De sjwa
Sjwa, sjwa? Wat is dàt nu weer voor buitenissigs? Sja, sja... Sjwa stáát in de woordenlijst van de Nederlandse taal! Sjwa is de praktisch onbekende naam voor een klank die iedereen duizenden malen per dag gebruikt, en die niettemin nog geen algemeen gangbare, laat staan officieel aanvaarde spelling heeft. Ook in het alfabet is er nog geen eigen plaatsje voor. Het is die meest voorkomende klinker, met evenveel recht als elke andere, die het zonder eigen naam moet stellen en bijwijze van anonieme bastaard wordt aangeduid als toonloze of stomme e.
Geheel ernaast is het, die te vereenzelvigen met de ùh van put of Urk. Over de uitspraak van ‘men’ staat in Onze Taal van juni/juli:
‘Een zogenaamde stomme e (dus men rijmend op hun) zou normaal geweest zijn.’
Fout, fout, nog eens fout! M,n rijmt niet op hun! Die stomme e is niet stom, helemaal geen e, en nog minder een ùh. Het is een sjwa.
Een praktische schrijfwijze is al lang geleden voorgesteld, maar helaas door de ambtsdragers niet aanvaard. Dat zou zijn een gewone e, op z'n kop geschreven. Ik wil dat nu eens gaan toepassən. Dan is er geen vərgissing mogələk tussən nəgərən en negərən. Strengə·˙herən rəgerən niet lang. Də opzettələkə toepassing vergt aanvankələk natuurlək enəgə aandacht, maar alləs went, en wə mogən vərwachtən dat ook dit wel snel zal wennən. Niet sputtərən en prutsən met dubbul, maar dubbəl schrijvən, duidələk en ondubbəlzinnig. Pas op voor slordəgheid! Zeg niet rəpəratie of katəliek, maar reparatie en katoliek.
Het is eigənlək toch wel heel mal, dat ondər də velə spellingherzienərs niemand zich het armzaləgə lot van die vərschoppəling aangətrokkən heeft!
Als 'n eerstə oefəning in sjwa is 't voor vandaag wel gənoeg gəweest.
Probeert u 't ook eens? Doe mee!
A.D. Fokker.
Auteursrechtelijk beschermd