Ons Erfdeel. Jaargang 27

Intro-dans verdient Prijs van de Kritiek.

Jaarlijks kent de Kring van Nederlandse Theatercritici aan het eind van het theaterseizoen een onderscheiding toe: de Prijs van de Kritiek. In principe is deze prijs vooral bedoeld voor opmerkelijke verrichtingen met een vernieuwende impuls. Toch kan niet uit de toegekende prijzen worden opgemaakt, dat binnen de Nederlandse theaterkunst het toneel een periode van flauwte doormaakt en de dans juist een ongekende groei laat zien. Tien jaar geleden is de succesvolle choreograaf Hans van Manen voor het eerst als een vertegenwoordiger van de dans onderscheiden. Het heeft voor de ingewijden misschien wat lang geduurd, maar dit jaar is door de Kring van Nederlandse Theatercritici de prijs toegekend aan Intro-dans, een klein maar actief dansgezelschap uit Arnhem.

Intro-dans geeft zowel voorstellingen in kleine provincieplaatsen als in de grote centra van de randstad, en met een vanzelfsprekend gemak. Deze flexibele houding dankt het gezelschap aan de geleidelijke groei - tegen de verdrukking in - die de dansgroep onder leiding van Ton Wiggers en Hans Focking heeft doorgemaakt.

Als een educatieve dansgroep voor Oost-Nederland werkt het gezelschap van 1971 tot 1978 onder de naam Studio LP, met in de taakstelling het geven van educatie naast het presenteren van theatervoorstellingen. Voor de theaterprodukties van het gezelschap is het Arnhemse Theater aan de Rijn de thuisbasis. Voor het educatieve werk, in de vorm van soms wel honderd schoolvoorstellingen en demonstraties per seizoen, richt de groep zich vooral op de provincies Gelderland en Overijssel. De leerlingen maken bij die voorstellingen spelenderwijs kennis met dans, als onderdeel van thematische programma's, gericht op de interesse-sfeer van de jeugd. Dit streven, het algemeen geaccepteerd maken van de dans als kunstuiting, krijgt steeds meer positieve respons en de groep verwerft zich mede hierdoor bestaansrecht.

Aanvankelijk is dit werk ongesubsidieerd, wat betekent dat er ‘produktie’ moet worden gemaakt om van inkomsten verzekerd te zijn. Wanneer er bij de overheid aan de bel wordt getrokken, eerst in 1976 en later weer in 1979, omdat de dansers overbelast dreigen te raken, komt die waardering concreet tot uiting in subsidie van gemeenten, provincies en het rijk. Dank zij deze steun kan de groep, inmiddels opererend onder de naam Intro-dans, na 1981 uitgroeien tot een kleine dansgroep met een heel eigen artistiek gezicht binnen de Nederlandse danswereld.

Wat zeker niet voor elk ander Nederlands gezelschap opgaat, dansers en choreografen van eigen bodem bepalen het gezicht van Intro-dans. Zowel gevestigde choreografen (Nils Christe, Hans Tuerlings) als talenten in ontwikkeling (Ed Wubbe, Jan Linkens, Hlif Svavarsdottir) maken werk voor het gezelschap. Het stimuleren en begeleiden van nieuw, nog pril choreografisch talent heeft ook een nadrukkelijke plaats in het beleid van Intro-dans. Er is jaarlijks een workshop, bedoeld om beginnende choreografen op

[p. 770]

Uit ‘Street People’, met Mitzy Pfeil, Mirjam Diedrich, Marcel Wolfkamp.
Choreografie: Jan Linkens.

professionele wijze hun werk aan het publiek te laten presenteren, wat al een aantal interessante debuten heeft opgeleverd.

Dit artistieke beleid heeft Introdans, als ‘regionale’ groep, een landelijke betekenis gegeven. De opmerkelijke ontwikkeling van de geëngageerde jonge dansers, artistiek en technisch (op basis van de klassieke training), onderstreept dat nog eens. Danseres Mirjam Diedrich, die zich eerder elders nooit helemaal heeft kunnen ontplooien, ontpopt zich juist bij dit gezelschap tot een gerijpte danseres met een eigen uitstraling. Het is een kenmerkend voorbeeld van de snelle ontwikkeling die Introdans tot een van de opvallendste kleine dansgezelschappen in Nederland heeft gemaakt. Het afgelopen seizoen is dat nog eens bevestigd door het uitbrengen van een aantal opvallend geslaagde nieuwe balletten - waaronder Street People van Jan Linkens en Pub van Nils Christe - waarvoor choreografen en dansers wederzijds hun kwaliteiten hebben geprikkeld.

Bij de uitreiking van de Prijs van de Kritiek, op 19 september 1984, is de bijzondere positie van het gezelschap nadrukkelijk aan de orde gesteld. Gastspreker Krijn Boon, directeur van de Arnhemse Stadsschouwburg, heeft Ton Wiggers en Hans Focking geprezen als de integere doordouwers achter de bloei van Intro-dans, met een belangrijke bijdrage aan de continuïteit van de Nederlandse danstraditie. Er is echter ook een gevaar aangeroerd, dat Intro-dans in de nabije toekomst direct bedreigt.

Een grote bezuinigingsoperatie in de provinciale budgetten door de rijksoverheid kan betekenen dat het ‘regionale’ Intro-dans (ten opzichte van andere gesubsidieerde gezelschappen) onevenredig wordt getroffen in zijn financiële middelen. De dansgroep is rechtstreeks afhankelijk van provinciale subsidies. De dansgroep zal zich bij een beknotting niet verder kunnen ontwikkelen en - zo stelt Krijn Boon - dan ook niet meer in aanmerking komen voor de Prijs van de Kritiek. Het voortbestaan van Intro-dans komt zelfs in het geding. Er moeten steeds meer initiatieven worden bekostigd vanuit steeds minder middelen, wat vooral de levensvatbaarheid bedreigt van kleine groepen die zich bezighouden met vernieuwing en experiment. Soms zijn er echter concrete aanwijzingen dat het belang van een gezelschap nauwelijks ter discussie kan staan.

Wanneer Intro-dans zich geheel zelfstandig een wijdvertakt eigen spreidingsgebied heeft verworven en bovendien volgens de Kring van Nederlandse Theatercritici voor het betoonde artistieke beleid de Prijs van de Kritiek verdient, dan lijkt de stelling gerechtvaardigd dat deze dansgroep ook de mogelijkheden moet behouden om zich met elan verder te ontwikkelen.

Jan Baart / Heemskerk