Onze Taal. Jaargang 60

[p. 6]

Sales manager of verkoopleider
Gaat het anglicisme teloor?

Virgie Withagen en Tom Boves - Vakgroep Algemene Taalwetenschap en Dialectologie, KU Nijmegen

Het Nederlands kent nogal wat anglicismen die in meerdere of mindere mate ingeburgerd zijn. Vooral sinds 1863, het oprichtingsjaar van de HBS, gaat het hard, en het einde van de toevloed is nog niet in zicht. In de jaren zeventig en tachtig is het aantal zelfs explosief gestegen.
Het gebruik van anglicismen kan iedereen constateren, maar een probleem apart is: wat vinden we van al die woorden? Staan jongeren er anders tegenover dan ouderen? Hebben academici hiertegenover een andere houding dan minder hoog opgeleiden? Op deze vragen kunnen we nog geen algemeen geldig antwoord geven. Wel kunnen we een tipje van de sluier oplichten aan de hand van een kleinschalig onderzoek.

● Leeftijd en opleiding

‘Nederlanders gebruiken meer Engelse woorden dan nodig en wenselijk is.’ ‘Met Engelse woorden kan ik pas goed duidelijk maken wat ik bedoel.’ ‘Het gebruik van Engelse woorden klinkt aanstellerig.’ Deze en nog 27 andere stellingen over anglicismen in de Nederlandse taal hebben we voorgelegd aan 61 Nederlanders. Zij moesten aangeven of zij het met die stellingen eens zijn. De 61 deelnemers (mannen en vrouwen) werden op leeftijd ingedeeld in jongeren (van 20 tot 30 jaar) en ouderen (50-plus). Van beide groepen had de ene helft een lage opleiding (LBO of Mavo) en de andere helft een hoge (HBO of universiteit).

Het eerste resultaat van onze enquête zal niemand verbazen. Ouderen spreken hun voorkeur uit voor zuiver taalgebruik. Vooral ouderen met een lage opleiding vinden dat ze ook zónder anglicismen uitstekend kunnen uitdrukken wat ze denken en voelen. Jongeren daarentegen lijken wat minder te hechten aan een zuivere Nederlandse taal. Tegen onze verwachting in bleek echter dat juist de jongeren met een láge opleiding menen dat ze regelmatig een Engels woord nodig hebben om hun gedachten en gevoelens uit te drukken.

● Het loon van de sales manager

Zou een sales manager meer verdienen dan een verkoopleider? Welke indruk maakt iemand op u die ve̅el Engelse woorden gebruikt? Slim, slijmerig, aardig of arrogant?

Een manier om op deze vragen een antwoord te krijgen, is de volgende. Laat iemand met een prettige stem twee stukjes tekst inspreken op een band of cassette. Zorg ervoor dat het ene fragment doorspekt is met anglicismen, en het andere louter Nederlandse woorden bevat. De twee fragmenten moeten voor de rest identiek zijn. Laat de deelnemers luisteren naar deze bandopnames, en laat hen opschrijven wat ze over de twee sprekers denken.

●
‘het prestige van de Engelse woorden is aan het slijten’
●

Uit de resultaten van deze test bleek dat hoog opgeleide jongeren niet erg onder de indruk zijn van het gebruik van anglicismen. Zij vinden het, in tegenstelling tot hun leeftijdgenoten met een lage opleiding, eerder overdreven. Ouderen vinden iemand die veel anglicismen gebruikt juist wel vriendelijk en betrouwbaar overkomen.

● Gaat het anglicisme teloor?

Onze resultaten duiden erop dat het prestige van de Engelse woorden aan het slijten is. Alleen jongeren met een lage opleiding zijn er nog van onder de indruk. Deze algemene conclusie geeft te denken, vooral voor onze reclamemakers. Bij hun prestigieuze doelgroepen verkoopt voor z'n hele lijf nu weer beter dan voor z'n hele body.

Is de tijd rijp voor een nieuwe taalmode, nu iederéén zijn gedachten in het Engels verpakt? Als we ons wagen aan een voorspelling, dan beantwoorden we deze vraag met een voorzichtig ‘ja’. We geven het Duits een goede kans, indien tenminste de Duitse economische opmars doorgaat. Of het Russisch, mocht de perestrojka echt gaan vlotten.

Een andere vraag is wat er met onze anglicismen van nu in de toekomst gaat gebeuren. Voor een antwoord kunnen we kijken naar wat er gebeurd is met leenwoorden uit andere talen, zoals het Frans, Duits en Latijn. Die woorden hebben zich wat klank, klemtoon en betekenis betreft geleidelijk naar ons eigen, Nederlandse taalsysteem gevoegd. Het zijn gewone Nederlandse woorden geworden. Zou het met anglicismen anders gaan?

W.V. Withagen,
Sales manager of verkoopleider?
Doctoraalscriptie Algemene Taalwetenschap & Dialectologie.
KU Nijmegen 1990.