Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1996 (nrs. 73-76)

[p. 185]

K. Michel
Zonder titel

Boven de gracht ketste het licht flitsend op de witte vleugels. Het gekrijs verscheurde de lucht, de meeuwen vochten om een stuk stokbrood. Toen de vogelwolk over de daken uit het zicht was verdwenen viel het haar op dat de zwarte dakpannen een grijzige glans kregen in het ochtendlicht. Niet zo grijs als de schoorstenen of het daklood, maar toch grijs.

Er glipte een bladzijde onder haar linkerduim vandaan. Ze richtte haar blik weer op het boek en bladerde verder. Ze zocht naar een gedicht dat ze haar man wilde nasturen. Het ging over hoe alles als je goed kijkt gekleurd blijkt te zijn. Ze had haar hele inboedel, die nog in dozen verpakt stond, overhoop gehaald omdat ze zeker wist dat het boek bij de verdeling op haar lijstje was beland. Ze vond het gedicht op pagina dertig, het heette ‘De ontdekking’.

Buiten klonk een scheepstoeter. Een rood bootje tufte onder de brug tegenover de bibliotheek door. De jongen en het meisje droegen allebei een geel petje met een propellor. Het water rimpelde en golfde; een oliespoor glansde op als een grillige regenboog. Op de bladzijde naast ‘de ontdekking’ stond een ander gedicht dat ‘controle van materiaal’ heette:

In dit gedicht is
geen woord
te veel

Neem je er iets af
dan is het
niet meer heel

Ze las het nogeens en dacht: veel beknopter kan niet, doel en middelen perfect op elkaar afgestemd, dit moet wel het meest pregnante gedicht uit de wereldliteratuur zijn. Het deed haar denken aan een ei. Kars kende een truc waardoor je een ei kon beschrijven. Prachtige verrassing was dat geweest toen ze het nietsvermoedend afpelde en er ‘triljoen’ in het eiwit stond. Eigenlijk veel leuker dan de cadeaus. Het jaar daarop stond er ‘sterren’. En er had ook een keer ‘eerste sneeuw’ gestaan en ‘sexbom’. Maar hoe hij dat klaarspeelde, had ze nooit ontdekt.

Pas toen ze het voor de derde keer gelezen had vielen haar de potloodkrabbels op. Een eerdere lezer had een paar streepjes gezet en iets in de kantlijn geschreven. Wat had dat te betekenen? Ze hield het boek

[p. 186]

wat dichterbij. Nee, het waren geen onderstrepingen, het waren correcties. Hij had het gedicht verbeterd door drie woordjes te schrappen en er een te verplaatsen. In de nieuwe versie stond er:

In dit gedicht
geen woord
te veel

Neem er iets af
het is
niet meer heel.

Dat was dus een flink stuk korter dan het origineel dat notabene beweerde dat het absoluut niet korter kon. Grappig! Drie woordjes geschrapt in het toch al zo compacte gedicht. Een prestatie die haar met hetzelfde gevoel van ontzag vervulde als de verbetering van het record op de 100 meter met een fractie van een seconde.

Onder het gedicht zag ze ‘O nee?!’ geschreven staan. Uitdagend en triomfantelijk. Hij was kennelijk heel tevreden over zichzelf. Dat vraag- en uitroepteken ergerde haar 'n beetje, een parmantig duo, ondersteboven gezien was het net een danspaar, met haar als vraag- en hem als uitroepteken.

‘Voor U staat een man die brandt van verlangen om U in zijn armen te nemen’, zei hij en haalde een bos rozen achter zijn rug tevoorschijn.

‘Wat denk je wel’ riep ze en smeet de deur dicht.

‘Een in de Harry Zagwijnstraat geparkeerde auto zorgde zondag voor een eindeloos getoeter doordat het alarm was afgegaan. De eigenaar van de auto was nergens te bekennen. Politieagenten trachtten tevergeefs het alarm af te zetten. Ten einde raad heeft men de auto bij de rotonde in het Amsterdamse Bos neergezet, waar hij - in afwachting van het leeglopen van de accu - verhoudingsgewijs het minste overlast bezorgde.’

Een paar maanden daarvoor liep ze 's avonds laat langs de Amsterdamse grachten. Het was stil en nog behoorlijk koud voor de tijd van het jaar. In het licht van de straatlantaarns zag de gracht er feeëriek uit. Vooral het water was mooi, het wiegde heen en weer als iets dat zacht is en het glansde donker als steen zo hard.

Nu worden de grachten gekruist door zijstraatjes en bruggen die in het verlengde daarvan liggen. Op sommige punten kun je over wel drie

[p. 187]

bruggen heen kijken, en op een van die punten hoorde zij het klikklak van paardehoeven, dat lichtjes metalen geluid. Door de Berenstraat zag ze in de verte twee politiepaarden aan komen lopen. Ze bleef stilstaan en leunde tegen de pui van een boekhandel. Bij iedere stap wiegden de paarden naar links en naar rechts. Het was fascinerend om ze te zien naderen en het was rustgevend om op ze te wachten. Terwijl ze daar zo stond, dwaalden haar gedachten voortdurend af naar de gebeurtenissen van de afgelopen weken. Af en toe schrok ze op uit haar overpeinzingen door het geklikklak van de hoeven. Het was alsof het naderen van de paarden een onbepaalde duur bezat die uit gewone seconden bestond en uit momenten met de ruimtelijkheid van een zaal. De afstanden tussen de seconden van de voetstappen waren variabel. Hierdoor kreeg de tijd een merkwaardige dromerige diepgang.

Toen de paarden haar uiteindelijk passeerden ging dat ineens verrassend snel, het leek wel een flits.

‘Waar ik vandaan kom zit het eeuwige ijs gedurende alle seizoenen in ieder geval vijftig centimeter onder het maaiveld. Als je daar een huis wilt bouwen, moet je het op dat eeuwige ijs funderen. Maar na veertig jaar is zo'n huis tot halverwege de ramen in de grond weggezakt. Het straalt namelijk warmte uit aan de onderkant, dus komt er een kuil in die ondergrond van ijs. Tijd plus warmte tast de fundering aan.’ Kars maakte een gebaar met zijn handen dat zoiets uitdrukte als ‘het is niet anders’.

‘Mijn zwijgen is een vorm van blaffen’, zei ze aan het eind van het gesprek.