Ons Erfdeel. Jaargang 14

[p. 177]

Frans-Vlaanderen: aktualiteiten.

a) Informatieve bijdragen in de pers en op radio en televisie:

●	In dag- en weekbladpers en in diverse tijdschriften verschenen heel wat stukken over Frans-Vlaanderen. Wat hier opgesomd wordt is zeker verre van volledig. In de dagbladpers vond ik een verslag van Luc Verbeke over de jongste Zuid-Vlaamse Kultuurdag te Breda in De Standaard (26 mei 1970) en over de Kultuurdag te Ekelsbeke in De Standaard (25 juli 1970) waarover ook Gazet van Antwerpen (23 juli 1970), Het Volk (22 juli 1970) en tal van weekbladen berichtten. Verder vond ik nog stukken van Marten Heida in het Nederlands Dagblad (26 juni 1970), R. Heddebau in Gazet van Antwerpen (23 juni 1970), R. van Roosbroeck in De Standaard (14 aug. 1970) en een interview met Luc Verbeke door E. Vandewalle in Gazet van Antwerpen (25 aug. 1970). De bijdragen in de weekbladpers kunnen we best allemaal op een rijtje vermelden: van André Lammertyn in het Kortrijks Handelsblad (30 april, 8 mei, 12 juni, 3, 10 en 24 juli, en 8 augustus 1970) en in het Brugsch Handelsblad (2 mei, 11 en 25 juli 1970), van André Demedts in het Kortrijks Handelsblad (26 juni 1970); in Wij (9 en 16 mei 1970) en van Cyriel Moeyaert in Het Wekelijks Nieuws (8 mei en 24 juli 1970). In diverse tijdschriften werden soms meer uitvoerige artikelen gepubliceerd: van Dr. J. Theys in het ts. van de W.E.R., West-Vlaanderen werkt (12e jrg., nr. 1, 1970), van A. Vanderheeren in het oudleerlingenblad van het Sint-Jozefskollege te Izegem, De Brug (9e jrg., nr. 1, juni-juli 1970), van Jozef van Overstraeten, voorzitter, van de V.T.B.-V.A.B. in De Autotoerist (23e jrg., nr. 12, 28 mei 1970), van Gaby Moortgat in het ts. van het personeel van de B.R.T., Flits (april 1970) en van W. van Hille in het heemkundig ts. Bachten de Kupe (12e jrg., nr. 1, januari 1970).
●	B.R.T. 2, Gewestelijke Omroep West-Vlaanderen, bracht Frans-Vlaanderen weer verschillende keren in het nieuws: in februari 1970 gaf Dr. J. Theys, wetenschappelijk medewerker W.E.S., een lezing over ‘Zuid-West-Vlaanderen en de Métropole du Nord’; in de rubriek Ex Libris besprak de Frans-Vlaming Kan. Jer. Verdonck het boek ‘Vlaanderen in Frankrijk’ van Luc Verbeke op 6 juni 1970 en in de reeks Open-Kaartgesprekken interviewde André Lammertyn op 18 juni 1970 Jozef Deleu, waarbij uiteraard ook Frans-Vlaanderen ter sprake kwam.
●	Op B.R.T. 3 werd op 7 juni 1970 het 9e en laatste programma uitgezonden uit de reeks ‘Frans-Vlaanderen, Bakermat van de Nederlandse kultuur’.

b) Tijdschriften, boeken, brosjures:

●	Een belangrijk feit was de uitgave in 1970 van een brosjure, ‘Nous les Flamands de France’, uitgegeven te Sint-Winoksbergen door Jacques Fermaut en Joseph Tillie en mede ondertekend door een dertigtal andere Frans-Vlamingen. De tekst van dit pleidooi voor het Nederlands als kultuurtaal, wordt op blz. 93 e.v in dit nummer afgedrukt.
●	Over Jean-Marie Gantois verschenen twee publikaties. De eerste, van Etienne Dejonghe, in de ‘Revue d'histoire moderne et contemporaine’ is gerecenseerd in de rubriek ‘Wij vestigen Uw aandacht op...’ van dit nummer. De tweede, van een enigszins andere aard, van de hand van André Demedts, verscheen als nr. 24 in de reeks V.W.S.-Cahiers, Bibliotheek van de Westvlaamse Letteren (uitgegeven door Raf Seys, ‘Rumberg’, Ringlaan, 8280 Koekelare) en draagt als titel: Jean-Marie Gantois / Over mijn ouders heen. De uitgave bevat een inleiding door André Demedts, een bloemlezing uit het werk van Gantois, een bibliografie van en een literatuurlijst over Gantois. In zijn inleiding, een beknopte biografische schets, heeft André Demedts, de ontwikkeling gevolgd die Gantois heeft doorgemaakt: geboren te Waten in 1904 in een Franssprekend gezin, kwam Gantois via enkele leraren en de geschiedenis van zijn geboortestreek tot de studie niet van het plaatselijke Nederlandse dialekt maar van de Nederlandse kultuurtaal, die hij op de duur zo goed ging beheersen dat hij in het Nederlands ging publiceren. Met enige overdrijving zou men kunnen zeggen dat Gantois evolueerde van Fransman tot een in Frankrijk wonend Vlaams-nationalist. Zijn belangrijkste werken schreef hij in het Nederlands en die werden ook alle in Vlaanderen uitgegeven. Zonder twijfel waren de overgrote meerderheid van zijn lezers ook in Belgisch Vlaanderen te vinden. Demedts heeft vijf fragmenten gebloemleesd uit zijn ‘Hoe ik mijn volk en mijn taal terugvond’ en een fragment uit zijn toespraak te Male in 1964 naar aanleiding van de hulde bij zijn 60ste verjaardag. Gantois ‘Hoe ik mijn volk en mijn taal terugvond’ (1942), zeker het meest autentieke en minst dogmatische van al zijn geschriften, kan omwille van zijn dokumentaire waarde tot de Nederlandse literatuur gerekend worden.
●	De Westvlaamse heemkundige kring ‘Bachten de Kupe’ publiceerde begin 1970 haar 3e Frans-Vlaams Jaarboekje waaraan heemkundigen van beider zijden van de grens hun medewerking verleenden. Het boekje telt 165 blz., is overvloedig geïllustreerd en kan besteld worden door overschrijving van 70 BF op prk. 9359.48 van G. Bijnens, D. Boutslaan 8, Sint-Idesbald-Koksijde.
●	Van Contact, het tijdschrift voor penvrienden van Frans-Vlaanderen, verscheen het 3e (mei 1970) en 4e (juni 1970) nummer van de 3e jaargang. Het blad wordt op 500 eks. verspreid onder schoolgaande jongeren in Frans- en West-Vlaanderen. Belgische Vlamingen in het Nederlands en Frans-Vlamingen in het Frans komen daarin aan het woord. Financiële steun om deze uitgave verder mogelijk te maken wordt graag aanvaard op prk. 10070.51 van Adrien Vanderheeren, Meensestraat 77, 8700 Izegem.
●	In juli 1970 verscheen het tweede nummer van de driemaandelijkse Mededelingen van de Werkgroep geschiedenis - toerisme - heemkunde (verantwoordelijk uitgever: R. Watthy, Dorp 70, 8178 Woumen). Dit nummer bevat de aankondiging van het tweede geschiedkundig kolloquium van de werkgroep te Loker op 21 augustus 1970 en het programma van haar sektievergadering te Waregem op 14 september 1970.
●	Heuvellandgids is de titel van een handige toeristische handleiding in pocketformaat voor het Westvlaamse heuvelland én de streek van Belle in Frans-Vlaanderen. De tekst is van Jan Hardeman en de talrijke tekeningen zijn van Luc Ameel. Het boekje bevat een schat aan wetenswaardigheden die de toerist heel makkelijk kan ontdekken aan de hand van 6 kaartjes. Deze uitgave kwam tot stand dank zij de samenwerking van de V.V.V. Westvlaamse Bergen te Kemmel (W.-VI.) en het S.I. les Monts de Flandre te Belle (Bailleul). Er bestaat een Nederlandse editie van en een Franse die een vertaling is van de eerste. Nog al te weinig komt het tot samenwerking tussen organismen aan beide zijden van de grens. Dit initiatief verdient daarom, en niet in het mist ook omwille van de fraaie uitvoering, alle lof. Hopelijk is dit een eerste stap tot verdere samenwerking van beide toeristische diensten die bij zo'n sa-

[p. 178]

	menwerking overigens niets te verliezen hebben.
●	In de reeks Historische Verhalen voor de Jeugd van de Uitgeverij De Sikkel te Antwerpen verscheen een aan een Frans-Vlaams onderwerp gewijd deeltje De Burgers van Calais, geschreven door Erik Vandewalle.

c) Diverse kulturele manifestaties:

●	De 9e Frans-Vlaamse Kultuurdag te Ekelsbeke op zondag 19 juli 1970 mocht zich opnieuw verheugen in een talrijke opkomst en dat ondanks het ongunstige weer en de vakantieperiode. De organizatoren, het Comité Flamand de France, o.l.v. Mgr. Dupont en bijgestaan door pastoor Decalf van Ekelsbeke, en het Komitee voor Frans-Vlaanderen, o.l.v. voorzitter Leo Vanackere, sekretaris Luc Verbeke en bijgestaan door de werkgroep geschiedenis-toerisme-heemkunde, hadden traditiegetrouw gezorgd voor een welgevuld programma. 's Morgens droeg Mgr. Dupont een mis op en preekte kan. J. Verdonck in het ‘Vlaams’. Na de middag kwamen eerst een aantal Frans-Vlamingen aan het woord: pastoor Decalf die van zijn nieuwste reeks volksgezegden liet genieten, Mgr. Dupont, in het Frans, die de waarde van de kennis van het Nederlands benadrukte, Prof. Maxime Deswarte over de kansen van het onderwijs Nederlands in Frankrijk, de heren Rommelaere en Bondueux over de volkstaal o.a. in verband met de jacht, en Kan. A. Lescroart die uitleg verschafte bij de door het Comité Flamand de France in de zalen van het kasteel te Ekelsbeke op touw gezette tentoonstelling over de rederijkerskamers in Frans-Vlaanderen. Over die rederijkerskamers gaf Valeer Arickx (Kortrijk) een uitvoerige uiteenzetting waarvan de tekst elders in dit nummer integraal is opgenomen. Als tweede Vlaming uit België kwam Ignace Ingelaere (Beveren-IJzer) aan het woord over het wetenschappelijk taalonderzoek in Frans-Vlaanderen. Hierin klonk wel een pessimistische ondertoon door die sommige deelnemers als minder gelukkig aanvoelden. Het is een gelukkig idee geweest van de inrichters dit keer ook twee Vlamingen uit België aan het woord te laten. Ze kwamen hiermee trouwens tegemoet aan het verlangen bij veel deelnemers van deze Kultuurdag naar enige variatie en vernieuwing in het verloop en de inhoud van de namiddagzitting. Hopelijk gaat men na die eerste stap verder in deze richting.
●	In het kader van de 11 juli-herdenking werd tijdens een akademische zitting in de zaal van het Tekstielpatroonsverbond te Kortrijk overgegaan tot de officiële stichting van het André Demedts-fonds. Dit initiatief werd gepatroneerd door de Kortrijkse kulturele vereniging de Marnix-Ring (voorzitter: Marcel Notebaert, sekretaris: Luk Vercruysse). Een eerste financiële bazis voor het André Demedts-fonds werd gevormd door bijdragen van de Marnix-Ring en een jaarlijkse toelage van de Bank van Roeselare en West-Vlaanderen. Alle personen en instellingen kunnen dit fonds helpen spijzen door storting van 100, 250, 500, 1.000 of 5.000 BF op prk. 9576 van de Bank van Roeselare en West-Vlaanderen te Kortrijk, met vermelding: voor rekening 3/101.594 van het André Demedts-fonds. Het sekretariaat wordt waargenomen door Luk Vercruysse, Gentsesteenweg 57, 8500 Kortrijk. (Tel. [phone]). Het is de bedoeling met de rente van dit fonds jaarlijks een André Demedts-prijs toe te kennen aan personen of instellingen die het best de idealen van André Demedts verwezenlijkt hebben en aan het Komitee voor Frans-Vlaanderen een jaarlijkse toelage te bezorgen.
●	Voordrachten over Frans-Vlaanderen werden gehouden door André Demedts voor de Marnix-Ring te Kortrijk (21 mei 1970), door Olivier Vanneste, direkteur W.E.R.-W.E.S., voor het Europees Centrum voor Onderwijzend Personeel te Kortrijk (7 februari 1970) en door Bert Bijnens in het vakantietehuis ‘Reigersnest’ te Koksijde (28 juli 1970).
●	Het Verbond voor Heemkunde organizeerde op 5 en 6 september 1970 zijn landdag te leper en in ‘de Westhoek van de Nederlanden-in-Frankrijk’. Op het programma stonden o.m. een spreekbeurt door André Demedts en twee rondritten doorheen Frans-Vlaanderen.
●	Naar aanleiding van de 100e verjaardag van zijn geboorte werd aan de Frans-Vlaamse schilder Henri Matisse (^oCateau 1869- †Cimiez 1954) een grote overzichtelijke tentoonstelling gewijd in het Grand Palais te Parijs (van 22 april tot 21 september 1970). Tegelijkertijd liepen te Parijs nog enkele kleine tentoonstellingen: Henri Matisse, met grafisch werk in de Galerie Mazarine van de Bibliothèque Nationale (30 april tot einde september 1970) en met gravures en tekeningen in de Galerie Dina Vierny (van 23 april tot 1 juni 1970).

Erik Vandewalle