Princesse Liet-boec

[Acontius en Cydippe] [vertaling]

SChoone goddin / die ick bemin
Dits mijn begin /en tshertsen sin
Stelt my toch in / u jonge sinnen
Ghy weet kersou / dat ick u trou⁷⁸⁴
O schoone vrou / hier by mijn hou
Sonder benou / sult ghyse vinnen⁷⁸⁵
Ghy zijt schoon lieff dien ick gae minnen
Met eenen eedt my toeghesworen
Gheen ander gront / u eygen mont/⁷⁸⁶
Heeft my goet ront / gemaeckt verbont⁷⁸⁷
Maeckt mijn gesont / lief uytvercoren.

Diana jent / was daer present⁷⁸⁸

Doen ghy bekent / my gaeft consent⁷⁸⁹
Lieff excellent / vol alder eeren
Waerdy niet schoon / ick sou geen loon
Van u persoon / bloemken ydoon⁷⁹⁰
Noch oock u croon / sou ick begheeren
Maecht u liefde doet mijn jeucht verteeren /
U schoonheyt doet my aldus blaecken
U goutgeel haer / u oochskens claer
T'wesen eerbaer / maeckt dat ick swaer
Dees doot eenpaer / sal moeten smaecken.⁷⁹¹

Doet doch geen clacht / dat ick onsacht

784 kersou: madelief; trou: trouwbelofte

785 benou: moeite (benauwenis); vinnen: vinden

786 gront: middel

787 goet ront: openhartig

788 Diana: godin van de jacht; jent: edel

789 bekent: beken het; consent: toestemming

790 ydoon: liefelijk

791 eenpaer: ooit

[p. 45]

 

Subtijl veracht/ u heb ghebracht⁷⁹²

 

Maer lieft die wracht / al dese daden⁷⁹³

 

Schoon lieffken teer / ick u begheer /

 

In deucht en eer / ende niet meer

 

Wilt mijn dus seer / toch niet versmaden

 

Ick ben soo seer om u beladen⁷⁹⁴

 

Dat ghy onghesont / zijt van lichame /

 

My niet verwijt / noch oock benijt⁷⁹⁵

 

Ick kent ick lijt / dat ghy sieck zijt⁷⁹⁶

 

T'comt door mijn spijt / schoon lief eersame.⁷⁹⁷

 

Ghy zijt belaen / met siecte bevaen /

 

Dat comt seer saen / dat ghy wilt gaen⁷⁹⁸

 

Ontrouwe paden / en wilt u voeghen⁷⁹⁹

 

Een ander fier/ behaecht u hier⁸⁰⁰

 

Och wat dangier / soo comt u schier⁸⁰¹

 

In dit quartier / Diana sal wroegen:⁸⁰²

 

Mijn sinnen lieff tot u heel droegen⁸⁰³

 

Maer lieff dit moet ick u nu vragen

 

Sijt ghy bereyt / my dat verbreyt?⁸⁰⁴

 

Dat mijn schalckheyt / u heeft verleyt⁸⁰⁵

 

Soo can ickt feyt / tot allen daghen.⁸⁰⁶

 

Princesse soet / is het om goet?

 

Dat ghy dit doet / wilt mercken vroet

 

T'geslacht en bloet / en oock mijn rijcken

 

Cea mijn lant / seer wel bekant⁸⁰⁷

 

Schoon en playsant / der Nimphen plant /

 

Staet daer te hant / niet om ghelijcken /

 

Ick bid u wilt my niet beswijcken /⁸⁰⁸

 

Want ick u voor mijn lieffste houwe

 

D'appel van gout / zijt niet te stout⁸⁰⁹

 

Sal mellen bout / dit wel onthout⁸¹⁰

 

Seer menichfout / u groote ontrouwe.

OCh lyden en pijn /
Droefheydt is mijn
Over u valsche manieren?
Aensiet nu fijn / het werck van dijn
Hoe ghy my gaet schoffieren

792 Subtijl veracht: sluwe minachting

793 wracht: veroorzaakte

794 beladen: bevreesd

795 benijt: haat (My niet)

796 kent: beken het

797 spijt: krenking

798 seer saen: zeer zeker

799 voeghen: (aan iemand) verbinden

800 behaecht: vindt u leuker

801 dangier: gevaar; schier: bijna

802 wroegen: vervullen met hevig berouw

803 droegen: strekken

804 verbreyt: vertel

805 schalckheyt: sluwheid

806 tfeit: lees: tfeit doen

807 Cea: ofwel Ceos, eiland bij de kust van Attica, bekend om de nimfen die er een reuzenhert vereerden dat werd gedood, waarna de jager in een cypres veranderde (Ovidius' Metamorfosen, boek 10)

808 beswijcken: aan mijn lot overlaten

809 stout: overmoedig, vrijpostig

810 mellen: verraden; bout: onbeschaamd

[p. 46]

 

Ghy vercort nu myn leven /

 

T'welck ghy my niet kont gheven

 

Seer sieck ben ick en daer toe cranck

 

Ick salt besterven eer yet lanck⁸¹¹

 

Inden tempel u valsche daden

 

Hebt ghy aen een simpel maecht

 

Ghetoont ende daer toe verraden

 

Het moet Jupiter zyn gheclaecht.

 

Diana minjoot / k'claech u myn noot⁸¹²

 

Ghy waert daer in presency⁸¹³

 

Al swoor ick bloot / den eet seer groot⁸¹⁴

 

Ten was niet mijn intency

 

Al sprack ick daer die woorden

 

Niemant en wast diet hoorden /

 

Al last die tonge pertinent⁸¹⁵

 

T'herte gaf gheen volmaeckt consent⁸¹⁶

 

Ghy kunt my daer niet in behalen⁸¹⁷

 

De woorden die ick u heb verleent

 

Tgheen dat ghy peynst / dat sal u falen

 

Al sprackt die tonghe ick hebt niet gemeent.

 

Een ander vry / had liever my

 

Door myn Vaders toeraden /⁸¹⁸

 

Alst past by ty / comt hy my by⁸¹⁹

 

Maer hy can my niet ontladen⁸²⁰

 

Ick sou u wel begheeren

 

Had ghy in deucht en eeren

 

En opentlijck op myn versocht

 

En myn niet in cranckheyt ghebrocht

 

Maer Diana die goddinne

 

Die dunckt myn wil u jonstich zijn⁸²¹

 

Want wat ick doe ofte beghinne /

 

Al even stuer so is sy mijn.⁸²²

 

Noch segh ick weer / t'is u cleyne eer

 

Een maghet te bedrieghen

 

Ick sloech ter neer / mijn ooghen seer

 

Ick wilder niet om lieghen

 

Doen ick hadde ghesproocken

 

Van trou dat woort ontloocken /⁸²³

 

Die tonghe bestuert al in mijn mondt

 

O arghe list / subtijle vont⁸²⁴

811 eer yet lanck: {problem}

812 minjoot: geachte

813 presency: aanwezig

814 bloot: openlijk

815 last: las het

816 consent: toestemming

817 in behalen: aan houden

818 toeraden: aanraden

819 Alst past by ty: als de tijd daar is

820 ontladen: ontlasten, verkwikken

821 jonstich: goedgezind

822 stuur: dwars

823 ontloocken: ontsloten

824 subtijle vont: sluwe ingeving

[p. 47]

 

Dat ghy sacht u Wreede stucken /⁸²⁵

 

Want mijn vreuchde is vercort

 

Ghy sout certeyn niet willen plucken⁸²⁶

 

Een bloemken datter is verdort

 

Prince.

 

Prince seer jent / ick geef consent

 

Ghy meucht u wel verblyen

 

Ick heb bekent / t'beghin en ent

 

Voor mijn moeder dit lyen

 

Hoe ghy my quaemt beneven⁸²⁷

 

Inden Tempel verheven

 

Sy was hier door / so seer beschaemt

 

Ghy doet (seyt sy) twelck niet betaemt /

 

Wat wil ick my meer verneeren

 

Van dat ick u hier dit verclaer.

 

Ghy syt alleen dien ick begheere

 

Gheen ander sal ick trouwen voorwaer.

825 Dat ghy sacht: zag u maar in; stucken: daden

826 certeyn: toch zeker

827 my [...] beneven: in mijn buurt

783 Tijdens een religieus festival op het eiland Delos wordt Acontius verliefd op de adellijke Cydippe uit Athene. Hij volgt haar naar de tempel van Diana waar hij haar een gouden appel toewerpt met het opschrift: ‘Ik zweer bij Diana dat ik met Acontius zal trouwen’. Nieuwsgierig geworden leest Cydippe de eed hardop voor. Als de betekenis van de woorden tot haar doordringt, is er geen weg meer terug: hoezeer zij Acontius ook afwijst, zij is aan deze ‘bruidegom’ gebonden, omdat de godin Diana zelf getuige was van haar trouwbelofte. Acontius daarentegen wordt weer thuis verteerd door zijn liefde voor Cydippe. Tegelijkertijd heeft de vader van Cydippe een goede bruidegom voor zijn dochter gevonden, maar telkens als hij de bruiloft voorbereidt, wordt Cydippe ernstig ziek. Een steeds wanneer het huwelijk wordt uitgesteld, geneest zij weer. Dit verhaal bereikt ook Acontius, die zich daarop naar Athene haast. Het orakel van Delphi maakt ten slotte alles duidelijk: Cydippe is gebonden door de eed die ze hardop voorlas vanaf de gouden appel; ze wordt door Diana telkens gestraft als ze haar belofte dreigt te breken. Uiteindelijk stemt de vader ermee in dat Cydippe trouwt met Acontius, die zo wordt beloond voor zijn listige daad.