Proeve van oudheid-, taal- en dichtkunde

[p. 147]

Over komen doen, en komen te doen.

Iets komen doen, en komen te doen, zijn twee zeer onderscheidene spreekwijzen. Er is geene reden, om de eerste af te keuren, wanneer er een wezendlijk komen van de eene plaats naar de andere, of de vertooning daar van, bedoeld wordt: gelijk ik dit gezegde van den welsprekenden P. Francius (gelijk hem Ten Kate noemt^(a), en Kl. Bruin^(b)), niet wraak: Dit werk, dat ik Uwe Wel Edelh. met alle eerbiedigheidt op kom draagen^(c). Noch ook dit van Oudaan^(d): waar bij komende, dat hen (de wijzen uit het Oosten) eindelijk een star tot deze starre koomt geleiden. - Doch, wanneer er de zin niets klaarder of kragtiger, maar, in tegendeel, iets loomer en lammer door wordt, moet men ook dit komen doen dikwerf voor eene overtol-

(a) I. D. bl. 473.

(b) Aant. op de Lustp. Soelen, bl. 111.

(c) In den Opdragt van Greg. Nazianz. van de Mededeelz. bl. 16.

(d) Roomsche Mogenth. bl. 124.

[p. 148]

lige uitrekking houden, die door een net en kragtig dichter en redenaar vermijd moet worden. Dus is het, mogelijk, gesteld met dit van Vondel^(e):

Of d'ouderdom komt bloet, van minne wars,

En 't vier verkoelen.

De andere spreekwijs, met te er tussen, gebruikt Vondel dus^(f):

Gebeurde 't ooit voorheen, gelijk men zegt, dat naemen
Met dienze droegen, en bunn' aart en daaden quaamen
Te stemmen, enz.

Oudaan^(g): Andere schrijvers, welke ik er op quam na te zien. En^(h): Dewijl de uytbeeldingen - wel eenige omzichtige navorschingen komen te vereysschen. En⁽ⁱ⁾: Hoe komt zig dan Balbinus van dit cieraad te onthouden? En Francius^(k): Vreemd zal het allen voorkomen, dat ik - nu in die taale koome te schrijven. En^(l): Wen hij Hollands quam te spreken.

(e) Roomsche Lier, aan D. Mostert.

(f) In den Opdragt van Joannes den Boetgezant, bl. 3.

(g) Roomsche Mogenth., Voorr., bl. 8.

(h) Bl. 9.

(i) In het Werk zelf, bl. 88.

(k) Voorr. voor Gregor. Nazianz., bl. 1.

(l) Bl. 39.

[p. 149]

En^(m): Al wat 'er in de waereldt is, hoe goedt het ook zij, kan quaadt en schadelijk worden, wen 't in quaade handen komt te vallen. - Dit komen te doen, wordt, zoo wel, als komen doen, spreken, enz. ongenadig afgekeurd en verworpen door J. Nyloë⁽ⁿ⁾, en anderen^(o): doch beide kan het eene goede, en onderscheidene beteekenis hebben; mids men oplette, dat in komen te doen iets hachlijks of gebeurlijks moet plaats vinden, en dat de zin van, hij kwam te slaan, zijn moet, het gebeurde, dat hij sloeg^(p). Waar dit niet te pas komt, daar is dit komen te - ook lam en overtollig; gelijk in verscheidene der straks gemelde voorbeelden; en gelijk het den stijl der Advokatenen Pleitbezorgers op elke blad zijde meer malen ontsiert.

M.T.

1774.

(m) Bl. 50.

(n) Aanleid. tot de Nederd. Taal, bl. 6.

(o) Maend. Bydr. II. D. bl. 95.

(p) Zie Ten Kate I. D. bl. 513. en Maend. Bydr. II. D bl. 161. e.v., en bl. 304. e.v.