Daarzonder
W. Sterenborg
Op de vraag of er voor een bepaald werk subsidie werd gegeven, luidde het antwoord op de radio: ‘Daar doen wij het zonder mee.’ Bij nadere beschouwing blijkt de zin een verhaspeling van ‘Daarmee doen wij het niet’ en ‘Wij doen het daarzonder’. Ofwel zonder moet vervangen worden door niet, ofwel mee moet eruit.
De oorzaak van de verspreking ligt waarschijnlijk in het vrij onbekende daarzonder. De bijwoorden er, hier, daar en waar lenen zich voor verbinding met allerlei op voorzetsels lijkende andere bijwoorden. Heel gewoon zijn ermee, hiermee, daarmee, waarmee; ervan, hiervan, daarvan, waarvan. Zo vinden we onder andere in Van Dale ook met zonder:
erzonder - zonder iets bepaalds hierzonder - zonder dit daarzonder - zonder dat waarzonder - zonder hetwelk, wat, wie
De eenwoordigheid van dit soort samenstellingen is van jonge datum; niettemin treffen we de combinaties uit Van Dale, uitgezonderd erzonder, ook aan in het Woordenboek der Nederlandsche Taal. De oudste bewijsplaatsen van deze drie woorden dateren uit de zestiende eeuw. Merkwaardig is het dat wij, twintigste-eeuwers, ons daarzonder behelpen.
Auteursrechtelijk beschermd