Neerlandia. Jaargang 101

[p. 31]

Media
De pioniers moeten aangemoedigd worden!
◼ Sam De Graeve

In een klein klaslokaal in het hartje van Roosendaal hangen posters die een mooi, groen Duitsland tonen: Deutschland, Deutsch macht SpaB, Mönchengladbach. Het ging er er in deze klas in het Norbertuscollege opmerkelijk gedisciplineerd aan toe op 19 april 1997. Een tiental volwassenen zat er samen om het te hebben over grensoverschrijdende regionale televisie. In tegenstelling tot wat men zou kunnen denken uit bovenstaande beschrijving van het lokaal, ging het echter niet over de grens met Duitsland, maar wel over de grens tussen Nederland en Vlaanderen. De sessie werd voorgezeten door prof. Herman Van Pelt, die eveneens een inleiding gaf.

Herman Van Pelt betreurde terecht de opvallende afwezigheid van een Nederlandse klemtoon in het debat. Ook in de voorbereidende vergadering van de werkgroep Media was het aantal Nederlandse deelnemers gering en Van Pelt opende dan ook met een oproep aan Nederlandse deskundigen en geïnteresseerden om zich bij deze werkgroep te voegen.

Vervolgens schetste Van Pelt hoe de algemene samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen steeds intenser wordt. De feiten werken dat ook in de hand. Er ontstaan steeds meer samenwerkingsverbanden: cultureel, pragmatisch, concreet, enz...

Hij nodigde de aanwezigen uit om het specifiek te hebben over de grensoverschrijdende regionale televisie. Wat zijn de ontwikkelingen op dat vlak? Wat zijn de kansen, de hindernissen? En bestaat de mogelijkheid voor de werkgroep om hier concrete aanbevelingen te doen?

Regionale televisie

Maar eerst werd er gepraat over regionale televisie. De komst daarvan, aldus Van Pelt, was een betekenisvol moment. De voordelen van regionale televisie zijn duidelijk.

[p. 32]

Eén ervan is alvast de sociale functie, die van kameraad, een gezel en gesprekspartner. Regionale televisie kan bruggen slaan tussen stad en dorp. Ze is bovendien een instrument voor integratie. Regionale televisie kan maatschappelijke problemen laten zien en aan de orde stellen, kan discussiepunten bepalen en sociale taakstellingen aanreiken. Ze kan een forum zijn voor het publieke debat in het uitzendgebied. Regionale televisie kan burgers in staat stellen beslissingen door te drukken, kan hen beter laten participeren in de samenleving. Voor het gebied waarin zij uitzendt, kan zij bovendien de belangrijkste cultuurdrager zijn, een doorgeefluik van kunst en cultuur van thuis, professioneel en amateuristisch, rijp en groen. Iedere kunstenaar is gebaat bij dit soort aandacht, soms zelfs meer dan bij subsidie.

Zo zou het kunnen zijn, maar op dit ogenblik is er helaas geen plaats voor groei-optimisme. Regionale televisie is maar al te vaak een wankele constructie op lemen voeten. De levensvatbaarheid ervan is een hachelijke onderneming. Niet alleen is er een geldtekort, maar er spelen ook andere factoren waardoor regionale televisie, ondanks enkele aanzienlijke troeven, in een zwakke positie staat tegenover haar grote broers. Meer zelfs, donkere wolken trekken zich samen boven de regionale televisie. Het potentieel ervan is beknopt door rigide reglementeringen, oude normen en taboes. Er is een kouwelijk, visieloos beleid. Er is dringend nood aan ruimte, aan een aanpassing van de regelgeving.

Grensoverschrijdende televisie

Dat wat betreft de regionale televisie, maar het debat wilde verder gaan dan dat en het hebben over grensoverschrijdende televisie. Samenwerking is hier niet alleen wenselijk, maar noodzakelijk. De grens is geen eindhalte voor varkenspest of dolle koeienziekte, dus waarom wel voor televisie?

De bewoners van de grensstreken zijn toch al op mekaar ingesteld, zowel adverterend als cultureel. Dit soort gezamenlijke televisie biedt heel wat kansen. Er is voldoende leven in de brouwerij om het mogelijk te maken, voldoende steden met musea, concerthallen, er is een vruchtbare bodem.

Grensoverschrijdende televisie maken, houdt niet alleen in dat twee kabels op elkaar moeten worden aangesloten, maar ook wetgevingen. Wat zijn de obstakels hierbij? De werkgroep stelde vast dat de situatie nu onduidelijk is. Men doet aan grensoverschrijdende televisie of men doet het niet, maar men moet klaarheid scheppen in de regelgeving. Hoe weinig helder de situatie momenteel is, werd aangetoond door Arnold Sevenoo, beheerder van AVS Oostvlaamse Televisie. Deze maakt deel uit van Euregio Televisie, die grensoverschrijdende televisie maakt. Euregio Televisie is het samenwerkingsverband tussen AVS Oostvlaamse Televisie en de Zeeuws-Vlaamse Televisie. De onderwerpen die zij behandelen zijn gelijk verdeeld over Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen.

AVS is met dit soort televisie begonnen vanuit een zachte anarchie, een niet-commerciële bewogenheid. En bovendien is er de niet te ontkennen ruimtelijke, spontane situatie in deze regio. Er is een socio-economisch, maatschappelijk, cultureel, en historisch natuurlijke regio. Geen barrières op dat gebied dus, maar wel op het financiële terrein.

Door de ligging van de regio waarin geopereerd wordt, kwamen de beide televisiestations in aanmerking voor de zogeheten Interreg-projecten. Eerst binnen Interreg I, en nu is het project verlengd in Interreg II. Binnen dit Europese kader, werd het project ingediend en overal positief onthaald. De drie betrokken provincies (Oost- en West-Vlaanderen en Zeeland) wilden meewerken, maar ook het ministerie van Economische zaken van Nederland en Vlaanderen en de Vlaamse Gemeenschap. ‘Geld zul je niet krijgen, maar je zult kunnen beginnen’: dat was de boodschap. Op 6 november 1996 zou het project goedgekeurd worden door het Comité van Toezicht, maar de avond voordien kreeg de heer Sevenoo een telefoontje van een kabinetsmedewerker van Eric Van Rompuy, minister van Media, dat de hele zaak afgeblazen werd. Een motivatie werd hiervoor niet gegeven.

De beweegredenen van de minister voor deze beslissing bleken niet zo eenvoudig te achterhalen. AVS kreeg een hele reeks antwoorden die allemaal verschilden naar gelang de persoon die de vraag stelde. Maar waarom nu weigerde de minister toestemming te verlenen voor de euregionale televisie?

Een greep uit de antwoorden: hij is gekant tegen toekenning van subsidies aan regionale televisie, hij vindt dat

[p. 33]

Europese subsidies niet voor regio-tv bedoeld zijn en hij vindt dat het brengen van reclame voor Nederlandse bedrijven in strijd is met de Belgische regelgeving.

Minister-president Luc Van den Brande zou op zijn beurt dan weer gezegd hebben dat hij geen inhoudelijke, maar alleen juridisch-technische bezwaren had. En de Europese Commissaris beloofde al het mogelijke te doen om bij te dragen tot een oplossing.

Discussie

Het betoog van Arnold Sevenoo was op zijn minst ontnuchterend te noemen. Het aanvankelijke enthousiasme van de leden van de werkgroep Media werd door dit concrete voorbeeld geconfronteerd met de absurde realiteit. De tongen in het gezelschap kwamen los. Onder druk van Europa is het omroepbestel in beweging gekomen, meende men. Het moment is nog nooit zo goed geweest om veranderingen aan te brengen, om de taken op elkaar af te stemmen. Men zal wel meer realiteitszin aan de dag moeten leggen, want het is duidelijk dat men nu de feiten achterna holt. De werkgroep Media nam het dan ook op zich om druk uit te oefenen.

Het voorstel om dit onder meer via de Nederlandse Taalunie te doen, werd door Arnold Sevenoo gerelativeerd. Hij vertelde dat er reeds contact met hen geweest is, waarop de Taalunie duidelijk maakte dat televisie niet in hun takenpakket zit. ‘Wanneer de Nederlandse en de Vlaamse wetgeving elk op zich veranderen en men nadien deze wetgevingen nog eens op mekaar moet gaan afstemmen, dan kunnen we nog lang bezig blijven’, meende hij.

AVS werkt reeds samen met andere regio's en hoopt dat Europa die samenwerking blijft stimuleren, zonder dat er daarbij hinder ontstaat door interne regelgeving. Sevenoo herhaalde nogmaals dat de feiten bij de wetgeving voorop lopen. Dat was al het geval met regionale televisie, maar is nu ook zo met grensoverschrijdende televisie.

Aanbevelingen

De deelnemers aan de sessie formuleerden de volgende aanbevelingen:

1.	De omroepwetgevingen in Nederland en Vlaanderen moeten aangepast worden zodat samenwerking mogelijk wordt.
2.	Grensoverschrijdende televisie moet mogelijk gemaakt worden.
3.	Men moet concrete samenwerkingsverbanden stimuleren via punctuele amenderingen van het Vlaamse decreet.
4.	Men moet blokkades wegnemen, en nu al programma's uitwisselen.
5.	Men kan al gezamenlijke producties maken.
6.	Men moet aandringen op samenwerking tussen de BRTN en de NOS, zeker waar ze zich tot het buitenland richten.
7.	Er moet nagegaan worden of er samenwerking mogelijk is tussen Vlaamse en Nederlandse commerciële omroepen.
8.	De werkgroep Media zal deze opdrachten sturen.

Voor het ANV en Benego bleek één ding duidelijk: we zullen veel meer bewerkstelligen als we een en ander samen ondernemen. Als lectuur voor thuis gaven de vriendelijke mensen van AVS de aanwezigen nog een hallucinant dossier mee over hun perikelen met ministeries. Een bundeling van brieven, die men met stijgende verbazing en verontwaardiging leest. Lectuur om iedereen aan te bevelen. Voor de werkgroep Media, zo mocht blijken uit deze bijeenkomst, is er nog heel wat werk aan de winkel.

Voorzitter Van Pelt sloot deze sessie af met de bemoedigende woorden dat men pioniers niet moet afremmen, maar aanmoedigen. Zij bepalen, zo besloot hij, de ontwikkeling.