Onze Taal. Jaargang 60

[p. 17]

Engels als voertaal aan de Leidse universiteit?

Lily Knibbeler - namens de Stichting het Leids Debat

‘Engels moet de voertaal worden aan de Leidse universiteit.’ Dat was de stelling waarover vier student-pleiters, prof. H. Schermers, hoogleraar internationaal recht aan de RU Leiden, en A. Nuis, onderwijsspecialist in de Tweede Kamer voor D'66, op dinsdag 19 maart met elkaar in debat traden, onder leiding van prof. L. Leertouwer, rector magnificus van de Leidse universiteit. Om studenten in de gelegenheid te stellen ervaring op te doen in het spreken in het openbaar, organiseert de Stichting het Leids Debat ieder jaar een vijftal van dergelijke debatten.

● Argumenten vóór

De argumenten vóór de stelling hielden vooral verband met een, volgens een van de student-pleiters, sterk dalend niveau van de Leidse universiteit: goede buitenlandse hoogleraren willen niet komen doceren, goede studenten vertrekken naar het buitenland, studenten uit andere landen komen maar mondjesmaat naar Leiden. Een ander argument: het Engels bereidt studenten beter voor op een internationaal werkterrein en zo wordt de concurrentiepositie van de RU Leiden sterker. In de praktijk wordt het Engels al steeds meer voertaal; dat blijkt uit het grote aantal Engelstalige studieboeken en uit het feit dat er binnen de rechtenfaculteit al colleges in het Engels worden gegeven. Is het geen kunstgreep om het Nederlands dan nog te handhaven?

Professor Schermers, voor-pleiter, benadrukte dat de universiteit een internationale ontmoetingsplaats is voor wetenschap en onderwijs. Als gevolg van de specialisaties in de wetenschap ben je genoodzaakt je tot collega-specialisten in het buitenland te wenden, en word je dus gedwongen in een andere taal wetenschap te bedrijven. Er moet een uitwisseling van mensen en gedachten plaatsvinden, en daarvoor is het Engels nodig. Dat mag best vak-Engels of ‘Euro-Engels’ zijn; als we van elkaar maar begrijpen wat we bedoelen. De universiteit hoort zich open te stellen voor de wereld, juist ook om de Nederlandse culturele waarden internationaal te kunnen laten gelden. Daar is een concessie voor nodig: het opgeven van de eigen taal.

Schermers en de andere voor-pleiters waren niet bang dat de Nederlandse cultuur teloor zou gaan. Het Engels is slechts een praktisch instrument. Buiten de universiteit blijft iedereen gewoon Nederlands spreken, in het Nederlands kletsen met elkaar, en elkaar in het Nederlands de liefde verklaren. In Griekenland zijn er Engelstalige dagbladen, wegwijzers en straatnaamborden, maar de Grieken dansen toch nog altijd de sirtaki, zo meende een van de studenten. Volgens de voor-pleiters kost de omschakeling wel wat moeite, maar het Engels als voertaal aan de Leidse universiteit is zowel noodzakelijk als onvermijdelijk!

● Argumenten tegen

De tegen-pleiters onderkenden wel enige voordelen van het Engels als voertaal, maar zij somden een groot aantal onoverkomelijke bezwaren op:

-	de universiteit streeft haar eigen doel voorbij: ze moet niet opleiden voor de arbeidsmarkt, maar ze moet de geest van het individu ontwikkelen;
-	als studenten in een gebrekkig Engels communiceren, wordt het niveau lager, want fijne nuances zijn alleen in je moedertaal uit te drukken: ‘het echte denken vindt plaats in de bedding van je eigen taal’;
-	er zal een scherpe en ernstige tweedeling ontstaan in de Nederlandse maatschappij: een culturele bovenlaag zal zich op termijn niet meer primair bedienen van de landstaal.

Aad Nuis pleitte hartstochtelijk tegen het Engels als voertaal. Natuurlijk moet iedereen wel goed Engels leren, maar een universiteit waar slechts ‘houten-Klaas-Engels’ en ‘boerenkool-Nederlands’ wordt gesproken, is een broeikas van slecht taalgebruik en frustraties. Als het Nederlands alleen een ‘huistaal’ wordt en ‘de kop eraf is’, ontstaat er een kloof en een absoluut onwenselijke ongelijkheid in onze samenleving, zoals in de tijd toen men zich aan de universiteit van het Latijn bediende als wetenschappelijke voertaal. Aan zo'n situatie moet de Leidse universiteit volgens Nuis niet meewerken! ‘Je moet’, trok hij fel van leer, ‘de interesse voor de Nederlandse taal niet bagatelliseren!’ Het is juist provincialisme en misplaatst Nederlands nationalisme om te denken dat alleen wij geïnteresseerd zijn in andere talen. Er is geen meerderheidstaal in Europa: door veel-talig te denken, denken wij juist Europees. Het gaat om een realistische visie op de toekomst van Europa, zo betoogde Nuis. Het Nederlands heeft onmiskenbare, eigen verdiensten en er is geen reden om deze taal op te offeren!

Ook de zaal liet zich niet onbetuigd. Uitde vele reacties citeer ik één hartekreet: ‘Niemand zegt dat hij het vertikt om Engels te praten omdat hij zo van het Nederlands houdt.’

Kan men de tegenstanders van de stelling van ‘provincialisme’ beschuldigen? De zaal vond dat kennelijk niet. Vóór het debat spraken zich 17 mensen vóór en 41 tegen de stelling uit, met twee onthoudingen. Na het debat waren er nog slechts 11 vóór, en meenden er 49 dat het Nederlands de voertaal aan de Leidse universiteit moet blijven.