Audiovisueel jargon
Frans Oudejans - journalist, Breda
De aanschaf van een radio blijkt geen kleinigheid. In alle argeloosheid meende ik mijn keuze even eenvoudig te bepalen, maar de mistigheid overheerste. Zomaar een toestel kopen kán niet meer. De verkoper, verstrikt in Engelstalig jargon, knippert met de ogen en zegt beleefd, met een ondertoon van medelijden: ‘Bedoelt u een tuner, een soundmachine of een portable?’ Als daarna de poging tot uitleg is gedaan en het een tuner blijkt te moeten zijn, wordt het nog moeilijker, want die is onderdeel van een midi-HiFi-installatie. En tuners zijn digitaal te koop, met random preset, een FTD-display en een synthesizer. Er is verder een versterker nodig (met of zonder D/A-converter en direct source-schakelaar), waarna een graphic equalizer de geluidsvreugde kan verhogen.
Veel van dergelijke termen, hoewel lang niet alle, worden kort en helder verklaard in een woordenlijst in het gratis halfjaarlijkse Philips Magazine. Deze verkoopcatalogus van ruim 250 bladzijden bevat aan het eind een uitleg van zo'n 350 termen, hoofdzakelijk Engelse, en van erg veel afkortingen die uit het Engels voortkomen. Soms vraag je je af waarom het zo moet: flickering blijkt gewoon flakkering van het beeld te zijn, wat volgens Van Dale minder intensief is dan flikkering.
Sinds kort is er ook een woordenboek voorhanden, al maakt dit deel uit van een dikke uitgave. Uitgeverij Wolters-Noordhoff in Groningen brengt een ‘Basisboek televisie maken’ uit, een handboek voor het regisseren van en produceren van video-programma's, zoals de ondertitel aangeeft. Helemaal eigentijds met zeven sponsors, maar nog altijd f 95,-. Daar krijgt de koper wel 412 grote bladzijden voor. De laatste 75 bevatten een verhelderende ‘Begrippenlijst van A tot Z’, samengesteld door Eric Oosthoek, programmamaker bij IKON-tv. Alles bij elkaar worden zo'n 1800 termen uitgelegd en vertaald, niet zo kort als in de Philips-catalogus, maar heel geschikt voor de absolute leek.
Het valt op dat het Engels hier nu eens niet overheerst, al blijft het aandeel respectabel. Die Engelse woorden betekenen vaak wel iets heel anders dan ‘normaal’: from the top is niet ‘van het hoogste niveau’ of zoiets, maar ‘van vooraf aan’. Ook is a.b. niet de afkorting van ‘als boven’, maar van ‘as before’. Teleprompter wordt vertaald met ‘autocue’, dat gelukkig ook weer wordt uitgelegd.
Het jargon is ongelooflijk: koploper, pianoslof, spergrijper, italiaantje, achterlicht, af schminken, zeppelin, zuiderkruis. En ze zijn zelden of nooit wat u denkt. Taalkundig valt er nog heel wat te schakelen.
Auteursrechtelijk beschermd