Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2000 (nrs. 89-92)

[p. 96]

Jaime Jaramillo Escobar
Gedichten

Het bezoek van de walvis

Kijk aan, een walvis die is gekomen om mij te bezoeken.
Van verre zeestreken is zij gekomen om mij te bezoeken en zij groet mij

met drie fonteinen van nevel,

en houdt stil bij de ingang van mijn grot om een onderhoud te vragen.
Ik snel toe om de walvis te ontvangen (moge de Heer haar groeten) en

omdat wij elkaar onmiddellijk vertrouwd zijn,

als twee vrienden die elkaar al jaren kennen,
vertel ik over mijn jeugd in een spelonk van de hoge top van de Aconca-

gua,

en het opkomen van de zon achter mijn oren,
en terwijl ik zachte klapjes op haar ondoordringbare huid geef, lachen

wij als twee vrienden

de walvis, bus van de zeeën, en ik die haar bezoek ontvang aan de ingang

van mijn grot,

en al rustend op het stralende tapijt van transparant zand kletsen we tot

de avond valt.

Zij vertelt me wat zij in de diepten van de oceanen heeft gezien,
de schipbreukelingen die in gezonken schepen leven met hun vreemde

gewoontes,

en wat er gedurende de nacht zoal gebeurt in de zee.
Nadat de walvis van het woord gebruik heeft gemaakt volgens de wetten

van de gastvrijheid

en de normen die het gedrag van bezoekers bepalen,
begin ik te spreken over de diepten van mijn ziel
en wanneer ik een pauze laat vallen, zo tegen de ochtendschemering, ant-

woordt zij niet.

Dus sleep ik haar naar de waterkant zodat de zee haar mee kan voeren
en bij zonsopgang als het tij zich terugtrekt wuif ik ten afscheid met mijn

opgeheven hand.

De walvis (moge de Heer haar eerbiedigen en groeten) verwijdert zich

[p. 97]

 

snel ver in zee om te gaan botsen met de zonneschijf die aan de hori-

 

zon verschijnt.

 

Ik draai mijn rug naar dit spektakel en keer terug naar de grot om de

 

schorpioenen van mijn angst te kussen,

 

O monster dat mij heeft opgesloten in deze berg

 

ten einde de wereld te beschermen tegen mijn vreemde slechtheid!

[p. 98]

Spreekwoorden van charlatans

Als een onbekende een andere onbekende tegenkomt, slaat hij hem dood

of stelt hem een vraag.

De praatjesmakers proberen het gesprek zo lang mogelijk te rekken ten

einde hun leven te verlengen,

want de verdediging is toegestaan... voor wie zich verdedigen kan.
Maar het vluchten nooit. Waarom zou je altijd blijven vluchten.
Indien de wolf jullie te pakken krijgt en verslindt, geniet dan van de wolf

maar vlucht niet.

Moge jullie plezier opgegeten te worden groter zijn dan dat van de wolf.
Dit niet om redenen die door de logica worden ondersteund, maar wat we

moeten zoeken zijn geen redenen maar motieven

en in dit geval heeft de wolf zonder twijfel een goed motief.
Tegen de dood helpt niets, zelfs het vermommen van jezelf:
Want al is de farao kunstig opgemaakt toch zal de dood hem verteren
Ook de ontkenning gelast de dood niet af. Ik bevestig de dood met mijn

twaalf paar ribben.

Er zit dus niks anders op dan het gesprek onafgebroken aan de gang te

houden.

Misschien stopt de ander van vermoeidheid om zijn weg te vervolgen,
al is het ook goed mogelijk dat zijn weerstand geen grenzen kent en hij

besluit om te wachten tot wij onze klep dichtdoen.

Juist op dat moment zal hij zijn pistool leegschieten en net zo plots ver-

dwijnen als hij gekomen was,

want nadat het pistool gesproken heeft valt er niets meer te zeggen.
Het vervelende is dat wij niet kunnen terugkeren op onze schreden omdat

alle keren dat we een weg teruglopen we even zovele dagen verliezen.

De confrontatie staat dus vast en jij weet dat je geen andere mogelijkheid

hebt.

Te praten, te praten, te praten.
Verdedig je positie tot het bittere eind en breng zoveel te berde als je

maar kunt.

Misschien slaag je er in hem te verwarren en in een tegenspraak te ver-

strikken.

Niettemin moet je kalm blijven en geen zes poten zoeken aan een schaap

dat er maar vijf heeft,

en je moet het niet te hoog in de bol krijgen want dan verlies je het zicht.
Weet je plaats. Je plaats in de muil van de wolf.
En klaag ook niet een enkel mens aan omdat die je zal doden of je zal

doen doden.

[p. 99]

 

Klaag de hele mensheid aan.

 

Zo zullen ze je doden met zijn allen.

 

En na alle kennis in een kluwen te hebben veranderd liepen de charlatans

 

lachend weg met de armen over elkaars schouders.

 

Omdat zij in de valstrik waren getrapt.

 

De val waren zijzelf.

 

Mijn ziel zegt:

 

Het zijn niet de schapen die de Heer zoeken.

 

Het is Hij die zich bekommert om hen.

 

Omdat als hij zich niet over hen bekommert, zij zullen veranderen in

 

wolven.

 

En de negenennegentig wolven zullen het ene resterende schaap verslin-

 

den.

 

En de negenennegentig rechtvaardigen zullen het resterende schaap ver-

 

slinden,

 

aldus een andere lezing.

[p. 100]

Herinnering van de geschilderde kleuren

In het dorp waarin ik opgroeide waren alle huizen wit, alle deuren groen

en de pleintjes waren oker.

Alle koeien waren wit, alle katten grijs, maar de paarden kwamen voor in

twee kleuren, en alle vrouwen waren donkergoud. Zwarte vrouwen

had je niet.

In dat dorp waren alleen de soutane van de priester en de schoenen van

de mensen zwart. (De aasgieren waren wit.)

Alle bomen en alle planten waren groen. Kregen die rode bloemen dan

waren de dorpelingen niet verantwoordelijk voor de slechte smaak van

de natuur die kleuren combineert zonder zich om de aanblik te bekom-

meren.

Alle jongens schreven met paarse inkt en maakten hun handen vies, maar

ik schreef met groene inkt want ik wilde Pablo Neruda zijn.

Alles bij elkaar had je in het hele dorp maar twaalf kleuren en als er een

regenboog verscheen dan was het of de zigeuners waren gekomen.

Kwamen de zigeuners dan brachten ze een hele boel koperen ketels mee

- roze kokoper en geel kokoper - en een zwart paard. Omdat mijn

oom een zwak had voor exotische dingen kocht hij het zwarte paard.

Op een middag verscheen de regenboog en spreidde al zijn kleurige stof-

fen in de lucht uit, de vrouwen kochten ze in een oogwenk en de re-

genboog vertrok naar Medellín om nog meer kleurige stoffen te halen

maar dat duurde langer dan een week.

Omdat er zo weinig kleuren waren, sprak men alleen maar over kleuren:

- ‘Kom makker, koop deze witte merrie van mij. Ik ruil hem voor dat

zwarte paard dat de zigeuners je hebben verkocht.’ Zo sprak de dorps-

genoot, maar hij wist heel goed wat er met het zwarte paard was ge-

beurd.

De bakstenen van de kerk hadden een kleur die wij baksteenkleur noem-

den omdat we niet beter wisten.

Weten hoe de kleuren heten is heel belangrijk want als je iets verliest is

de kleur het eerste dat je aan de rechter moet vertellen.

- ‘Meneer de rechter ik ben mijn kip kwijt.’
- ‘En welke kleur had zij?’
- ‘Zij zag er uit als een lappendeken. Maar ze legde gouden eieren want

zij was de kip met de gouden eieren. Zij verdween 's ochtends vroeg.

Denkt U dat de Staatsbank haar gestolen heeft?’

Vroeger waren de muntstukken van zilver maar toen ze een zigeuner

aanstelden als directeur van de Staatsbank werden alle muntstukken

van koper.

[p. 101]

 

Mijn beroemde verloofde met de paarlmoeren tanden en de robijnen lip-

 

pen werd van me afgepikt toen we een keer uit dansen gingen en stel

 

je voor dat mijn vriend haar mee uit had genomen, die met het gouden

 

hart.

 

En op een keer zag dit dorp van de twaalf kleuren zich geheel opgeschil-

 

derd in één kleur want men werd gedwongen om alle huizen blauw te

 

verven, en alle honden blauw en alle katten blauw en alle paarden

 

blauw en alle koeien blauw en alle mensen moesten blauwe stropdas-

 

sen en hoofddoeken dragen en bovendien moest men overal blauwe

 

vlaggen laten wapperen. Het blauw bedekte de Aarde zo zeer dat de

 

hemel verbleekte.

 

Geschiedenis van een dorp en hij die vergeet is als een dode.

 

Daar woonde ik tot ik oud genoeg was om op zoek te gaan naar een baan

 

en naar iemand om mee te trouwen. Ik reisde langs de oever van de

 

Cauca maar ik wilde geen zwarte vrouw want stel je voor dat ze in-

 

eens zwart af zou geven net als het paard van mijn oom.

Jaime Jaramillo Escobar (1932) werd geboren in Pueblorrico in Colombia. Richtte tijdens zijn studietijd in Cali de beweging van het Nadaísmo (het nietsisme) op. In 1967 debuteerde hij met Los poemas de la ofensa waarvoor hij de Premio Cassius Clay ontving. Vervolgens bestierde hij meer dan tien jaar een succesvol reclamebureau. In het begin van de jaren tachtig begon hij weer te schrijven en publiceerde vier dichtbundels die enthousiast werden ontvangen.

vertaling: k. michel