Ons Erfdeel. Jaargang 27

Wisselend niveau in de Opera voor Vlaanderen.

De Opera voor Vlaanderen, die in 1981 van start ging, heeft nog niet die adelaarsvlucht bereikt waarvan iedereen bij de oprichting van de Intercommunale zo vurig had gedroomd. Bovendien hebben vooral tijdens het voorbije speelseizoen zwiepende stormwinden die vlucht verstoord: protestmanifestaties van het personeel tegen het beleid van de minister van cultuur Poma en tegen de eigen directie (Alfons van Impe), aanzienlijke vermindering van de staatssubsidies, weigering van de Vlaamse Gemeenschap om elk financieel tekort bij te passen, moeilijkheden met de betrokken steden en provincies, die aanzienlijk snoeien in de toelagen enz. Op dit ogenblik zijn de dreigende onweerswolken nog lang niet van de lucht; toch laat alles voorzien dat de verantwoordelijke instanties een ingrijpende wijziging van de operastructuur en het operabeleid in Vlaanderen aan het voorbereiden zijn die de financiering uiteindeljk gezond moet maken en het artistiek niveau zal verhogen.

Het is haast niet te geloven hoe een zelfde operahuis de ene keer ondermaatse prestaties levert en in een volgende voorstelling verrassend hoge toppen bereikt. Gelukkig bleven de vale vlekken in de produktie 1983-1984 beperkt zodat er niet wanhopig moet worden getwijfeld aan de noodzaak, het nut en de waarde van een operagebeuren in Vlaanderen.

Voor een sublieme Mozart blijkt de O.V.V. nog niet echt rijp te zijn. Die Entführung aus dem Serail werd evenwel op de scène en zeker door de dirigent Theodore Bloomfield met de nodige zorg gekoesterd, maar de classicistische Edle Einfalt und Stille Grösse ontbrak. Alleen D. Defeis (Blondchen) gaf een staaltje van pure en verfijnde Mozartstijl. Rigoletto (G. Verdi) kreeg van A. Roos een nieuwe regie, die weinig origineels laat staan verrassende vondsten inhield. De enscenering van A. de Coster en R. van der Vorst was, met uitzondering van het reuzegroot spinneweb, al even schraal. Een uitstekende Gilda (P. Meyers) interpreteerde haar partij uiterst gaaf, met temperament en virtuoze techniek. O.l.v. Marco Erede speelde het orkest met een geladen vaart en genuanceerde dramatiek. Aan intens luistergenot was er beslist geen tekort! Hänsel und Gretel (E. Humperdinck) werd als opera voor kinderen geafficheerd. Het bekende sprookje van Grimm handelt wel over kinderen, maar een kinderopera is het echt niet: de Wagneriaans getinte muziek en de Duitse tekst (waarom geen vertaling?) zullen de jongeren niet direct aanspreken. De vocale bezetting was onevenwichtig: Gretel (S. Miron) en haar vader (J. Vermeersch) leverden zeer behoorlijke prestaties maar Händel (S. Klare) en zijn moeder (M. Keirsbulck) bleven daarbij sterk achter. Silveer Van den Broeck liet zijn orkest er al te duchtig op los musiceren; Eddy Verbruggen had een behoorlijke regie uitgewerkt. De drie buffo-opera's die op één avond werden voorgesteld kregen een magere belangstelling van het publiek: La serve padrona en Il maestro di musica van G.B. Pergolesi, Il maestro di capella van D. Cimarosa. Van die werkjes is meer te maken, maar dan moet het orkest o.l.v. Arthur Fagen in elk geval sprankelender en lichtvoetiger spelen en zouden alle stemmen de kwaliteit moeten bezitten van N. van de Sijde (Serpina). Toch een pluimpje voor het acteertalent van H. Bekaert als kapelmeester en voor het originele decor van A. Ivaneanu.

De O.V.V. mag de eer opstrijken voor het eerst in België Death in Venice (B. Britten) voor het voetlicht te hebben gebracht. Een zware opgave om de zeventien contrastrijke taferelen van deze opera in het juiste decor te gieten. Peter Rice heeft ons met zijn mobiele zetstukken en wanden maar matig kunnen bekoren. Op een drietal scènes na zat er weinig of geen sfeer in de hele enscenering. A. Olivier zong de zware hoofdrol keurig en juist, maar haast zonder de minste gevoelsexpressie in een monochrome strakheid. Mogelijk paste die voordracht in zijn conceptie, voor de toehoorder echter klonk ze op de duur tergend eentonig. In contrast daarmee stond het orkest, dat o.l.v. Frits Celis alle tinten en instrumentale effecten voorbeeldig verklankte. Een soortgelijke opmerking maken we bij Die Walküre (R. Wagner). Regisseur John Dew gaf aan dit Nibelungenstuk een ietwat realistischer en aardser karakter dan men gewoon is, zonder evenwel in gezochte excessen te vervallen. Het vrij benepen decor (G. Pilz) liet o.i. te weinig mogelijkheden voor een mythologische sfeerschepping. Hoe treffend sommige scènes ook waren, toch waarderen we

[p. 617]

Opvoering van ‘Pagliaci’ van Leoncavallo in de Opera voor Vlaanderen.

het duo Dew-Pilz sterker in hun overweldigende en wijdingsvolle Parsifalproduktie, die elk jaar rond Pasen in de Opera te Antwerpen wordt opgevoerd. De Walkürebezetting was al bij al weinig homogeen. M. Jaffe (Wotan) zong wel behoorlijk maar imponeerde zelden; E. Kovacs (Brünhilde) trok lawaaierig van leer; J. van Quaile (Sieglinde) en A. Andriessen (Fricka) leverden, samen met het orkest o.l.v. Frits Celis, fraaie prestaties.

Aida (G. Verdi) werd een controversionele voorstelling; in onze ogen een mislukking. F. Marijnen (regie), die naar zijn zeggen alle show schuwt in de opera, is a.h.w. in zijn eigen val getrapt. Die man heeft beslist ideeën, maar wil mordicus aan een traditioneel gegeven een eigentijds tintje geven, bovendien nog sterk bijgekleurd door zijn frustraties. Met dat doel aarzelde hij niet een amalgaam van ideeën, effecten, insinuaties, clichés op de scène te spuien, vaak zonder logisch verband en nauwelijks op inhoud en muziek afgestemd. Dank zij een beklemmende en dramatische interpretatie van L. Budai (Amneris) en de knappe muzikale vertolking o.l.v. Arthur Fagen kon dit spektakel toch boeien.

Met Il barbiere di Siviglia (G. Rossini) en Andrea Chénier (U. Giordano) leverde de O.V.V. kwaliteitswerk: over het algemeen een voorbeeldige vocale bezetting, een degelijke regie (R. Lauwers; A. Roos) en een orkest dat telkens o.l.v. Gerhard Fackler de partituur volledig tot haar recht liet komen. De hoogtepunten van het afgelopen seizoen waren ongetwijfeld de heropvoering van Salome (R. Strauss) en de premières van Pagliaci (R. Leoncavallo), van Cavalleria rusticana (P. Mascagni) en vooral van Arabella (R. Strauss). De veristische diptiek kreeg alles mee wat ze hebben moest om van het begin tot het einde te fascineren en te ontroeren. Dirigent (F. Celis) en regisseur (J. Dua) waren volmaakt op elkaar ingesteld, zodat belcanto en dramatiek meesterlijk in elkaar vervlochten zaten en er een geloofwaardige handeling werd opgebouwd, waarbij solisten, koor en orkest feilloos in elkaar haakten.

Zonder overdrijven mogen we Arabella (R. Strauss) het wonder van het seizoen 1983-1984 noemen: in alle opzichten een verbluffende voorstelling die internationaal niveau haalde. Niet alleen de titelrol (I. Kremling) maar alle hoofdpersonages waren op een ideale manier bezet, en geheel en al uitgekozen in relatie tot de muziek van R. Strauss; zo hoort het! Regisseur Hans Hartleb zorgde onafgebroken voor echt muziektheater met een verantwoorde en natuurlijke personenregie. Het zeer suggestieve decor (H. Soherr) met zijn subtiele tinten ademde de geest van het impressionisme en het fin-de-siècle. En dan die onvergetelijk superieure verklanking door het orkest o.l.v. Kurt Brass: een dirigent die de kleurrijke partituur van R. Strauss met al haar fijnzinnigheden en nuances, haar warmte en frivoliteit, haar hartstochtelijkheid en demiteintes op een verrukkelijke, adembenemende, maar nooit opdringerige wijze verklankte. Met Arabella heeft de Opera voor Vlaanderen overtuigend bewezen dat de hoogste kwaliteit haalbaar is; een dergelijk niveau zou eigenlijk alledaagse kost moeten zijn!

Hugo Heughebaert