Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2005 (nrs. 109-112)

[p. 23]

Pieter Hilhorst
Four more years
G.W. Bush

Four More Years.

Amerika heeft gesproken en gekozen voor een man van korte woorden. Amerika houdt van mij, niet van Kerry. Amerika houdt van eenvoudige overtuigingen, niet van ingewikkelde redeneringen. Amerika houdt van eerlijk, niet van slim. Amerika houdt van koffie niet van cappuccino.

Four More Years.

Natuurlijk heb ik ze horen honen. Mijn hooggeleerde tegenstanders. Ze hebben genoten van mijn kleine versprekingen. En ik geef het eerlijk toe. Ik heb soms ruzie met mijn tong. Maar laat ze mij vooral misonderschatten want wie verspreekt zich nooit? Degene zonder tongval werpe de eerste steen.

En natuurlijk verdwaal ik soms in ingewikkelde zinnen waardoor het lijkt alsof ik het tegenovergestelde zeg van wat ik nooit heb willen beweren. Mijn tegenstanders vallen mij om zulke momenten keihard aan. En dat vind ik best, want ik schuw de strijd evenmin. Mijn tegenstanders laten geen gelegenheid voorbij gaan om mij belachelijk te maken. En dat vind ik best, want dat doe ik evenmin.

Maar één ding wil ik die superieure sprekers voorhouden. Als jullie zo slim zijn, waarom winnen jullie de verkiezingen dan niet? Als jullie retorisch zo begaafd zijn, waarom weten jullie Amerika dan niet te overtuigen?

Een retorisch begaafde spreker is niet iemand die een vijflettergreepwoord uit kan spreken zonder een lettergreep in te slikken.

Een retorisch begaafde spreker is niet iemand die zijn publiek kan meenemen op een filosofische strandwandeling.

Een retorische spreker is iemand die de harten van zijn gehoor weet te raken.

Enige tijd geleden was ik in Pittsburg op bezoek bij een jongen van veertien die een ernstig ongeluk had gehad. Hij kon niet meer lopen. Hij kon zijn armen niet meer bewegen. Hij kon niet meer praten. Hij lag in bed en communiceerde met een blaaspijpje en een computer. Het duurde wel anderhalve minuut voor hij een zin van vier woorden had geblazen.

[p. 24]

Eustanisie

Wil

Ik

De stemming in de kamer was om te snijden. Een verpleegster kon haar tranen niet bedwingen. Wie durfde het de jongen kwalijk te nemen dat hij moeite had met het idee dat het alleen aan God gegeven is om leven te geven en leven te nemen? Maar in zijn ogen zag ik het leven dat hij volgens de aanwezigen kwijt wilde raken. Hij was nog niet uitgeblazen.

niet

Hij was nog niet klaar. Het vierde woord moest nog verschijnen.

niet

Eustanisie Wil Ik Niet

Is het de welbespraaktheid die hem overtuigend maakt? Is de taalfout een smet op zijn pleidooi? Nee, nee en nog eens nee. Hij blaast met hart en ziel en weet dus iedereen voor zich te winnen.

Het geheim van retorica is geloofwaardigheid, niet raffinement.

Mooipraterij wekt wantrouwen. Het is de gelikte boodschap van de reclamejongens. Het zijn de aalgladde redeneringen van advocaten die moordenaars willen vrijpleiten.

Amerika verkoopt zijn ziel niet aan een tweedehands-autoverkoper.

Amerika is niet vatbaar voor een onschuldige oogopslag.

Amerika weet beter.

Perfectie stoot af. Het mooie meisje aan de bar wordt aangestaard, of vulgair benaderd door dronken mannen die hun angst voor een blauwtje hebben weggedronken maar niemand maakt normaal contact met haar. Voor de onhandige redenaar hoeft niemand bang te zijn. Niemand hoeft te vrezen dat de spreker zich boven hem of haar verheven voelt. Het schept een band. We zijn allemaal feilbare kinderen van God.

Ik ben niet bijzonder. Eigenlijk ben ik gewoon een boer uit Texas die het liefste op zijn ranch wat dor hout hakt. Het bijzondere aan mij is dat ik zo bijzonder gewoon ben.

Charisma is niet meer gebaseerd op bovenmenselijke oratorische gaven. Een charismatische leider is niet meer iemand die iets kan dat niemand kan. Een volk met woorden temmen.

Nee, een charismatische leider is iemand die durft te laten zien dat hij gewoon is en die iets durft dat iedereen zou moeten durven: openlijk zeggen waarin hij gelooft.

En uiteindelijk is dat waar het op aan komt bij retorica. Dat je mensen wint

[p. 25]

voor de zaak waarin je gelooft. Dat je mensen aanraakt met het vuur van je geloof. Retorica is dan alleen maar ballast. Welsprekendheid zit in het vuur van je overtuiging.

Denkt u nou echt dat God alleen luistert naar smetteloos geprevelde gebeden? Natuurlijk niet, hij luistert naar de zuiverheid van het hart.

En mijn hart is zuiver. Ik ben een eenvoudige dienaar van de strijd tegen het Kwaad. Ja dat schrijf ik met een hoofdletter. Het liefste zou ik het uitspreken met een hoofdletter. Overal in de wereld zijn krachten werkzaam om mensen te knechten, de markt te beknotten en de vrijheid te verkrachten. Tegen die krachten wil ik mij teweer stellen. De mensen in het land weten heel goed dat je geen filosofie hoeft te hebben gestudeerd om Goed en Kwaad van elkaar te onderscheiden. Je hoeft geen Frans te kennen om te weten dat overspel verwerpelijk is. Je hoeft de Latijnse term voor homo niet te kennen om te weten dat God man en vrouw voor elkaar geschapen heeft en niet man en man of vrouw en vrouw. Je hoeft geen Grieks te spreken om te weten dat ook voor Irakezen democratie beter is dan Saddam.

Ik ben niet welbespraakt, maar miljoenen Amerikanen weten met mij dat ook stotteraars het verschil kennen tussen goed en kwaad. En dat is waar het uiteindelijk om gaat in de retorica. Je moet mensen overtuigen van je goede bedoelingen. En omdat mijn idealen de idealen zijn van de doorsnee Amerikaan, weten de kiezers wat ze aan mij hebben. Voor de vrijheid. Tegen de dictatuur. Voor de markt en tegen de betutteling. Voor veiligheid en tegen terreur. Voor de beschaving en tegen de perversiteit.

Ik heb een droom. Een droom dat ik overbodig ben. Ik heb een droom dat ik overbodig ben omdat mensen overal ter wereld hun lot in eigen hand kunnen nemen. Ik heb een droom dat mensen hun lot in eigen handen kunnen nemen omdat er geen dictaturen meer zijn die ze onderdrukken, geen terroristen die ze bedreigen en geen overheden die ze betuttelen.

Ik heb een droom dat ik overbodig ben omdat iedereen op aarde de vrijheid heeft om van zijn leven te maken wat hij wil. De vrijheid heeft om te slagen en de vrijheid heeft om te zakken.

De vrijheid heeft om de vruchten van zijn inspanning te genieten en de vrijheid om op de blaren te zitten die hij heeft te danken aan zijn eigen lamlendigheid.

Mijn ideaal is dus eigenlijk ultiem bescheiden.

Met Gods hulp streef ik naar mijn eigen overbodigheid.

Maar tot ik overbodig ben heeft dit land mij nodig.

Heeft dit land mij nodig om desnoods met wapens, bommen en soldaten te

[p. 26]

vechten voor de vrede.

Heeft dit land mij nodig om met strenge regels te garanderen dat u vrij kunt zijn.

Maar, zullen sommige mensen zeggen. Die gewoonheid, die bescheidenheid, dat onhandige taalgebruik. Is dat niet allemaal pose?

Als een foutje op zijn tijd loont omdat je er zo gewoon en volks van wordt, is de verleiding dan niet groot om uit strategische motieven een stuntelaar te lijken? Filmregisseurs gebruiken soms de klungelige stijl van de home video om hun verzinsels een sausje van extra echtheid mee te geven. Wat als politici dezelfde tactiek hanteren?

Misschien doen ze zich dommer voor dan ze zijn om stemmen te winnen? Er zijn critici die denken dat ik dat doe. Ze wijzen dan op de intelligentie-test die ik voor het leger heb afgelegd. Daar hoorde ik bij de vijf procent slimsten van dit land. Is de dommige blik ingestudeerd?

Het is een aantijging waartegen ik me niet verweren kan, want als ik iets doms zeg denken ze je doet alsof, zeg ik iets slims dan zeggen ze zie je wel dat je niet dom bent.

Maar stel dat ik mij dommer voor zou doen dan ik ben, om gewone mensen te verleiden om op me te stemmen. Dan doe ik dat om zo mijn idealen waar te kunnen maken. Dus ik doe iets dat me tegenstaat (wie wil nou dom lijken?) alleen omdat mijn idealen me meer waard zijn. Eigenlijk onderstreept mijn geslepen toneelspel dus alleen het vuur van mijn idealisme. En het zijn mijn idealen waarmee ik de harten van de mensen raak. Het zijn mijn idealen waarom mensen op me stemmen. Dus zelfs als ik ze misleid, krijgen ze wat ze willen. Zelfs als ik zou liegen, lieg ik de waarheid.

Four More Years.

Want Amerika houdt van mij, niet van Kerry.

Amerika houdt van het ideaal, niet van de praktische bezwaren.

Amerika houdt van zijn droom, niet van zijn nachtmerrie.

Amerika houdt van de mythe, niet van de ontluistering.

Four More Years.