De Taalgrens
PCUdB
Gemengde gevoelens
Ik begaf mij met zeer gemengde gevoelens op weg. De resultaten waren vreselijk middelmatig. Heel misschien zien we elkaar nog wel eens.
De voorafgaande zinnen lijken elk voor zichzelf aan duidelijkheid weinig te wensen over te laten. Eventueel vraagt men zich af wat het verband tussen die mededelingen is, maar men zal het met mij eens zijn dat de interpretatie van de zinnen afzonderlijk niet op problemen stuit.
Ik vertrok met de pest in mijn lijf. De resultaten waren in hoge mate teleurstellend. Je kunt nooit weten of we elkaar niet nog eens een keer tegen het lijf lopen.
Daar staat zo ongeveer hetzelfde als in de eerste drie zinnen, akkoord?
En nu het vreemde. Wat zijn zeer gemengde gevoelens? Gemengde gevoelens zijn, mogen we aannemen, een mix van positieve en negatieve emoties. Als ik voor 0,01% somber ben en voor 99,99% vrolijk, dan zijn mijn gevoelens niet echt gemengd te noemen. Maar ook omgekeerd, als ik voor 0,1% vrolijk ben, en voor 99,9% somber, ook dan is het woord gemengd niet echt op zijn plaats. Gevoelens zijn dus gemengder te noemen naarmate de positieve en de negatieve emoties elkaar beter in evenwicht houden. Maar dat bedoel ik helemaal niet met zeer gemengde gevoelens. In ons taalgebruik zijn gevoelens gemengder naarmate de negatieve kant overheerst. Hier zijn twee verklaringen voor. De eerste is leuk, de ander is waar.
Eerst de leuke verklaring. De Nederlandstalige is van nature dermate opgeruimd dat positieve gevoelens altijd bij hem of haar de overhand hebben. Meer dan 50% somber wordt hij of zij nooit. Dus worden de gevoelens inderdaad gemengder naarmate hij of zij somberder wordt. Nu de saaie, maar ware verklaring. Gemengde gevoelens is een eufemisme voor akelige gevoelens. Dus zeer gemengde gevoelens is een eufemisme voor zeer akelige gevoelens. De deur die ik hiermee intrap, lijkt zo wagenwijd open te staan dat ik mij bijna schaam deze trivialiteiten aan het papier toe te vertrouwen.
Hoewel, als de ware verklaring zo triviaal is, dan zou die ook moeten opgaan voor andere voorbeelden.
Probeer maar met middelmatig. Middelmatig is een eufemisme voor slecht, dus zeer middelmatig voor zeer slecht. Dat lijkt op het eerste gezicht aardig bedacht, maar is dat wel zo? Is niet eerder middelmatig een eufemisme voor tamelijk slecht, en zeer middelmatig een eufemisme voor tamelijk zeer slecht, te lezen als bijna onaanvaardbaar slecht?
Dit lijkt wat vergezocht. Maar de eufemisme-theorie wordt absoluut onhoudbaar als we haar op het tekstfragment aan het begin van dit artikel zouden toepassen. Heel misschien zien we elkaar nog wel eens. Dat betekent niet dat de kansen van het weerzien heel dicht in de buurt van 50% liggen, ook niet heel dicht in de buurt van 0% of 100% (wat het geval zou zijn als misschien een eufemisme voor onwaarschijnlijk respectievelijk waarschijnlijk was), nee, heel misschien betekent zoveel als: het is niet erg waarschijnlijk, en ook geen ramp dat het niet waarschijnlijk is, maar het zou wel leuk zijn als het toch gebeurde.
Deze rubriek is recent ‘De taalgrens’ gaan heten. Deze vat ik op als de grens tussen wat logisch verklaarbaar en absoluut onvoorspelbaar is in de taal. Heel misschien heeft u ook wat voorbeelden en heel, heel misschien zou u me die willen doen toekomen.
Auteursrechtelijk beschermd