Ons Erfdeel. Jaargang 14

Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis.
Eeuwfeestuitgave.

De Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, meestal de ‘Zuidnederlandse’ genoemd, vierde in oktober 1970 haar honderdjarig bestaan. Dat was aanleiding tot een aflevering in 2 delen van haar 24e Handelingen.

Hoofdbrok van het eerste deel is een analitische bibliografie door Drs. Hilda Van Assche van alle bijdragen uit de 23 ‘Handelingen’. Ook de lezingen waarvan alleen een samenvatting verscheen in de ‘Handelingen’ zijn hierin betrokken. De bruikbaarheid wordt verhoogd met een register op de medewerkers, een personenen een zakenregister.

Aan de bibliografie gaan de toespraken vooraf op de akademische zitting n.a.v. de eeuwfeestviering. Onder de titel ‘De Zuidnederlandse en de kulturele toenadering tussen Noord en Zuid’ schetst Prof. Dr. Gilbert Degroote de geschiedenis van de Zuidnederlandse waarvan hij sekretaris is en weerlegt de vroeger al eens geuite opvatting dat de stichters van de Zuidnederlandse partikularisten waren.

In een korte (nauwelijks twintig blz. tellende), daarom niet minder interessante bijdrage behandelt Prof. Dr. Theo Luyckx, ondervoorzitter van de Zuidnederlandse, ‘Vlaanderens kulturele ontwikkeling (1870-1970)’. Het valt allereerst op dat Theo Luyckx het heeft over ‘de Vlaamse taal- en kultuurstrijd’ en niet over de ‘Vlaamse Beweging’. Dit is vanzelfsprekend meer als een nuance. De vraag of de essentie van de Vlaamse Beweging een ‘taal- en kultuurstrijd’ is, laat de auteur buiten beschouwing, maar schijnt hij wel te bevestigen. Maar, bevestiging van die vraag of beperking tot één, zij het uiterst belangrijk aspekt van de Vlaamse Beweging: de optiek (wat zijn de rezultaten op taal- en kultuurgebied) is te rechtvaardigen. Voor een indeling in periodes van de Vlaamse taal- en kultuurstrijd gebruikt Theo Luyckx de belangrijkste momenten uit de geschiedenis van de politieke demokratie in België.

In een eerste faze, samenvallend met het tijdperk van de cijnskiezers (1831-1893) streden de flaminganten voor de erkenning van het ‘Vlaams’ naast het Frans in Vlaanderen. Het rezultaat, de eerste taalwetten, raakte niet aan de officiële ééntaligheid van België.

De tweede faze, de tijd van het algemeen meervoudig

[p. 186]

stemrecht (1893-1919) die het monopolie van de politieke macht in handen van een Franstalige bourgeoisie brak, noemt Theo Luyckx de strijd voor de erkenning van het Nederlands als officiële taal in België naast het Frans.

De strijd voor taalhomogeniteit en kulturele autonomie, de derde faze die nog aan de gang is, kon pas definitief starten toen ‘de Vlaamse meerderheid in België door de invoering van het algemeen stemrecht eindelijk ook een werkelijkheid werd’.

Als tweede deel van de eeuwfeestuitgave verscheen de katalogus van de tentoonstelling te Brussel in de Koninklijke Biblioteek Albert I (24 oktober - 24 december 1970), Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse biblioteken. De tentoonstelling kwam tot stand in opdracht van de Zuidnederlandse n.a.v. de viering van haar honderdjarig bestaan. De opdracht werd toevertrouwd aan J. Deschamps, wetenschappelijk attaché bij de afdeling Handschriften van de Koninklijke Biblioteek Albert I, die ook de katalogus samenstelde.

J. Deschamps schreef voor deze katalogus een geschiedenis van de Middelnederlandse handschriften om de vele biezonderheden vermeld bij elk nummer in hun historisch verband te plaatsen. De 125 tentoongestelde handschriften heeft hij in de eigenlijke katalogus in 101 nummers beschreven (44 poëzie, 57 proza). Elk nummer bevat een beschrijving, een bespreking en een literatuuropgave. Dat het aantal katalogusnummers niet overeenstemt met het aantal tentoongestelde handschriften, ligt aan het feit dat onder sommige nummers twee of drie handschriften zijn ondergebracht die dezelfde inhoud hebben of elk een deel van een werk bevatten.

Het feit dat alle belangrijke Middelnederlandse handschriften tentoongesteld werden, de uitvoerige beschrijving, bespreking en literatuur bij ieder katalogusnummer en de rijke illustratie (2 kleur- en 72 zwartwitreprodukties) verhogen de betekenis van deze uitgave.

Erik Vandewalle

Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, Eeuwfeestuitgave, deel I, Handelingen XXIV, 1970, 187 + LII blz., deel II, Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse biblioteken. Katalogus van de tentoonstelling te Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 24 oktober-24 december 1970, bewerkt door J. Deschamps, 306 + XX blz. + 74 blz. platen. Prijs voor beide delen samen: 500 BF (prk. 4051.77 van de Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde, 1080 Brussel).