Taalcuriosa
Jules Welling
Het volkomen woord (2)
In het decembernummer van de vorige jaargang sneed ik het curiosum ‘het volkomen woord’ aan. In de wiskunde komt ‘het volkomen getal’ voor: een getal dat gelijk is aan de som van al zijn mogelijke delers behalve zichzelf. Het kleinste volkomen getal is 6 (deelbaar door 1, 2 en 3; samen 6). Ik vroeg me af of zoiets ook in de taal mogelijk is: een woord van zes letters volgens de formule 3 × a, 2 × b, 1 × c, waarbij a, b en c voor verschillende letters staan. Ik noemde er zelf twaalf, waaronder eenden en banaan.
Vervolgens ging ik over naar het tweede volkomen getal: 28, deelbaar door 1, 2, 4, 7 en 14, samen weer 28. Ik daagde de lezers van Onze Taal uit mij een ‘volmaakte zin’ toe te zenden en beloofde er zo nodig op terug te komen. Welnu, daar zit ik aan vast, want ik werd onder de brieven bedolven.
Maar eerst terug naar het volkomen woord. Dankzij het speurwerk van W. van Schoonhoven te Utrecht en Kris Leenders te Hasselt (België) weet ik nu dat het Nederlands ongeveer tachtig volkomen woorden telt. De mooiste vind ik acacia, doodop, inning, Kanaak, kassa's, massa's, papaja, rococo, sessie, summum en Tataar. Er zitten nogal wat vervoegde werkwoordsvormen in de lijst, zoals aankan, bekeek, creëer, deelde, ergere, maar ook die zijn vanzelfsprekend toegestaan.
De volmaakte zin heeft de gemoederen danig beziggehouden. Uit de post maak ik op dat het construeren van een volmaakte zin rond de laatste jaarwisseling een leuk gezelschapsspelletje is geweest, vooral in Nijmegen. Inmiddels telt mijn verzameling ruim vijftig volmaakte zinnen die goed verdedigbaar zijn. Hieruit maak ik in deze aflevering een keuze.
In veruit de meeste gevallen werd gekozen voor de e op 14 en de n op 7, een logische keuze want dat zijn de frequentst voorkomende letters in onze taal. Een kleine selectie:
- De edelen deelden de eend en de ree (J. Oostra, Leeuwarden)
- Een deel der edelen deelde de deel (J. van Amstel-van Heeswijk, Nistelrode)
- Een Deen en een tante deden een eed (M. Vader, Leiderdorp)
- En de reder deed mee en redde de eer (R. van den Berg, Nijmegen)
- Een ei in een eend is een eendeëi (W. Bloemhoff, Hazerswoude) Met de a als klinker bleek de opdracht aanzienlijk moeilijker. P. Damstra (Eindhoven) kwam met een smeekbede tot de Egyptische god Ra:
- Ra, raak daarna raar aarddraad aan De andere klinkers leverden geen
Greg: Een el?
Renee: Nee, geen el.
Greg: Een zee?
Renee: Nee, geen zee.
Greg: Een leng?
Renee: Nee, geen leng.
Greg: Een negen?
Renee: Nee, geen negen.
Greg: Een een?
Renee: Nee, nee, geen een.
Greg: Een egge?
Renee: Nee, nee, geen egge.
Greg: Een zegel?
Renee: Nee, nee, geen zegel.
Greg: Een egel?
Renee: Neen, neen, geen egel.
Greg: Een engel?
Renee: Neen, neen, geen engel.
Greg: Een fee?
Renee: Neen, neen, neen, geen fee.
Greg: Een teen?
Renee: Neen, neen, neen, geen teen.
Greg: Een zegen?
Renee: Neen, neen, neen, geen zegen.
Greg: Een lel?
Renee: Neen, neen, neen, neen, geen lel.
Greg: Een neet?
Renee: Neen, neen, neen, neen, geen neet.
Greg: Een ezel?
Renee: Neen, neen, neen, neen, neen, geen ezel, engerd!
publikabele voorbeelden op, maar A. van den Dungen (Nijmegen) toonde aan dat het ook kan met n op 14:
- Menno en 'n Onno nemen negen nonnen
In mijn rubriek van december verwees ik met een knipoog naar het derde volkomen getal na 6 en 28: 496. Dat was niet serieus bedoeld, maar de al eerder genoemde Kris Leenders stuurde me een dialoog, die aan alle voorwaarden voldoet: het ‘volmaakte verhaal’! Het is zo curieus dat ik het in dit artikel integraal publiceer. Greg en Renee spelen het spel ‘Pictionary’: Greg moet raden wat Renee getekend heeft.
Alles klopt tot op de letter, en de dialoog is in het gegeven kader goed verdedigbaar. Leenders, die zichzelf in zijn brief ‘een fanatiekeling’ noemt, schrijft als slotzin: ‘Intussen tob ik over een volmaakte tekst van 8128 letters.’ Hij heeft gelijk: 8128 is het vierde volmaakte getal.
Het is kennelijk nooit genoeg als het erom gaat een record te breken.
Auteursrechtelijk beschermd