Dan ga je
Een zin van Helga Ruebsamen (De Heksenvriend, Amsterdam 1966, blz. 51): ‘En als je haar eenmaal hebt gezien, maak je rechtsomkeert en gaat scheep op de eerste de beste vrachtboot.’
Een zin van Bomans (Volkskrant, 9 aug. 1969): ‘En tegen de schemering, dan sta je op en gaat naar binnen.’ Wat is er met dat gaat aan de hand? Het onderwerp ‘je’ is weggelaten. Zou het achter ‘en’ staan, dan liep de zin (‘en je gaat’); zou het achter ‘gaat’ komen, dan veranderde gaat in ga (‘en ga je...’). De inversie ‘ga je’ is grammaticaal in orde; immers, het tweede gezegde (scheepgaan, naar binnen gaan) is verbonden met de vooropgezette zin (‘als je...’) c.q. bepaling (‘dan...’). Het beruchte model morgen kom ik en ga overmorgen weg is hier niet van toepassing.
Het merkwaardige is dat de samentrekking in soortgelijke zinnen als de twee hierboven aangehaalde op weinig bezwaren stuit als het een eerste of derde persoon betreft. Voorbeelden:
| dan kom ik en ga zitten |
| dan komen wij en gaan zitten |
| dan komt hij en gaat zitten |
| kan komen zij en gaan zitten. |
Misschien maken ze een wat gekunstelde indruk, maar ze zijn o.i. niet ongrammaticaal. In dit rijtje past blijkbaar wat moeilijk dan kom jij en ga zitten. Toch is ook deze zin grammaticaal eigenlijk in orde: het reeds genoemde onderwerp jij wordt achter het tweede gezegde weggelaten.
Auteursrechtelijk beschermd