Princesse Liet-boec

[p. 3]

[Penelope en Ulisses] [vertaling]

O Liefde / Liefde / u wreede cueren /
Die zijn te fel al over myn⁷
Myn Liefs weercomste mach my niet ghebueren /⁸
Dit is myn hertgen soo groote pyn /
Troyen verheven / Troyen verheven⁹
Dat ghy noch lustich stont / so soud ic ongesont¹⁰
En dus treurich niet leven.

Want eene die my heeft vergheten /

Laet my alleen so menighen nacht
Thien Jaren heb ick myn Bedt versleten:
Alleen / ick doe Venus myn klacht
Prince ghepresen / Prince ghepresen /
U minnelijck ghemoet/ myn seer verlanghen doet
Om eens by u te wesen.

Veel Coninghen machtich zijn ghecomen /

Triumphelijck al in haer landt¹¹
Och u Ulisses en heb ick noyt vernomen /
Waer meucht ghy wesen Ridder valiant?¹²
By ander vrouwen // By ander vrouwen /
Ic denc wel sulc quaet / maer liefken delicaet¹³
Ick gaet u niet toe betrouwen.¹⁴

Ist saeck dat ghy lief hebt vercreghen?

Van my desen gheschreven brief
Weder om te schrijven laet dat versweghen
Maer comt selver en vertroost u lief
Ick moet hier lyen / ick moet hier lyen /
So menigen aenstoot / van seven Vryers groot¹⁵
Die my hier willen vrijen.

Prince.

Niemant dan u en sal ick wachten

O Prince Lief seer triumphant¹⁶
O watte vreucht sou ick verpachten¹⁷
Als ick u Lief had by der handt
Ende verhalen // Ende verhalen
U feyten excellent / die ghy bedreeft seer jent¹⁸
Binnen de Troysche palen¹⁹

7 fel: wreed

8 weercomste: terugkomst; ghebueren: overkomen

9 verheven: hooggeprezen

10 lustich: mooi; ongesont: lijdend

11 triumphelijck: zegevierend

12 valiant: dapper

13 delicaet: teder

14 toe betrouwen: toevertrouwen

15 lyen [...] aenstoot: vijandigheden ondervinden

16 triumphant: voornaam

17 verpachten: ervaren

18 feyten: daden; excellent: schitterend; jent: edel

19 palen: grenzen

[p. 4]

Ulisses antwoort tot Penelope, Op de wijse
Hoe ben ick in liefde aldus verblindt.

 

O Klachtich leven / o swaer doleur²⁰

 

Waer deur ick altijt treur

 

In lyden seer rigeur²¹

 

U brief die melt / o over schoone vrou²²

 

Dat ick niet schrijven sou

 

Maer u lossen van rou

 

En selver brenghen de tydinghe soet²³

 

Daernae soo streckt oock alle mijn ghemoet²⁴

 

Maer Aeolus ghewelt / en Boreas ontsteldt /²⁵

 

Die ist die ons dus quelt.

 

Troyen de stadt die en hout my niet /

 

Sy doet u gheen verdriet:

 

U Jonste my doch biet²⁶

 

Och mocht ick als Plistinides saen /²⁷

 

Die zijn Lieffken seer plaen²⁸

 

Met armkens ging omvaen

 

Al was de Zee stuer en straff van propoost /²⁹

 

Sijn liefs aenschijn te sien dat was zijn troost /³⁰

 

Al maecte de zee ghetier / Sy blusten Venus vier³¹

 

T'samen met groot playsier

 

Ick beclaghe u o schoone Robijn

 

Dat ghy daer soo moet zijn

 

In druck en daertoe pijn /³²

 

Mijn droefheyt ende swaer ellent

 

Sal haest comen ten endt

 

O bloeme excellent /³³

 

Dat u lieff soude werden verhaelt

 

Hoe ick vol droefheyt hebbe ghedwaelt

 

Ghy sout lieffste ghehult?³⁴

 

My gheven niet de schult

 

Dus lijdt noch wat ghedult.

 

Prince.

 

Princesse wacht noch bequame tijdt³⁵

 

Dat wy moghen verblijdt:

 

Sijn sonder haet oft nijt

 

Mijn herte peynst altijdt o Lieff eerbaer /³⁶

 

Om u schoon aenschijn claer³⁷

20 klachtich: klagelijk; doleur: verdriet

21 rigeur: meedogenloos

22 over schoone: zeer mooie

23 tydinghe: bericht; soet: aangenaam

24 streckt: verlangt

25 Aeolus: god van de winden, die hij in zijn grot opsluit of vrij laat waaien; Boreas: een van de vier winden, de koude noordenwind; ontsteldt: lees: ontsteldheid: verschrikking

26 Jonste: gunst

27 Plistinides: Pleisthenes wordt als Plistenides ook in Odysseus' antwoordbrief aan Helena (door Cornelis van Ghistele, editie 1554) ten voorbeeld gesteld als de gelukkige man die weliswaar op zee ronddwaalde en veel ellende meemaakte, maar wiens echtgenote hem bij thuiskomst met cuskens overlaadde; saen: spoedig

28 plaen: eenvoudig

29 stuer: onstuimig; straff van propoost: vast van plan

30 aenschijn: gezicht

31 Sy blusten Venus vier: ze gaven zich over aan de liefde

32 druck: angst

33 excellent: schitterend

34 ghehult: lees: ghehuldig: goedgunstig

35 bequame: gepaste

36 peynst: denkt aan

37 claer: schitterend

[p. 5]

 

Want het valt my te swaer

 

O liefste Lieff nu noch niet meer en claecht /

 

De hope heeft my de vrees verjaecht

 

Dus my haest daer verwacht

 

Mijn herte dach en nacht

 

Om u droeffheyt verpacht.³⁸

38 verpacht: ervaart

6 Penelope is beroemd geworden omdat zij als koningin van het eiland Ithaka de bloeitijd van haar leven in afwachting van de terugkomst van haar echtgenoot Odysseus (in dit lied ‘Ulisses’) heeft doorgebracht. Kort na de geboorte van hun zoon Telemachos was Odysseus opgeroepen om deel te nemen aan de Griekse wraakexpeditie tegen Troje die lien jaar zou duren, waarna de terugreis nog eens tien jaar in beslag zou nemen. Homeros beschrijft in de Odyssee dat Penelope in het paleis mannen te logeren krijgt (‘seven Vryers groot’) die haar het hof maken (‘vrijen’), terwijl ze zich te goed te doen aan de voorraden. Ze dwingen Penelope om uit hun midden een nieuwe bruidegom te kiezen die het koningschap van Odysseus over zal nemen. In plaats daarvan zou Penelope liever, zoals ze Odysseus schrijft in haar lied, haar leven verder doorbrengen met hem en met de verhalen over zijn heldhaftige daden op Trojaans grondgebied.