Niet te klagen
Redactie Onze Taal
In het meinummer stelde de redactie de volgende vraag aan de lezers: ‘Mag er na niet te klagen hebben over... iets negatiefs volgen of is dat uitgesloten?’ Aanleiding daartoe vormde een discussie over de zin: ‘Dat de nieuwe zaak (...) niet te klagen heeft over een gebrek aan belangstelling bleek het afgelopen weekend overduidelijk.’ Zit daar nu wel of niet een ongerijmdheid in?
Over (een gebrek aan) belangstelling hadden wij in elk geval niet te klagen. We ontvingen 28 - soms zeer grondige - beschouwingen over de betekenis en gebruiksmogelijkheden van deze uitdrukking. In 24 daarvan werd een duidelijk antwoord gegeven op de gestelde vraag. Die antwoorden kunnen grofweg in twee groepen verdeeld worden.
Voor de ene groep (7) kan er na niet te klagen hebben over onmogelijk iets negatiefs volgen. Voor deze inzenders is de uitdrukking een duidelijke stijlfiguur (litotes): de betekenis ‘tevreden zijn over/blij zijn met’ dringt zich aan hen onmiddellijk op. Beweren dat je tevreden bent over een gebrek aan belangstelling is onzinnig.
Voor de andere groep (17 inzenders) is er echter niets mis met de gewraakte zin. Zij kunnen de woorden niet te klagen hebben over even gemakkelijk letterlijk opvatten. En dan hebben we gewoon te maken met de ontkenning van wél te klagen hebben over. Deze groep interpreteert de zin dus als ‘er is geen reden om te klagen over een gebrek aan belangstelling (want dat gebrek is er niet)’. Daarmee is niets aan de hand.
Conclusie: niet te klagen hebben over... kan zowel door iets positiefs als iets negatiefs gevolgd worden, afhankelijk van de vraag of je de uitdrukking letterlijk neemt of niet.
Dank aan alle lezers die op de oproep reageerden.
Auteursrechtelijk beschermd