Onze Taal. Jaargang 61

Reactie op het congres
Plaatsvervangende schaamte

Martin de Koning - docent Taalkunde HEAO, Amstelveen

Niemand zal ontkennen dat het soms heel genoeglijk is om weer eens echt onder elkaar te zijn. Daarom bezoeken we juist díe kroeg, zijn we lid van díe vereniging, gaan we dáár op vakantie (en vooral niet dáár...).

Zoiets stelde ik me ook voor bij het jongste congres van Onze Taal: beetje taalkenners en -liefhebbers onder elkaar. Leuke inleidingen. Adequate vragen. Met die inleidingen was weinig mis, maar de vragen hebben me plaatsvervangend het schaamrood naar de kaken gejaagd.

Het is toch verbijsterend dat een hooggekwalificeerd forum een lange middag moet wachten om dan de oude koe ‘op vakantie’ of ‘met vakantie’ te moeten beantwoorden?! Of het leed te moeten aanhoren van een docent(e) die het verschil tussen ‘tot heden’ en ‘tot op de dag van vandaag’ er bij de cursisten instampt, en dan mevrouw Balk hoort gewagen van ‘tot op heden’? Of een rapportcijfer te moeten geven voor de aardige ellips van Amstel 1870 ‘Niks mis mee!’ (‘Is dat wel correct Nederlands?’)

CONGRES
60 jaar onze taal en Onze Taal

Wie zich leent voor een lezing ter opluistering van een personeelsfeest of een ambtsjubileum... ja, die kan zulke vragen verwachten. Ik beantwoord ze ook al jaren. En welgemoed. Ook artsen, biologen, chemici of economen krijgen immers dag in dag uit lekevragen te beantwoorden. Dat hoort nu eenmaal bij het vak. Maar onder elkaar wil je het wel eens over wat anders hebben. Van een congresganger van Onze Taal zou je toch verwachten dat pakweg de volgende opvattingen tot zijn gemeengoed behoren: een taalkundig geïnteresseerde stelt zich (in zijn vrije tijd althans) beschouwend en niet normerend op; taalverschuivingen hebben weinig of niets met taalverval van doen; de notie ‘gebrekkig taalgebruik’ is een taalsociologische notie en geen grammaticale (je faalt pas als je je volgende streefgroep wilt binnenklauteren); iemand met een taalbeschouwelijke houding is niet per se een voorstander van slordige vrijheid-blijheid.

De meeste vraagstellers gaven weinig blijk van dat gemeengoed. Het was weer purisme, rancune en roep om restauratie wat de klok sloeg.

Eén tip, beste redactie: laat hoofdstuk 1 (‘Popular ideas about language’) uit de prachtige Cambridge Encyclopedia of Language van David Crystal vertalen en mooi brocheren, en stuur het vervolgens als welkomstgeschenk aan alle nieuwe leden. En als gele kaart naar een ieder die vragen stelt als die hierboven.