De Revisor. Jaargang 10

[p. 70]

Eugenio Montale
uit Quaderno di quattro anni (1977)

De herinnering

De herinnering was een literair genre
in de tijd dat het schrift nog niet bestond.
Daarna werd zij kroniek en overlevering
maar er hing toen al een lijklucht omheen.
De levende herinnering is herinneringloos,
ze rijst niet op uit de geest en verzinkt er niet in.
Ze voegt zich toe aan het bestaande als een krans
van nevel om het hoofd. Ze is al verdampt,
je weet niet of ze nog terugkomt. Vaak is het zo
dat ze zichzelf niet eens meer herinnert.

Geschiedenis van elke dag

De enige wetenschap die op de been blijft
de eschatologie
is geen wetenschap, maar een gegeven
van elke dag.
Het gaat om de kruimeltjes die verdwijnen
zonder dat ze vervangen worden.
Wat maken die kruimeltjes nou uit mompelt
de ingewandziener,
het is de taart die blijft, ook al is hij
hier en daar wat gehavend en ingezakt.
Alles hangt af van een goed rijpingsproces,
een eeuw zal de smaak meer bevorderen dan tien jaar,
een millenium meer dan honderd jaar.
Het is duidelijk dat zij die er later van proeven
beter af zullen zijn, ook al beseffen ze dat niet,
en ‘de rest is literatuur’.

[p. 71]

Lofprijzing van onze tijd

Je kunt niet genoeg benadrukken
hoe belangrijk de wereld is
(ónze wereld, welteverstaan):
zij is waarschijnlijk de enige
waarin men de kunst verstaat
om te doden en tegelijkertijd
kunstwerken te scheppen voorbestemd
om een ochtend te leven, ook al is dat
millennia of nog meer. Nee, je kunt haar
niet hoog genoeg prijzen. Alleen
moet je wel opschieten, want het zou
wel eens vlug zover kunnen zijn
dat de kikker uit de bekende fabel
te sterk zal zijn opgezwollen.

Het domein van het onmenselijke

Het is niet plezierig
je onder de grond te weten ook al kan de plaats
misschien lijken op een Eiland der Doden
met een vleugje Renaissance.
Het is niet plezierig eraan te denken maar
het beroerdste is toch het te zien. Een paar cypressen,
tweederangstomben met namaakbloemen,
buiten wat parkeergelegenheid voor onwaarschijnlijke
motorvoertuigen. Maar ik weet dat deze doden hier
vlak in de buurt woonden, jij
vormde een uitzondering. Ik huiver bij de gedachte
dat datgene wat daar ligt, een stuk of wat botten
en een paar sieraden, beschouwd werd als het geheel van jou,
en misschien was het dat ook wel, het is gruwelijk.
Misschien dacht je toen je zo haastig vertrok
dat wie het eerst op weg gaat ook de beste plaats krijgt.
Maar welke plaats en waar? Je blijft
met een menselijk hoofd denken wanneer je het domein
van het onmenselijke betreedt.

vertaling Frans van Dooren