Onze Taal. Jaargang 63

[p. 162]

Zingen zonder zonnebril
Nederlandstalige rockmuziek

foto: Bernaded Dexters

Thé Lau is zanger, componist en tekstschrijver van de popgroep The Scene. Begonnen als Engelstalige band, is The Scene in de tweede helft van de jaren tachtig geleidelijk overgestapt op Nederlandse teksten. Niet zonder succes: de cd's Blauw en Open werden goud, en de jongste produktie Avenue de la Scene is op weg naar die status. Alleen al met haar zaaloptredens bereikt de groep zo'n 80.000 mensen per jaar.

‘Ik heb vroeger bij Neerlands Hoop gespeeld. Naar het voorbeeld van Bram en Freek wilde ik ook weleens proberen Nederlandse teksten te maken op rockmuziek. Aanvankelijk zagen die er uit als een navolging van Gerard Reve, maar gaandeweg werd ik er steeds bedrevener in. Tegelijk merkte ik dat mijn Engelse liedteksten eigenlijk een warboel waren: ik was bij de vierde zin al vergeten waar de eerste over ging.

In de loop van enige jaren hebben we de Engelstalige nummers vervangen door Nederlandse. Tijdens die overgangsperiode zag ik ineens, in een flits, hoe absurd het was dat ik m'n hele leven Engels had gezongen. In het Engels zingen voor een Nederlands publiek is net zoiets als de hele dag door met een zonnebril op lopen.

● Geen topzware tekst

Zingen in het Nederlands heeft het voordeel dat je een mededeling kunt overbrengen. Een Engelstalige band heeft geen mededeling, of die gaat verloren in het kabaal van het optreden. Bij ons werkt de tekst als een eigen instrument, puur door het feit dat mensen het kunnen verstaan. Anders dan in onze “Engelse” periode maken we nu avonden mee waarop het hele repertoire wordt meegezongen.

Toen ik begon met het schrijven van Nederlandstalige nummers, heb ik bij wijze van oefening geprobeerd Amerikaanse songs te vertalen. Dat leverde problemen op. In het Nederlands heb je vaak een langere zin nodig om hetzelfde te zeggen; de meeste Engelse werkwoorden hebben bijvoorbeeld maar één lettergreep, tegen twee of drie in het Nederlands. Je kunt de muzikale frasen niet zomaar verlengen, want dan krijg je een ander soort muziek. Rockmuziek leunt op een “beat”, op bepaalde ritmische wetten, en daar moet de tekst in passen.

Ik heb geprobeerd dat op te lossen door van de muziek uit te gaan. We ontwikkelen een muzikaal thema dat een bepaalde sfeer oproept en vaak vanzelf een onderwerp afdwingt. Dat werk ik dan verder uit. Die werkwijze voldoet beter dan het omgekeerde procédé, dat ik bij Neerlands Hoop heb meegemaakt. Freek leverde een tekst in en Bram maakte daar muziek bij. Die werd zo nodig aangepast aan metrische kromheden in de tekst. Dat is niet goed voor de muziek.

Toen wij met Nederlandse teksten begonnen, leunde de Nederpop nog zwaar op het voorwerk dat in het cabaret was gedaan. Een cabaretlied heeft een heel duidelijk onderwerp, zonder dubbelzinnigheid of vaagheid. Maar een topzware tekst is vijandig aan goede muziek. Vandaar dat ik het ben gaan zoeken in het voorbeeld van Amerikaanse songs. Die aanpak werkt goed. Amerikanen die onze cd Blauw horen, merken vaak pas na drie nummers dat het geen Engels is waar ze naar luisteren.

Rockmuziek is een internationaal genre, dat goed samengaat met Nederlandse teksten. Minder goed leent onze taal zich voor ghetto-rap, blues, gospel en autoritliederen (in Amerika is dat een speciale muziekstijl).

Sommige Nederlandse klanken zijn lastig: de g zoals in geef kan een erg nare, harde klank zijn. Ik heb me aangeleerd 'm wat zachter uit te spreken, “eronderlangs” te zingen. Verder zijn de ij en de ui oncomfortabel: de combinatie met van oorsprong Engelse muzikale akkoorden klinkt vreemd en onwennig. Zulke klanken probeer ik niet al te vaak te gebruiken. Als een zin desondanks niet lekker wegzingt, schrap ik 'm meteen, ongeacht wat erin staat.’