De taal- en letterbode. Jaargang 3

Bladvulling.

I.

Overbekend is zoowel in onze als in andere Germaansche talen de paragoge van d of t achter de liquidae l of n; een verschijnsel, waardoor vormen als iemand, niemand, ten mijnent, ten uwent, arend, fazant, enz. zijn ontstaan uit de oudere ieman, nieman, ten mijnen, ten uwen (huize) aren, fasaen, enz. Is met het oog hierop de stelling te gewaagd, zoo wij het op bl. 90 van dezen jaargang besprokene plavant afleiden van pavane, hetwelk blijkens de Bo's Idiot. (bl. 833) in het Westvlaamsch dialect nagenoeg dezelfde beteekenis vertoont als wij vroeger aan het onderhavige substantief toekenden?

II.

Toen ik kort geleden in mijne Proeven van Woordverklaring (bl. 79) bij de beperking van het werkwoord schooien ook het daarvan gevormde compositum bierbeschoyer behandelde, werd dit woord door mij verklaard als ‘lieden, die te Amsterdam buiten

[p. 186]

de stad gebrouwen bier bij herbergiers en burgers aan huis bezorgden.’ De beteekenis van het grondwoord beschooien, bezorgen, in aanmerking genomen, is deze opvatting zeker de oorspronkelijke; de eenige echter was zij niet, want zooal niet in Amsterdam, dan toch elders had bierbeschooier in de achttiende eeuw eene andere, zekerlijk uit de eerstgenoemde ontstane, beteekenis van bierhandelaar. In de Gereformeerde Landrechten namelijk van het Rijk van Nijmegen vond ik op artikel xxxiii der Ordinancien op de belasting van het bier de volgende bepaling:

Item sullen de Bierstekers en Bierbesehoyers in de Steden en ten platten Lande moeten aenwijsen alle de Bieren, die sy ten ingangh van de pacht in haer Huysen, Kelders of Packhuysen sullen hebben, om by den Pachter of sijn Commis gepeylt en opgetekent te worden of gedogen, dat sulcks gedaen werde, op een boete van hondert guldens; van welke Bieren de Bierbeschoyers sullen worden gemaeckt Debiteurs, mitsgaders van de Bieren, die syluyden na datum sullen ontfangen en opslaen, om deselve by afschrijvingh te moeten verantwoorden, enz.

Blijkt reeds hieruit dat de bierbeschooiers zelve handelden, nog meer wordt dit bevestigd door eene oude geschrevene aanteekening, welke een of andere vroegere lezer bij dit artikel voegde:

Bierbeschoyers; dat zijn bier handelaars of menschen, die zich genere met bier te verhandelen, dat is bier in te coope en naderhandt weder uyt te slaen.

III.

Bij de voorbeelden van epenthesis der r na p, op bladz. 84 van dezen jaargang vermeld, voege men nog het Westvlaamsche prulle, steenen kruik, voor pulle (lat. (am)pulla), propstaal, eene plant, die veel langs grachten groeit, senecio jacobae, voor popstaal (de Bo, 897, 896, en 886), en prover, dat ik op de volgende plaats van Broer Cornelis Sermonen (bl. 286) voor poover gebruikt vond:

Want waer soude dien proveren ende beroyden Brederode het credyt of de macht hebben, enz.

Van de syncope der r vond ik een voorbeeld in het Hanoversche en Westfaalsche dasken, dat voor drosken (ndl. dorschen) gebezigd wordt.