Neerlandia. Jaargang 101

[p. 20]

Taal
Dertiende Colloquium Neerlandicum
● A. Wethly

Nadat andere universiteiten haar waren voorgegaan, was op 24 augustus de Leidse universiteit aan de beurt om de deelnemers aan een Colloquium Neerlandicum welkom te heten. Dat het ditmaal het dertiende colloquium van dit genre was, heeft op zichzelf geen afbreuk gedaan aan het welslagen van dit gebeuren. Er werd zelfs door geen der sprekers enige toespeling gemaakt op de mogelijke calamiteiten die de organisatoren en deelnemers rangtelwoordelijk boven het hoofd zouden moeten hangen. Misschien zat het venijn ditmaal in de staart, want het ‘feestelijk slotdiner’ in de Pieterskerk op 29 augustus riep bij menigeen weemoedige herinneringen op aan het optreden van Jezus die indertijd de wisselaars en woekeraars uit de tempel joeg.

Laten wij echter terugkeren naar het colloquium zelf. Elk congres heeft zijn eigen karakter, dat voorkomt uit zijn eigen achtergrond. Voor dit dertiende colloquium was in de eerste plaats kenmerkend dat het was ingepast in de viering van het feit dat in Leiden twechonderd jaar geleden Nederlands als universitair vak werd opgenomen.

De Leidse neerlandistiek, in het bijzonder de figuur van Matthijs Siegenbeek, de eerste Leidse neerlandicus, was dan ook nadrukkelijk aanwezig op dit colloquium. Het meest markant gebeurde dat op het eendagscongres ‘Tweehonderd jaar Neerlandistiek’ op 27 augustus in de Hooglandse kerk. Enkele sprekers belichtten hier o.m. thema's als tweehonderd jaar Nederlandse taalkunde, tweehonderd jaar Nederlandse letterkunde, tweehonderd jaar Nederlandse taalbeheersing. Voordien had professor Gerritsen, in aanwezigheid van prins Willem Alexander, al gewezen op het maatschappelijk belang van de neerlandicus, en het oratorisch geheel werd besloten met een forum over de toekomst van de neerlandistiek.

Met deze laatstgenoemde twee programmapunten wordt een tweede kenmerk van dit congres aangestipt: aandacht voor de maatschappelijke positie van het Nederlands en van de neerlandicus. Minder dan bij andere gelegenheden werden de neerlandici extra muros geprezen als ambassadeurs ‘van de nederlandse taal en cultuur’. De toon was wat strakker, enigszins bezorgd zelfs in het forum over de toekomst van de neerlandistiek. Nu de financiën krapper worden, krijgt het ‘vak’ der neerlandici het moeilijker, in binnen- en buitenland, ja zelfs in Leiden zelf want ofschoon de neerlandistiek er tweehonderd jaar bestaat, is de discipline ‘historische grammatica van

[p. 21]

het Nederlands’ zojuist verdwenen. Ook buiten Nederland en Vlaanderen blijken besparingen op de loer te liggen of hun vernietigend werk al verricht te hebben.

Een en ander wil niet zeggen dat er een waas van droefenis hing over dit colloquium, integendeel. Het programma was daartoe trouwens te rijk gevuld. De openingslezing van Frits van Oostrom, merkwaardigerwijze niet in een godshuis, over de bibliografie van een boek, oogste al direct veel succes. Hugo Brems wist de volgende dag eveneens de juiste toon te treffen; Mevrouw Schenkeveld-van der Dussen liet schrijvende vrouwen in de Gouden Eeuw aan het woord en na dit professioneel geweld konden drie parallelle workshops over poëzie resp. extramurale neerlandistiek niets meer verkeerd doen. Opmerkelijk was dat Rutger Kopland die dag na het diner nog ‘Jonge sla in het oosten’ presenteerde. Hij slaagde erin op humoristische en herkenbare wijze de perikelen te beschrijven die ontstaan als men Nederlandse poëzie tracht te vertalen in andere, in dit geval Oost-Europese, talen.

De daaropvolgende dinsdag was gewijd aan taalkunde, met in de namiddag acht parallelle workshops, gegroepeerd op taalgebied. Er waren trouwens op dit colloquium zelf niet zo veel plenaire zittingen, maar meer parallelle bijeenkomsten, geordend naar thema of taalgebied, met op donderdagmorgen 26 augustus ook nog een forumdiscussie over het Nederlands als bronnentaal.

's Middags vond dan het hoogtepunt plaats van parallelle zittingen: een vijftigtal sprekers rond negen thema's - taalverwerving, lexicon, taalkunde, letterkunde vóór 1800, letterkunde na 1800, poëzie/proza, vertaalwetenschap, cultuur en maatschappij, didactiek - stelde zich voor aan het publiek, met het bekende zoeken en over en weer lopen als gevolg, maar ook met veel mogelijkheden voor een persoonlijke keuze.

De laatste dag werd besteed aan de Algemene Vergadering van de IVN, de slotzitting over de acquisitie van het Letterkundig Museum, een, zeer geslaagde, stadswandeling en



het reeds gememoreerde slotdiner. Daarna had inmiddels een vergadering plaatsgehad van het oud en het nieuw IVN-bestuur. Hier trad voor het eerst de nieuwe voorzitter in het openbaar, nu weer eens een Vlaming, Hugo Brems, van de Katholieke Universiteit Leuven resp. de Katholieke Universiteit Brussel.

Kijken we even terug naar dit Dertiende Colloquium Neerlandicum, dan mogen de organisatoren beslist tevreden zijn. Er was een ruime opkomst, want een 300-tal personen woonde dat congres bij. Voor het brede terrein der neelandistiek werden heel wat aspecten ter sprake gebracht, ook maatschappelijke. Dit rijke aanbod werd evenwichtig en goed gestructureerd aangeboden, wat getuigt van gevoel voor organisatie. Ook het extramurale aspect werd niet verwaarloosd; we mogen stellen dat op intramurale basis - 200 jaar neerlandistiek in Leiden - ook de extramurale neerlandistiek aan haar trekken kwam. Deze gecombineerde lijnen werden zelfs naar de avondcolleges doorgetrokken. Nadat Rutger Kopland jonge sla uit het extramurale oosten had aangeboden, droeg Tine Ruysschaert op onvergetelijke wijze de Beatrijs voor in de hertaling van Willem Wilmink en werden de deelnemers door Nederlandse acteurs op ‘Nederlandse literatuur in de Pieterskerk’ vergast. Waar anders had dit kunnen gebeuren?