Neerlandia. Jaargang 101

[p. 15]

Projecten tonen meerwaarde van Europese samenwerking bij de promotie van de minder verspreide talen
● drs. Jeanne L.J. de Heer-Dehue Directeur Stichting Promotie Talen

Zweeds kan je leven redden, met Portugees kun je de wereld rond, Fins klinkt als muziek in je oren, Nederlands is de taal waarin bier automatisch in een biertje verandert: dat zijn enkele markante uitspraken in een brochure die onder de titel ‘L'Europe Plurilingue, une perspective séduisante’ (‘Das mehrsprachige Europa, eine verlockende Perspektive’, ‘Plurilingual Europe, a tempting perspective’) aandacht vraagt voor het belang van taaldiversiteit in Europa. De brochure is ontwikkeld door een samenwerkingsverband van Linguaagentschappen uit België, Nederland, Zweden, Finland, Denemarken, Portugal en Griekenland. Bij dit ene project is het niet gebleven: dezelfde internationale werkgroep heeft onder de naam LINGUA TRAIN een speciale web-site opgezet met cursusinformatie over de de nationale talen van de werkgroepleden. Beide projecten werden gesubsidieerd door de Europese Commissie. Initiatief en coördinatie lagen bij de Stichting Promotie Talen in Utrecht. Het Algemeen-Nederlands Verbond was bij beide projecten betrokken.

Waarom een promotiebrochure voor een veeltalig Europa? Niet om de alomtegenwoordigheid van het Engels te bestrijden, maar vooral om erop te wijzen dat in veel situaties minder verspreide talen effectievere dragers van de boodschap zijn. Engels is prima voor het Europese conferentie- en vergadercircuit: (bijna) iedereen is dan aangewezen op een vreemde taal.

Democratischer kan het niet. Maar zodra het gaat om meer persoonlijk getinte contacten kom je - zeker in de beginfase - verder als je enigszins uit de voeten kunt met de moedertaal van je gesprekspartner. De brochure geeft een aantal concrete voorbeelden van situaties en projecten waarbij leerlingen, studenten en docenten dit aan den lijve hebben ondervonden. In de praktijk blijken uitwisselingsprogramma's als LINGUA en ERASMUS op dit gebied een cruciale rol te spelen, omdat ze onderwijssamenwerking stimuleren met alle Europese landen. Zo kan het gebeuren dat Spaanse leerlingen op een Nederlandse school een overlevingspakket Nederlands voorgeschoteld krijgen, terwijl een Zweedse studente Engels de Zweedse taal en cultuur introduceert in enkele Engelse scholen.

[p. 16]

Het is duidelijk dat de bevordering van taaldiversiteit in Europa niet meer alleen kan worden gezien als een nationale aangelegenheid van de afzonderlijke lidstaten. Wie een Europese rol voor het Nederlands wenst vindt niet alleen het Engels op zijn weg, maar ook de andere minder verspreide Europese talen. Met de uitbreiding van de Europese Unie naar landen in Oost-Europa neemt het aantal minder verspreide talen bovendien verder toe. Samenwerking is dus het sleutelwoord. Allereerst samenwerking tussen nationale Linguaagentschappen, omdat deze als nationale beheerders van het Europese Lingua-programma belangrijke instrumenten in handen hebben om onderwijscontacten met alle Europese talen te stimuleren. Maar in de toekomst zeker ook ook samenwerking tussen organisaties die nu alleen nog vanuit nationaal perspectief opereren.

Het logo van beide projecten - een spreekballonnetje met letters die gezamenlijk een niet bestaand woord vormen - vormt een veelzeggend symbool van deze samenwerking: het is het resultaat van een ontwerpwedstrijd tussen de partnerlanden. Gestemd werd er per e-mail. Winnaars waren de Finnen: hun logo zal in de komende jaren het visitekaartje zijn van de werkgroep en van de projecten die eruit voortkomen.

Het nationaal perspectief is in de brochure ‘L'Europe Plurilingue’ overigens, naast het Europees perspectief, nadrukkelijk aanwezig. Elk van de 6 ‘deelnemende’ talen presenteert zich op een eigen pagina, mét een korte tekst in de oorspronkelijke taal. Nederland en België hebben gezamenlijk gekozen voor een strofe uit een gedicht van Lucebert, uiteraard met vertalingen in Frans, Duits en Engels. Inhoud en vormgeving van deze ‘nationale’ pagina's verraden veel van de onderliggende culturele verschillen.

De brochure is vooral bedoeld als smaakmaker, de website LINGUA TRAIN als een informatiebron. Het gaat weer om dezelfde minder verspreide talen: Nederlands, Deens, Zweeds, Fins, Grieks en Portugees. Centraal in LINGUA TRAIN staat cursusinformatie over deze talen in het doeltaalland, met als belangrijkste doelgroepen taaldocenten en taalstudenten in het buitenland. Zij zijn namelijk de belangrijkste verspreiders van deze talen buiten de nationale landsgrenzen. Maar ook taal-assistenten en niettaaldocenten die een samenwerkingsproject willen opzetten met een instelling in een van de deelnemende landen kunnen hun voordeel doen met LINGUA TRAIN. Via LINGUA TRAIN (internet-adres http://linguatrain.org) kunnen zij zich snel op de hoogte stellen van nascholings- en opleidingsmogelijkheden in het doeltaalland. Aanbieders van de cursussen zijn geselecteerd door de nationale Lingua-agentschappen. Het betreft zowel Universiteiten als Hogescholen en particuliere instituten. Zij kunnen hun cursusinformatie on-line aanbieden en updaten. Voor Nederlands als vreemde taal bevat LINGUA TRAIN inmiddels een aanzienlijk cursusaanbod in Nederland en België.

De LINGUA TRAIN database is buitengewoon gebruiksvriendelijk en biedt in drie talen (Frans, Duits en Engels) praktische informatie over zaken als doelgroep, inhoud van de cursus, startdata, toelatingscriteria, prijs, etc. Vanuit LINGUA TRAIN kan de gebruiker bovendien rechtstreeks per e-mail contact leggen met de instituten die de cursussen aanbieden. Door de keuze van het internet als informatiedrager is de actieradius van LINGUA TRAIN overigens veel groter dan Europa.

Over een eventueel vervolg op de brochure ‘L'Europe Plurilingue’ is nog geen besluit genomen. Prioriteit ligt nu bij de verspreiding in heel Europa. Voor LINGUA TRAIN is een vervolg essentieel omdat de informatie snel veroudert. Een vervolgaanvraag voor subsidiëring in 1998 is door de Europese Commissie inmiddels gehonoreerd. Er komt ruimte voor ‘nieuwe’ talen (IJslands en Noors) en voor nieuwe doelgroepen. En er komt meer ruimte voor algemene informatie over culturele instituten en andere instellingen die zich bezighouden met de promotie van de minder verspreide talen in het buitenland.

Projecten als ‘L'Europe Plurilingue’ en LINGUA TRAIN hebben uiteraard hun beperkingen. Met de beschikbare mankracht en middelen is het onmogelijk om alle potentiële doelgroepen te bereiken. Jammer is ook dat talen als Frans, Duits, Spaans en Italiaans door hun specifieke positie tussen het Engels als Europese werktaal enerzijds en de minder verspreide talen anderzijds bij deze projecten buiten beeld blijven. Groot pluspunt is echter dat de projecten door zeven landen - en in 1998 door negen landen - zowel inhoudelijk als financieel gedragen worden. Dat betekent dat ze een prima uitgangspunt vormen voor verdere Europese samenwerking bij de promotie van Nederlands en andere minder verspreide talen.

Het internet-adres van LINGUA TRAIN is: http://linguatrain.org

De brochure ‘L'Europe Plurilingue’ kan gratis worden aangevraagd bij:

Stichting Promotie Talen

Postbus 85475

3508 AL Utrecht

of

Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs Nassauplein 8

1815 GM Alkmaar

Voor meer informatie over beide projecten: Stichting Promotie Talen, tel: [phone], fax: [phone], e-mail: [e-mail]