Onze Taal. Jaargang 38

Akademie voor kleinkunst

Na de voordracht van prof. Stuiveling zong en speelde een werkgroep van leerlingen van de Akademie voor kleinkunst, Amsterdam, enige liederen van Bredero.

De regie had Johan Verdoner, Maaike de Veer zorgde voor de begeleiding. De muziek was - speciaal ter gelegenheid van het congres - gecomponeerd door Vera Appel.

De leerlingen spraken zelf de inleiding en de begeleidende commentaar uit. Daaruit nemen wij het volgende over (van de gedichten geven wij alleen de eerste strofe, op nummer vijf en acht na.)

‘Wij hebben geprobeerd na te voelen, wat Bredero heeft gedreven, en een benadering gezocht die zijn werk zo dicht mogelijk bij een publiek van deze tijd brengt.’

's Nachts rusten meest de dieren
Ook mensen goed en kwaad,
En mijn lief goedertieren
Is in een stille staat:
Maar ik moet eenzaam zwieren
En kruisen hier de straat.

‘Om een vergelijking mogelijk te maken zingen wij eerst op een oude melodie, waarnaar Bredero verwees, en daarna met nieuwe muziek het Klachtig Maagdenlied’.

Helaas, ik heb verloren
De Vorst van mijn gemoed,
De Ridder hoog geboren
Van klaar en prinselijk bloed,
Dus mag ik zijn verscheien wel beschreien.

‘Wij spreken geen voorkeur uit voor een van de voorafgaande melodieën, die voor hetzelfde gedicht een andere benadering mogelijk maken. In sommige gevallen echter roept de muziek die oorspronkelijk gebruikt is, nu associaties op die de goede overdracht van de tekst belemmeren. Als voorbeeld kiezen wij de oorspronkelijke muziek bij een Amoureus Lied, waarvan de volgende strofe.’

Ach, het valt mij zo zwaar te verlaten
Mijn vriendin!
Al had ik oorzaak om u te haten
Niet te min.
O juffrouw,
Ik blijf in lust of nood
U nog getrouw
tot in der dood.

‘Voor het gedicht Enigheid is Armoed brengt een tweestemmige zetting afwisseling in de muzikale benadering van de tekst.’

[p. 16]

 

Wat baat u de voogdij van Landen en van steen?

 

En 't prachtige gebouw vol dure kostelheen,

 

Daar gij in woont, verzeld van prinselijke stoet,

 

Als gij des nachts alleen in 't bedde slapen moet?

‘Een aantal gedichten is in moderne taal omgezet, hertaald door Ernst van Altena. Op dezelfde muziek brengen wij een sonnet, eerst in de oude taal, daarna ter vergelijking in de nieuwe taal.’

Vroeg in den dageraad, de schone gaat ontbinden,
De gouden blonden tros, citroenig van coleur
Gezeten in de lucht, recht buiten d'achter deur,
Daar groene wijngaardloof ooit louwe muur beminde.
Dan beven amoureus de lieffelijkste winden,
In 't gele zijdig haar, en groeten met een geur
Haar goddelijk aanschijn, op dat hij deze keur
Behield van dagelijks haar daar te laten vinden.
Gelukkig is de kam, verguld van elpen been,
Die dese vlechten streelt, dit waardig zijnd' alleen:
Gelukkiger het snoer, dat in haar dikte tuiten,
Mijn ziele mij verbindt, en om 't hooft gaat besluiten,
Hoe wel ik 't liever zie wild golvig na zijn jonst,
Het schone van natuur passeert toch alle konst.

hertaling:

Vroeg in de dageraad, de schone gaat ontbinden
De gouden blonde wrong, als een citroen van kleur,
Vrij in de buitenlucht zit zij bij d'achterdeur
Waar 't groene wijngaardloof de luwte-muur beminde.
Dan beven amoureus de liefelijkste winden
In 't zijig gele haar en groeten met een geur
Haar goddelijk gezicht, zij stelt ze niet teleur
En laat zich dagelijks daar door de winden vinden.
Gelukkig is de kam, verguld en van ivoor,
Die deze vlechten streelt, waardig alleen hiervoor.
Gelukkiger het snoer dat om haar zware vlechten
Mijn meegevlochten ziel straks rond haar hoofd zal hechten.
Maar 't liefst zie ik heur haar, wild golvend, zwierig, puur:
Geen kunstwerk haalt het ooit bij 't schoonste der natuur.

‘Van een Amoureus Liedje lieten we de coupletten weg, die mythologische uitweidingen bevatten, om muzikaal en in voordracht de lyrische gedeelten van het gedicht te kunnen overbrengen.’

Nu dobbert mijn liefje op de ree
Op de woelende springende baren
Van de wijdluchtige grote zee
Die hij, helaas, nu zal bevaren:
Vaart heen, vaart heen, vaart voor de wind
En denkt altoos waar dat je zint
Op haar die u bemint.

‘Voor het volgende Aandachtig Lied werd een melodie geschreven die ritmisch zo vrij kan worden gezongen als voor de interpretatie van de tekst nodig wordt geacht.’

Wat dat de wereld is,
Dat weet ik al te wis,
God beter 't, door 't verzoeken:
Want ik heb daar verkeerd
En meer van haar geleerd
Als van de beste boeken.

‘Als slot hebben we het Boerengezelschap gekozen, waarvoor we de hertaling van Ernst van Altena gebruiken.’

Arend Pieter Gijzen met Meeuwes, Jaap en Leen
En Klaartje en Koentje die trokken samen heen
Naar 't dorp van Vinkeveen:
Want ouwe Frans gaf daar een gans
Voor 't feest van 't algemeen.

Arend Pieter Gijzen was mooi gekleed in 't bruin
Zijn hoed van zacht fluweel, bont als een bloementuin,
Stond scheef en ook wat schuin
Zodat hij bloot ternauwernood
Bedekte half zijn kruin.

Maar Meeuwes en Leentje en Jaapje Klaas en Koen
Die waren nog gekleed naar het aloud fatsoen
In 't rood, in 't wit, in 't groen,
In 't grijs, in 't grauw, in 't paars, in 't blauw,
Zoals de boeren doen.

Toen nu dit volkje te Vinkeveen aankwam
Vonden ze daar ook Keesje en Teunis en Jan Schram
En Dirk van Diemerdam
Met Sijmen Sloot en Jan de Dood
Met Tijs en Barend Bam.

De meisjes van de Vecht en van de Vinkebuurt
Hadden hun zilvren gespen uitmuntend gladgeschuurd
En ze waren niet verzuurd
En ook had Fien aan lange Sien
Haar gordelriem verhuurd.

Zij gingen in gezelschap: daar werd wat afgebrast
Gedronken, gezongen, geschranst en toegetast
Gedobbeld en gejast
Men riep om wijn: elk boer wou zijn
Een fikse braniegast.

Maar Meeuwes en Trijntje, die zoete beste booi,
Die gingen met elkander het huis uit naar het hooi
Met veel geflikkeflooi
Met veel geaai, 't was zo fraai
Hij vond 't lief en mooi.

De wrevelige Arend die trok het eerste mes,
't Was tegen Pietje Krankhoofd en korzelige Kes,
Maar Bram van Kalenes
Die greep een greep en kreeg een kneep,
Met nog een boer of zes.

Sijmen nam een rooster, een bezem en een tang
En wierp die Egbert Krelis en Teunis naar de wang
Zo ging dat spul zijn gang.
Dwars door 't glas of waar 't ook was;
Mijn blijven was niet lang.

Gij heren en gij burgers zo vroed en welgemoed
Vermijd de boerenfeesten, zij zijn zelden zo zoet
Of kosten iemands bloed.
Kom drink met mij een roemer wijn
Dat smaakt u wel zo goed.