Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2005 (nrs. 109-112)

(2005)– [tijdschrift] Raster– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

bron

Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2005 (nrs. 109-112). De Bezige Bij, Amsterdam 2005

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr _ras001200501_01

logboek

- 2020-11-02 RK colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2005 (nrs. 109-112) uit 2005.

De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren beijvert zich voor het verkrijgen van toestemming van alle rechthebbenden; eenieder die meent enig recht te kunnen doen gelden op in dit tijdschrift opgenomen bijdragen, wordt verzocht dit onverwijld aan ons te melden (mailto:dbnl.auteursrecht@kb.nl).

redactionele ingrepen

Aan het begin van elk nummer is een kop tussen vierkante haken toegevoegd.

Nummer 110

p. 111: Iiedereen → Iedereen: ‘Jacq Vogelaar ‘Iedereen schreef’’.

p. 190: Oover → Over: ‘Over de medewerkers’.

Nummer 11-112

p. 153: Orogineel → Origineel: ‘Origineel 480 v. Chr.’.

p. 291: Ttegen → Tegen: ‘Tegen het vergeten’.

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (deel 109: binnenkant voorplat, binnenkant achterplat, deel 110: binnenkant voorplat, binnenkant achterplat, deel 111-112: binnenkant voorplat, I, 79, 305, binnenkant achterplat) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

[Deel 109, voorplat]

RASTER 109

FILIPPICA

& LOFREDE

3MAANDELIJKSE

UITGAVE VAN

DE BEZIGE BIJ

[Deel 109, pagina 5]

RASTER NR 109

TIJDSCHRIFT IN BOEKVORM

DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE VAN DE BEZIGE BIJ AMSTERDAM

[Deel 109, pagina 6]

Raster verschijnt viermaal per jaar. Losse nummers kosten €15,00 in de boekhandel. Een jaarabonnement kost €45,00.

Om u te abonneren kunt u contact opnemen met klantenservice en abonnementen, postbus 611, 1000 AP Amsterdam. Tel. 020-5518732/ fax 020-6231870 of e-mail: debezigebij@wpguitgevers.nl

Wij maken u er op attent dat aan ons verstrekte gegevens zoals naam, adres en telefoonnummers van abonnees worden opgenomen in ons gegevensbestand. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door wpg uitgevers bv, verantwoordelijk voor uw gegevens. Uw gegevens worden gebruikt voor onze abonnementenadministratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om u op de hoogte te (laten) houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten van de verschillende wpg-uitgeverijen. U kunt uw eigen gegevens opvragen en verzoeken om ze te laten corrigeren of te verwijderen door een kaartje te sturen aan ons Klanten Service Centrum, Postbus 611, 1000 ap Amsterdam.

Of een e-mail te sturen naar: debezigebij@wpguitgevers.nl.

Een jaarabonnement gaat in op moment van aanmelding. Een abonnement wordt zonder schriftelijke opzegging stilzwijgend verlengd. Op buitenlandse abonnementen worden portokosten in rekening gebracht.

Vorige nummers blijven leverbaar en kunnen worden nabesteld.

De redactie heeft geprobeerd alle rechthebbenden te traceren. Als er personen zijn die wij niet hebben kunnen bereiken en die menen rechten te kunnen doen gelden, wordt hun verzocht zich tot de uitgever te wenden.

Redactie: Piet Meeuse, Marjoleine de Vos, K. Michel, Jacq Vogelaar, Willem van Toorn, Kees Nieuwenhuijzen (vormgeving),

Caroline Mulder (secretariaat).

Redactieraad: Hans W. Bakx, Pieter de Meijer, Nicolaas Matsier, Bernlef, H.C. ten Berge, Hans Tentije, Cyrille Offermans.

Redactieadres: Raster, De Bezige Bij, Van Miereveldstraat 1, 1071 dw Amsterdam.

raster@debezigebij.nl

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de betrokken auteurs.

Druk Hooiberg, Epe

isbn 90 234 1673 2

nur 322

[Deel 109, pagina 7]

RASTER 109 / 2005

Inhoud

Kees Nieuwenhuijzen	Omslag	1

Bij dit nummer		8
Piet Gerbrandy	Tandeloze scheldpartijen	9
Hugo Brandt Corstius	God, hou toch op, schei er mee uit	19
Pieter Hilhorst	Four more years	23
Willem van Toorn	Lof van de onderzoeker	27
Tomas Lieske	Drie filippica's	33
Maarten Asscher	Houdt de dief	37
Bernlef	Zwartboek	43
Anneke Brassinga	Gedicht	46
Luc Devoldere	De glans van helmen en atomen	47
Kees Fens	Erasmus	60
Cyrille Offermans	Door de ogen van Vitruvius	64
Gerrit Krol	Wat drijft de mens	73
H.H. ter Balkt	Twee gedichten + verdediging en lof van de oude hotels en de aura van het land en andere zaken	77
Piet Meeuse	Redenaars van papier	85
Wallace Stevens	Over hoe men zich tot wolken richt	103
Francis Ponge	Mondelinge poging	104
Willem van Toorn	Als je van mijn gedichten houdt	122
E.E. Cummings	Gedichten	123
E.E. Cummings	Vijf vertalingen van ‘pity this busy monster, manunkind,’	130

Luigi Malerba	Aangetekend per expresse	142
Martin Reints	Drie gedichten	150
Lloyd Haft	Twee gedichten	153
David Berman	Vier gedichten	165
Wim Brands	Vier gedichten	171
Bernlef	Tegen het vergeten. Kroniek over vertaalde poëzie (4)	175
Anneke Brassinga	Leeskroniek 5. Het ontzaglijke	185
Over de medewerkers		190

[Deel 109, achterplat]

Een ‘filippica’, zegt Van Dale, is ‘1 (g.mv.) (gesch.) redevoering door Demosthenes tegen Philippos van Macedonië uitgesproken; 2 (-'s) (fig.) hevige strafrede (tegen iem. of iets).’ De Raster-redactie was benieuwd of Nederlandse schrijvers te verleiden zouden zijn tot zo'n filippica tegen ‘iem. of iets’. En bij nader inzien besloot ze ook ruimte te bieden aan lofredes. De uitnodiging leverde straf- dan wel lofredes op van o.a. Kees Fens, Brandt Corstius, Maarten Asscher, Cyrille Offermans, Gerrit Krol, Willem van Toorn, Tomas Lieske, Pieter Hilhorst en H.H. ter Balkt tegen of voor zulke uiteenlopende personen en zaken als, onder meer, Erasmus, de nieuwe bibliotheek, de onderzoeker, rijksbouwmeester Jo Coenen, de papegaaien van Artis.

Piet Gerbrandy en Luc Devoldere schreven beschouwingen over de retorische traditie.

Piet Meeuse stelt vast dat ‘echte’ historische toespraken, zoals die van Churchill vaak buitengewoon saai zijn, in tegenstelling tot de mooiste toespraken van literaire figuren als Max Havelaar en Don Quichot. Hij vertaalde ook van Francis Ponge ‘Mondelinge poging’.

Een beroemde filippica in de poëzie is e.e. cummings' gedicht ‘pity this busy monster, manunkind,/not...’ Het was onderwerp voor een klein vertaalprojekt.

Verder een verhaal van Luigi Malerba en nieuwe poëzie van Martin Reints, David Berman en Lloyd Haft.

Bernlef en Brassinga vervolgen hun kronieken.

[Deel 110, voorplat]

flessen post

RASTER

[Deel 110, pagina 1]

RASTER NR 110

TIJDSCHRIFT IN BOEKVORM

DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE VAN DE BEZIGE BIJ AMSTERDAM

[Deel 110, pagina 2]

Raster verschijnt viermaal per jaar. Losse nummers kosten €15,00 in de boekhandel. Een jaarabonnement kost €45,00.

Om u te abonneren kunt u contact opnemen met klantenservice en abonnementen, postbus 611, 1000 AP Amsterdam. Tel. 020-5518732/ fax 020-6231870 of e-mail: debezigebij@wpguitgevers.nl

Of een e-mail te sturen naar: debezigebij@wpguitgevers.nl.

Een jaarabonnement gaat in op moment van aanmelding. Een abonnement wordt zonder schriftelijke opzegging stilzwijgend verlengd. Op buitenlandse abonnementen worden portokosten in rekening gebracht.

Vorige nummers blijven leverbaar en kunnen worden nabesteld.

Redactie: Piet Meeuse, Marjoleine de Vos, K. Michel, Jacq Vogelaar, Willem van Toorn, Kees Nieuwenhuijzen (vormgeving),

Redactieraad: Hans W. Bakx, Pieter de Meijer, Nicolaas Matsier, Bernlef, H.C. ten Berge, Hans Tentije, Cyrille Offermans.

Redactieadres: Raster, De Bezige Bij, Van Miereveldstraat 1, 1071 dw Amsterdam.

raster@debezigebij.nl

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de betrokken auteurs.

Druk Hooiberg, Epe

isbn 90 234 1807 7

nur 322

[Deel 110, pagina 3]

RASTER 110 / 2005

Iinhoud

Redactie	Bij dit nummer	4
Zalmen Gradowski	Aan de vinder-lezer	6
Wolfgang Sofsky	De doodsfabriek	9
Jacq Vogelaar	Uit de as	24
1. Berichten uit Auschwitz-Birkenau: presentatie
2. Vier onmogelijke foto's		36
3. Uit een kroniek van Zalmen Lewental		48
4. Acht manuscripten: groepsportret met onbekende grootheid		56
5. Bij een verzamelbundel Auschwitz		67
6. Aantekeningen van Lejb Langfus		74
7. De achterkant van de maan: over Zalmen Gradowski		80
Michel Borwicz	Bijna archeologische methoden	101
Jacq Vogelaar	‘Iedereen schreef’: kronieken uit Warschau en Lodz	111
Jozef Zelkowic	Schetsen van het leven in het getto van Lodz	122
Michel Borwicz	Teksten van terdoodveroordeelden (1939-1945)	132

Varlam Sjalamov	Drie verhalen	146
Richtje Reinsma	Sjalamov herlezen	167
Cyrille Offermans	Sjalamovs trouw aan de kampervaring	172
Jan de Roder	Als je het opschrijft kun je het vergeten?	179
Graa Boomsma	Twee schopkunstenaars	185

Over de medewerkers		190

[Deel 110, achterplat]

Manuscripten in een fles gevonden

Door wie en waar geschreven?

Naast hun duivelswerk bij de gaskamers en crematoria schreven leden van het joodse Sonderkommando in Auschwitz-Birkenau berichten, kronieken en verhalen.

Waarvoor, voor wie, en waarom begraven?

Eerst ter informatie van de buitenwereld, voor het verzet en de beëindiging van de vernietiging. Toen ze geen gehoor kregen schreven ze voor zichzelf en latere lezers. In de zomer van 1944, voor en na de opstand in Birkenau op 7 oktober '44, begraven in de as op het terrein van de doodsfabriek.

Waar, wanneer en door wie gevonden?

Tussen 1945 en 1980 werden er acht manuscripten gevonden door mensen die iets anders zochten dan goud. Mondjesmaat gepubliceerd en gelezen, en soms nog verkeerd ook.

Vanwaar die omwegen en verdwijningen?

De Sonderkommandos golden lang als handlangers van de daders. Hun nagelaten geschriften deelden die kwade geur. Pas door onderzoek naar de opstanden in de vernietigingscentra kwamen ook de manuscripten aan het licht - en daarmee de kern van de kampliteratuur: waarom schrijven, ook of juist wanneer niemand luistert?

Is dit literatuur?

Ja, dit is schrijven in optima forma: laten lezen is laten zien.

Flessenpost: Manuscripten uit de as van Birkenau - en drie verhalen van Varlam Sjalamov over Kolyma: een brief, en enkele antwoorden erop.

Sjalamov: ‘Je moet je al het goede honderd jaar blijven herinneren, al het slechte tweehonderd jaar.’

[Deel 111-112, voorplat]

[Deel 111-112, pagina 1]

RASTER NR 111 112

TIJDSCHRIFT IN BOEKVORM

DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE VAN DE BEZIGE BIJ AMSTERDAM

[Deel 111-112, pagina 2]

Raster verschijnt viermaal per jaar. Losse nummers kosten €15,00 in de boekhandel. Een jaarabonnement kost €45,00.

Om u te abonneren kunt u contact opnemen met klantenservice en abonnementen, postbus 611, 1000 AP Amsterdam. Tel. 020-5518732/ fax 020-6231870 of e-mail: debezigebij@wpguitgevers.nl

Of een e-mail te sturen naar: debezigebij@wpguitgevers.nl.

Een jaarabonnement gaat in op moment van aanmelding. Een abonnement wordt zonder schriftelijke opzegging stilzwijgend verlengd. Op buitenlandse abonnementen worden portokosten in rekening gebracht.

Vorige nummers blijven leverbaar en kunnen worden nabesteld.

Redactie: Piet Meeuse, Marjoleine de Vos, K. Michel, Jacq Vogelaar, Willem van Toorn, Kees Nieuwenhuijzen (vormgeving),

Redactieraad: Hans W. Bakx, Pieter de Meijer, Nicolaas Matsier, Bernlef, H.C. ten Berge, Hans Tentije, Cyrille Offermans.

Redactieadres: Raster, De Bezige Bij, Van Miereveldstraat 1, 1071 dw Amsterdam.

raster@debezigebij.nl

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de betrokken auteurs.

Druk Hooiberg, Epe

isbn 90 234 1884 0

nur 322

[Deel 111-112, pagina 3]

RASTER 111-112 / 2005

Inhoud

Bij dit nummer		5
Frans van der Helm	Een kleurige constructie van werkelijkheid	7
Michel Pastoureau	Uit het Woordenboek van de kleuren van onze tijd (1)	16
Kleur bekennen: wit, zwart, grijs		25
Goethe	Bekentenis van de auteur	26
Charlotte Mutsaers	Pantonewaaiertje	40
Jan Baeke	Tinting en toning	43
Marjoleine de Vos	Blauwe soep	50
Octavio Paz	Fabel van Joan Miró	56
Kleur bekennen: rood, geel, blauw		59
Piet Meeuse	Bijbels koloriet	60
Anneke Brassinga	Ludwig en de kleuren	67
Kleur bekennen: groen, oranje, paars, bruin		69
Paul Mijksenaar	Kleur in ons dagelijks leven	70
Marianne Moore	gedicht	78
K. Michel	Twee gedichten	80
David Batchelor	Chromofobie: Witschappen	82
Arthur Sze	gedichten	91
Gianni Celati	Het licht op de via Emilia	97
Raoul Schrott	Cefalu	114
K. Michel	Plinius vermeldt reeds	116
Bernard Hulsman	De triomf van de donkere baksteen	119
Kees Hin	Over Jaap Hillenius	130
Theo Baart	twee foto's	146
René van Beek	Een kleurrijke oudheid	148
Han Collewijn	Kleuren zien: een fysiologische blik	156
T. van Deel	Het oog	170
Jan Volker Röhnert	Vier gedichten	171
David Batchelor	Chromofobie: Hanunoo	177
H.H. ter Balkt	twee gedichten	190
Annie Dillard	Totale zonsverduistering	192
Michel Pastoureau	Uit het Woordenboek van de kleuren van onze tijd (2)	206

[Deel 111-112, pagina 4]

Pierre Kemp	Woord, kleur en inspiratie	217
Johanneke van Slooten	Opkomst en ondergang van de zon	231
Rolf Jacobsen	gedichten	251

Arjen Mulder	De harmonie van Raoul Francé	258
Bärbel Geijsen	gedichten	272
Bernlef	poëziekroniek	279

Over de medewerkers		301

[Deel 111-112, achterplat]

KLEUR is een rijke bron van visueel genot, maar hoe schrijf je erover? Kleursensaties lijken zich aan beschrijving te onttrekken: je kunt kleuren wel benoemen, maar uitleggen wat het verschil is tussen rood en groen - dat is niet te doen. En is vertellen ‘in geuren en kleuren’ wel mogelijk? Toch valt er veel te zeggen over de effecten die kleuren en kleurcombinaties op ons hebben en het gebruik dat ervan gemaakt wordt.

In dit dubbelnummer van Raster wordt het onderwerp van vele kanten belicht.

Over de rol die kleurwaarneming speelt in de natuur

Over het verband tussen kleur en eetlust)

Over het kleurgebruik in de bijbel

Over kleur in de architectuur

Over klank en kleur in de muziek

Over de fysiologie van de kleurwaarneming

Over de problematische relatie tussen taal en kleur

Over het beschilderen van beelden en tempels in de oudheid

Over kleur in het dagelijks leven

Verder o.a. een hommage aan de schilder Jaap Hillenius van Kees Hin, een selectie uit de Dictionnaire des couleurs van Michel Pastoureau, notities over kleur van Charlotte Mutsaers, een bijdrage van fotograaf Theo Baart en verhalen van Annie Dillard en Gianni Celati.

Ook de poëzie staat in het teken van de kleur: gedichten van Anneke Brassinga, Jan Baeke, Tom van Deel, K. Michel, H.H. ter Balkt, Octavio Paz, Arthur Sze, Rolf Jacobsen, Raoul Schrott, Marianne Moore en Jan Volker Röhnert.

Tot slot bevat dit nummer ook nog een essay van Arjen Mulder over het bijzondere werk van de botanicus Raoul Francé, gedichten van Bärbel Geijsen en een dubbele poëziekroniek van Bernlef.

Vorige Volgende