedreiging kent. Het Nederlands verandert, het ontwikkelt zich sneller dan de talen van de grote buurlanden, die gebonden zijn aan de grote boegbeelden van hun literatuur. Wanneer het moderne Nederlands wordt vergeleken met dat van de jaren dertig - en die afstand is groter dan die tussen het moderne Duits en dat uit Goethes tijd - dan valt ook op hoe weinig stabiel de Nederlandse grammatica is.

De taal handhaaft en ontwikkelt zich ondanks de invloeden van buitenaf. Het Nederlands verzet zich niet, maar duldt en verwerkt ze, precies zoals in het verleden de krachtige druk van het Frans werd opgevangen. Het klinkt misschien paradoxaal, maar de internationalisatie is een onderdeel geworden van de verandering van de nationale cultuur. Een teken van verval is het beslist niet.’

Bron: NRC Handelsblad, 11-3-1995

100 jaar ANV

Onder het motto ‘Taal is meer dan...’ herdenkt het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) dit jaar zijn honderdjarig bestaan. De cultuurgebondenheid van de Nederlandse taal is het centrale thema van het eeuwjaar. De vereniging werd in de vorige eeuw opgericht om de staatkundige scheiding van Nederland en België op het gebied van taal en letteren te neutraliseren. In die honderd jaar is deze ‘Nederlands-Vlaamse vereniging ter bevordering van de Nederlandse taal en cultuur’ op verschillende gebieden actief geweest. Te denken valt onder meer aan het uitgeven van het ‘algemeen-Nederlands’ tijdschrift Neerlandia, het regelmatig toekennen van de ANV/Visserneerlandia-cultuurprijzen, en het organiseren van de jaarlijkse conferentie ‘De Nederlanden nu’.

Het ANV nam het initiatief tot de instelling van een leerstoel ‘Cultuur der Nederlanden’ aan de Universiteit van Amsterdam, die in oktober dit jaar voor het eerst bezet wordt. Op het terrein van taalgebruik kent het ANV werkgroepen voor zuiver en voor goed taalgebruik, houdt het studiedagen voor docenten Nederlands in het buitenland, en organiseert het opstelwedstrijden en poëziebeoordelingen.

Het hoogtepunt van het eeuwfeest is de viering op 9 mei in de Grote Kerk in Den Haag, in aanwezigheid van zowel koningin Beatrix als koning Albert II.