Onze Taal. Jaargang 60

Categor(i)aal

F.K.M. Mars - 's-Hertogenbosch

In het woordenboek Hedendaags Nederlands van Van Dale staan de twee trefwoorden

-	categoraal = behorend tot slechts één categorie, bijv. categorale bonden
-	categoriaal: 1. een categorie uitmakend 2. naar categorieën ingedeeld.

Ik vind deze omschrijving op z'n minst zeer vaag; het verschil tussen die twee zie ik niet helder. Vroeger is er al meermalen geschreven over de vreemde afleiding categoraal. Waar is de -ie gebleven van categorie? In het Frans heeft men het woord catégoriel. In Van Dale F-N wordt dit vertaald met categoriaal; categoraal komt niet aan de orde. In het Nederlands komt geen achtervoegsel -aal of -iaal voor. We zullen het onderhavige woord wel uit het Frans ‘overgezet’ hebben.

Dat ik niet de enige ben die moeite heeft met het verschil tussen categoriaal en categoraal blijkt uit de volgende citaten uit één aflevering van het Weekblad van het Nederlands Genootschap van Leraren (25-4-1991):

blz. 8: doorbreking van het huidige categoriale stelsel in de eerste fase van het voortgezet onderwijs

blz. 9: het huidige categoriale stelsel... De categoriale schooltypen...

blz. 13: (van een andere auteur) Voor de leerlingen van categorale gymnasia...

blz. 14: categorale scholen

blz. 16: de traditionele categoriale structuur

blz. 17: (vierde auteur) een sterk categoriaal opgebouwd onderwijssysteem... De vroeg selecterende categoriale onderwijssystemen...

blz. 25: (vijfde auteur) De huidige categorale lbo-scholen

blz. 26: (zesde auteur) De categoriale gymnasia bloeien.

Zouden we voortaan niet beter categoriaal gelijkstellen aan categoraal, en liefst het laatste laten verdwijnen?