Ons Erfdeel. Jaargang 27

Zomercursus voor Nederlandse taal en cultuur te Breukelen.

In 1983 werd van 18 juli tot 6 augustus voor de tiende keer te Breukelen een zomercursus voor Nederlandse taal en cultuur gehouden, de achtentwintigste in een reeks, waarmee in 1956 te Nijmegen werd gestart. De ruimten en de gebouwen op het uitgestrekte terrein van het kasteel Nijenrode te Breukelen worden voor de duur van de cursus door het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen gehuurd van de Stichting Nijenrode, Instituut voor Bedrijfskunde. In de beginjaren kwamen verreweg de meeste cursisten uit België, vandaar ook wel de toenmalige benaming ‘Belgencursus’. Op Nijenrode komen jaarlijks circa honderdvijftig deelnemers uit circa vijfentwintig verschillende landen. Opvallend is dat sinds 1975 herhaaldelijk ook studenten uit de Chinese Volksrepubliek hebben deelgenomen en dat de Belgen soms door de Duitsers in aantal werden overtroffen. De cursisten zijn overwegend studenten. Een reeds vrij behoorlijke kennis van het Nederlands is vereist. Voor ongeveer de helft van de deelnemers staat in het kader van Culturele Verdragen een studiebeurs ter beschikking.

De cursus wordt georganiseerd door het Bureau Congressen van de Afdeling Kabinetszaken van het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen (Nieuwe Uitleg 1, NL-2514 BP 's-Gravenhage). De algemene leiding berust sinds 1978 bij de heer P.A. Jacobs, docent aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. Twaalf docenten, voornamelijk van Nederlandse nationaliteit, verlenen hun medewerking bij het geven van taallessen en minilezingen, bij de organisatie van literaire evenementen, door deelname aan het sociale leven in de avonduren enz.

Het lesprogramma omvat 's ochtends twee vaste groepsuren, volgens het taalniveau van de cursist, dat aan de hand van korte interviews op de openingsdag van de cursus wordt bepaald, en verder twee keuzeuren, te kiezen uit: stijloefeningen, woordvorming, idioom, spreekvaardigheid, Nederlandse luisterliedjes, kennis van land en volk, kranten lezen, vertalen (uit het Duits, Engels, Frans) en literatuur.

's Middags staan lezingen op het programma over politiek, economie, kunst, literatuur, de dagbladpers, het omroepbestel en geestelijke stromingen in Nederland. Door middel van zogenaamde minilezingen wordt het thema van de hoofdlezing in eenvoudig taalgebruik, vooral ten behoeve van de minder ge-

[p. 143]

vorderde cursist, vooraf geïntroduceerd.

Op vrije (mid)dagen worden excursies georganiseerd naar de Hoge Veluwe (Kröller-Müllermuseum), naar Utrecht (Museum van Speelklok tot Pierement), naar Gouda, naar het Muiderslot, naar Amsterdam (met rondvaart door de grachten en bezoek aan het Rijksmuseum) en naar de Zuiderzeewerken.

Op het avondprogramma staan toneel, film, muziek, literatuur, dans en sport. Onvergetelijk zijn beslist de improvisatietoneelavonden met Peter Faber, maar er is nog steeds de traditionele muziekavond, verzorgd door de bekende harpiste Phia Berghout. Zeven Nederlandse schrijvers zijn de laatste jaren op de cursus te gast geweest: H.C. ten Berge, Jacques Hamelink, Sjoerd Kuyper (allen in 1979), Monika van Paemel (met Het verwerven van een schuilplaats uit haar te verschijnen roman De Vermaledijde vaders in 1981), Ed Leeflang en Roland Jooris (met respectievelijk Op Pennewips Plek en Akker in 1982) en last but not least W.F. Hermans (in 1983). Ook het tafeltennistornooi is met of zonder deelname van de Chinezen telkens een bijzonder boeiende aangelegenheid.

Typerend voor de zomercursus te Breukelen lijkt mij dat er ondanks het gevulde programma nog ruimte blijft voor persoonlijke initiatieven. Dank zij de centrale ligging kunnen cursisten die zulks wensen gemakkelijk per spoor of bus snel even naar Utrecht of Amsterdam. Aan de cursus nemen bijvoorbeeld jaarlijks ook vertalers deel, die contacten hebben met de Stichting Vertalingen te Amsterdam, die op haar beurt steeds bereid was, ondanks eigen financiële moeilijkheden, bezoeken van schrijvers mede te financieren.

Het hoogtepunt van de voorbije zomercursus was ongetwijfeld de komst van W.F. Hermans op maandag 1 augustus. De grote schrijver hield er een praatje over het onderwerp Waarom schrijven? Een gedeeltelijke schriftelijke versie hiervan is ondertussen in het Cultureel Supplement (nr. 670) van NRC Handelsblad (9 september 1983) verschenen. Twee motieven van zijn schrijverschap zijn volgens Hermans de behoefte om de boze geesten te verdrijven en eerzucht. Hermans beklemtoonde te Breukelen echter vooral zoeken naar het wonder als hét na te streven doel van de romancier, zoals dit bijvoorbeeld in de poëzie van de door hem bewonderde Hendrik de Vries geschiedt, bijvoorbeeld in een zeer op de romanschrijver toepasselijk gedicht:

‘Hiermee toonde ik mijn tovermacht
dat ik levende wezens heb voortgebracht.
Ik schiep een geluk dat onstoorbaar is
volmaakte liefde en volmaakt gemis.
Daar is nog een wonder waar ik op wacht
volmaakte stilte en volmaakte nacht’.

Daniël de Vin