Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1983 (nrs. 25-28)

[p. 206]

Donald Barthelme
Ons werk en waarom we het doen
Vertaling: Peter Nijmeijer

Terwijl het ene bewonderenswaardige boekwerk na het andere van de zwetende persen tuimelde...

De drukkers veegden hun zwarte handen aan hun broeken af en verstelden de papierrol, gaven die een ietsje meer druk aan de rechterkant, waar kleine witte stippen waren verschenen in het scherpe, zorgvuldig gejusteerde zwarte proza.

Ik pakte de hamer en zei door de telefoon, ‘Als-ie de moed heeft hier te komen krijgt-ie de hamer in z'n gezicht’

‘Een hamer van vier pond kan een vent z'n gezicht aardig toetakelen’

‘Een hamer van vier pond kan een vent z'n gezicht veranderen in een bloederige massa.’

Ik hing op en liep de inktkamer binnen om te kontroleren of er genoeg inkt was om de hele nacht te kunnen doordraaien.

‘Tja, dat waren vermoeiende tijden,’ zei de oude drukker met een zucht. ‘Volg de kopij zelfs als die het raam uit vliegt, zeiden we vroeger, en vaa -’

Net op dat moment kwam de man van het gewapend geldtransport binnen, een .38 losjes in zijn linkerhand zoals het handboek voorschrijft.

Het was gericht op de vloer, alsof hij

Maar onze kassier, ouwe Claiborne McManus

De knoppen van de kluis

Heerlijk was het droomaanzicht erbinnen

Hij overhandigde de bundel Alice Cooper T-shirts die we net hadden gedrukt, en de man van het geldtransport greep die beet met zijn vrije hand, grijs van ervaring, en groette losjes met zijn elleboog, en haastte zich met het kostbare produkt de deur uit naar de lonkende fans.

En op weg naar werk vandaag zag ik een bruine Mercedes met een huilende vrouw erin, haar handen bedekten haar gezicht, een prachtig

[p. 207]

blond achterhoofd, de man die de Mercedes bestuurde deed alsof hij er niks van merkte en

Maar vandaag draaien we Moxxons reisgids af in zes kleuren

De problemen van de opmaak, registratie, doorschijnendheid en toevoer

Zullen de grijpers de vellen goed beetpakken?

En ik zag het cijfer 5 in goud geschreven

‘Improduktieve tijd’ was een belangrijke factor in de recente onderhandelingen, net zoals verwacht wordt dat ‘verspilde tijd’ de komende onderhandelngen zullen bemoeilijken. Percy gaf het blik met gele inkt (dat wel twee pond weegt) aan William.

William zat naakt op het bed en droeg de zwarte hoed. Ook Rowena bevond zich, gehuld in de rode deken, in het bed. We moeten alles wat ze doen accepteren omdat de zaak van hun is. Vaak shockeren ze de korrektors, en dan worden fouten niet meer gekorrigeerd en moet alles nogmaals gezet worden, of nieuwe fouten worden toegevoegd door een korrektor wiens aandacht nog geheel in beslag wordt genomen door het prachtigs dat hij zojuist gezien heeft. Atlassen hebben Williams speciale belangstelling. Er zijn veel plaatsen waar hij niet geweest is.

‘Gisteren,’ begon William

Jij hebt jouw manier van leven en wij de onze

Een spoedbestelling van flappen voor de lucifersboekjes van restaurant Le Foie de Veau

De kleine pers voor de flappen van lucifersboekjes wordt in gereedheid gebracht, de vorm bevestigd, het cliché met ‘le Foie de Veau’ op z'n plaats geschoven. We staan met z'n allen om een klein tafeltje te kijken hoe de pers voor de flappen van lucifersboekjes werkt. Het is net een speelgoedstoommachine. Iedereen is er gek mee, al hebben we ook een pers zo groot als een torpedojager - die heeft een bemanning van vijfendertig, een eigen galei, een eigen ziekenboeg, een eigen band. We drukken de valuta van Columbia, en de Handelingen der Apostelen, en de wetten van het land, en de vingerafdrukken

‘Mijn dansschoenen zijn verroest,’ zei Rowena, ‘omdat ik zo lang in dit bed ben gebleven.’

van misdadigers, en kalenders van de Grand Canyon, en plakplaatjes, een paar dingen die nergens op slaan, maar het is niet onze taak om

[p. 208]

de dingen ergens op te laten slaan - het is onze taak het papier met cliché of plaat te kussen, al naar gelang de omstandigheden, en erop te letten dat het niet teveel inkt krijgt, en ons zorgen te maken over de stippenstructuur van de gravures, of dat een klein vlekje gerezen wit zich tijdens het afdraaien ontwikkelt tot een fontein.

William begon Rowena's dansschoenen met de Franse slag met staalwol te bewerken. ‘Gisteren,’ zei hij

Vertegenwoordigers stormden de kamer binnen met nieuwe orders; het lichaam van iedere vertegenwoordiger puilde uit van de nieuwe orders

En ouwe Lucien Frank duwde grote rollen Luxus semi-mat nr. 2 door de kamer met een hulpmachine

‘Gisteren,’ zei William, ‘zag ik zes mobiele kraampjes van Sabrett Hotdogs door het midden van Jane Street defileren, gevolgd door een stapvoets rijdende politieauto. Ze hadden allemaal blauwgele paraplu's en werden bestuurd door ziek uitziende oudere mannen. De mannen zagen er niet alleen ziek uit, ze waren ook fysiek aan de kleine kant - geen van allen was langer dan één meter zeventig. Ik geloof dat ze in de richting van het zesde district gingen. Had ik mijn zwarte hoed opgehad, en voldoende manschappen en paarden en lasso's en mitrailleurs, en massale steun onder de bevolking en een uitvoerbare revolutionaire ideologie en/of een levensvatbaar mythisch model, dan zou ik ze gered hebben. Ze naar de heuvels hebben gevoerd, waar we ons de hele nacht te goed zouden hebben gedaan aan een feestmaal van smakelijke Sabrett-hotdogs, en misschien een paar dampende vaten Ballantinebier, en wedstrijden in broodjessnijden en zuurkoolgooien hadden gehouden’

Hij opende het blik gele inkt (dat wel twee pond weegt) met zijn tanden.

‘Je bent knettergek,’ zei Rowena teder

‘Dat is precies wat een kerel wil zijn’

We wendden ons af van het tafereel, vanwege wat ze op het punt stonden te gaan doen, en schonken nog een wodka in. En al zijn ook wij meestal knettergek, dat komt niet door de wodka. Het komt eerder... Ik bedoel, wanneer je inkt in je bloed hebt is het moeilijk ervan af te blijven, of je handen af te houden van de prachtige lettertypes die zorg-

[p. 209]

vuldig gedistribueerd liggen in de enorme zetkasten

Annonce Grotesque

Compacta

Cooper Black

Helvetica (mager)

Melior

Microgramma (vet)

Profil

Ringlet

En één van onze boekwerken heeft net een korte maar vernietigende recensie gehad in Le Figaro, die we ook drukken... Moeten we het cliché vernielen? Maar het is ons cliché...

Ouwe Kermit Dash heeft zojuist z'n vinger verwond in de papiersnijmachine. ‘Het is niet zo erg, Kermit,’ zei ik, terwijl ik de wond verbond. ‘Ik ben zelf ook bang voor de papiersnijmachine. Altijd geweest. Zit er maar niet over in. Denk liever aan de toeslag die je voor de rest van je leven zult vangen voor dit eerste kootje. En nu weer terug naar binnen en papiersnijden.’ Ik gaf hem een klap op z'n billen, hoewel hij tachtig is en bijna geen billen meer heeft.

We doen het Oxford Book van Amerikaans vreten

Rowena gaf Bill nog een joint - ik zou zelf op haar vallen, ware het niet dat ze deel uitmaakt van de Directie en dus ‘verboden terrein’ is voor ons uiterst loyale handwerkslieden. En nu, het probleem van waar de incriminerende statistieken in het Jaarverslag van Doe Airframe te verstoppen. Hank Witteborn, onze chef vormgeving, stelt voor ze gewoon ‘per ongeluk weg te laten’. Geen slecht idee, maar

Krak! Iemand heeft zojuist iets door ons grootste raam gegooid. Het is een om een baksteen gewikkeld briefje:

Mijne heren:
Als u blijft doorgaan met ademhalen en leven
Als u volhardt in het bepleisteren van
De façade van de uitbuiting met
een deklaag van mooi drukwerk
Hoogachtend

[p. 210]

Wat ouwehoeren ze nou? Waren wij het niet die het contract hadden voor de complete Tanberiaanse Revolutie, van de oorspronkelijke manifesten, met de hand gezet in een speciaal gekerfde en bloedrode Sans Serif, tot en met het briefhoofd voor het Ministerie van Permanente Verandering & Prijsbeheersing (Ultima, corps 18)? Maar William stak z'n hand op en omdat hij de baas is lieten we hem spreken

‘Het is goed om tot de bourgeoisie te horen,’ zei hij. ‘Een kerel wil tot de bourgeoisie horen. Tot de bourgeoisie te horen is goed voor hem. Dan gaat hij zich warm en gelukkig voelen. Dan kan hij zich zorgen maken over zijn planten. Zijn groene planten. Zijn planten en zijn barbecue. Zijn onroerend goedbelasting. De produktiviteit van zijn personeel. Zijn planten/barbecue/onroerend goedbelasting/personeel/Land Rover. Zijn gevest. Zijn’

William wordt soms vervuld van zelfhaat, iets waar wij geen last van hebben. Wij hebben ons opbeurende werk en ons motto ‘Groeien of sterven’, en onze sekundaire arbeidsvoorwaarden, en onze liefde voor William (als hij alleen maar zijn handen van Rowena's heupen zou afhalen tijdens werkuren, als hij alleen maar de zwarte hoed zou afzetten en een broek, hemd, overhemd en sokken aandoen, en)

Ik hield het formaatmaken van de telefoongids van Detroit in de gaten. Iemand liet net alle H's vallen - iets dat soms gebeurt.

‘Iedereen stilstaan! En nu allemaal bukken en de vijf linotypes oprapen die het dichtst bij hem liggen. En nu de volgende vijf. Geen paniek. Iemand moet Schadebeperking bellen en ze een paar extra wodka's, mager vlees en verband laten sturen. En nu de volgende vijf. Wie op een zetsel stapt krijgt een hamer tegen z'n bek. En nu de volgende’

Konden we ons maar beperken tot de flappen van lucifersboekjes!

Maar de flappen van lucifersboekjes zijn ons lot niet. Ons lot is 1.5 miljoen afdrukken per dag te verrichten. In het volgende kwartaal zal dat cijfer twaalf procent hoger liggen, tenzij

‘Leer,’ zegt William.

‘Leer?’

‘Leer,’ zegt hij met klem. ‘Waar ze koeien mee bedekken.’

Williams volgende grote idee zal met leer te maken hebben. Ik ben blij dit te weten. Zijn andere grote ideeën hebben de firma groot gemaakt.

[p. 211]

De nieuwe machine voor het drukken van ondergrondse telefoonpalen

De nieuwe machine voor het drukken van rook op gerookte ham

De nieuwe machine voor het schrijven van het cijfer 5 in goud

Dit alles gaat je aan je hart. Ik heb de hamer, ik zal iedereen vermorzelen die, al is het maar enigszins, de levenswijze van de firma bedreigt. We weten wat we doen. We worden rijkelijk voorzien van wodka. Onze reputatie van uitnemend vakmanschap is onovertroffen, in alle delen van de wereld. En zal standhouden tot onze kunst wordt voorbijgestreefd door een andere kunst die net zo goed is maar die, naar ik tot mijn geluk kan mededelen, nog niet is uitgevonden.

Uit: Amateurs (1976)