Neerlandia. Jaargang 101

Kroniek
Kroniek van de samenwerking

Aan deze kroniek werkten mee: Michel Backaert, Joris Dedeurwaerder, Koos van Hoorn, Rik Nauwelaerts, en Mariken Oelen

Letteren

Bibliografié Zuid-Afrikaanse literatuur in Nederlandse vertaling

Enige tijd geleden publiceerde het Suid-Afrikaanse Instituut in Amsterdam Caleidoscoop/Een bibliografisch overzicht van literatuur uit Zuid-Afrika in Nederlandse vertaling. Auteur is drs. Susan van der Ree, docente aan de Christelijke Hogeschool in Ede, en gewezen docente aan de Universiteit van Wes-Kaapland in Bellville (Zuid-Afrika). Het boek is erg interessant, omdat het ook een wegwijzer wil zijn naar literatuur uit Zuid-Afrika. In het eerste hoofdstuk geeft Van der Ree een algemene inleiding over Zuid-Afrikaanse literatuur in Nederlandse vertaling, met cijfers over de aantallen vertaalde werken per decennium en per genre (telkens voor het Afrikaans en voor het Engels), en met per brontaal bijzondere gegevens betreffende de belangstelling voor Zuid-Afrikaanse literatuur in Nederland binnen de aangegeven perioden.

Gastauteur Hans Ester, voorzitter van het Suid-Afrikaanse Instituut, situeert in het tweede hoofdstuk de Zuid-Afrikaanse literatuur in de historischmaatschappelijke context van het land. In hoofdstuk drie wordt een thematische inleiding tot de Zuid-Afrikaanse literatuur geboden. Om een en ander overzichtelijk te houden, is daarbij gekozen voor een viertal perspectieven: de historische ontwikkelingen (twaalftal thema's), de sociaal-economische ontwikkelingen (vier thema's), de psycho-sociale ontwikkelingen (vijf thema's), en de politieke ontwikkelingen (met chronologische

[p. 35]

indeling pre-apartheid, apartheid en post-apartheid, en voor de periode van de apartheid negen thema's). Per thema wordt een lijst van representatieve auteurs en werken aangereikt. Sommige thema's worden geïllustreerd met een tekstfragment.

Het vierde hoofdstuk is gewijd aan schrijversprofielen, achtereenvolgens van in het Afrikaans en in het Engels schrijvende auteurs, die telkens alfabetisch op achternaam zijn opgenomen. Het vijfde en laatste hoofdstuk bevat het bibliografische overzicht van Zuid-Afrikaanse literatuur in Nederlandse vertaling, onderverdeeld in vertalingen respectievelijk uit het Afrikaans en uit het Engels. De vertalingen zijn alfabetisch gerangschikt op auteursnaam. Per werk worden het genre, de vertaler, uitgeverij en publicatiejaar, de originele titel en in voorkomend geval de verzamelbundel of bloemlezing vermeld. Een overzicht van verzamelbundels en bloemlezingen sluit het hoofdstuk af.

De didactische waarde van het werk wordt nog versterkt door twee bijlagen: een beknopt chronologisch overzicht van belangrijke gebeurtenissen in Zuid-Afrika, en een overzicht van publicaties die in Nederland en Vlaanderen zijn verschenen op het gebied van de Zuid-Afrikaanse literatuur.

Een lijst met geraadpleegde literatuur, een register van werken op titels en een register op vertalers vergroten de consulteerbaarheid van dit referentiewerk.

Caleidoscoop/Een bibliografisch overzicht van literatuur uit Zuid-Afrika in Nederlandse vertaling door Susan van der Ree, telt 253 pp., kost fl. 39,50, en is uitgegeven door, en verkrijgbaar bij, het Suid-Afrikaanse Instituut, Keizersgracht 141, 1015 CK Amsterdam; telefoon 020-624 93 18, fax [phone] (NL).

Voorzitterschap overleg boekenvak

Het Overleg van de Nederlandstalige Uitgeverij en Boekhandel (ONUB) wordt sedert begin juni 1997 voorgezeten door Laurens van Krevelen (Nederland) en Luc Demeester (Vlaanderen). Het ONUB is het overlegorgaan binnen de Nederlandse Taalunie van het boekenvak in Nederland en Vlaanderen. Leden van het overleg zijn de voorzitters van de Nederlandse en Vlaamse uitgevers-, boekverkopers- en importeursorganisaties. Laurens van Krevelen is voorzitter van de Koninklijke Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels (KVB), en is verbonden aan uitgeverij Meulenhoff. Luc Demeester is algemeen voorzitter van de Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen (VBVB), en is verbonden aan uitgeverij Lannoo. Op 12 juni had de eerste ONUB-bijeenkomst onder het voorzitterschap van het duo Van Krevelen-Demeester plaats. Op de agenda stond o.m.

[p. 36]

marktonderzoek, de gelijktijdige invoering van de Euro voor het boekenvak, de vaste boekenprijs en een aantal gezamenlijke projecten.

Librisprijs 1997 voor H. Claus

De Libris Literatuurprijs 1997 werd medio mei uitgereikt aan Hugo Claus. Claus, de enige Vlaamse genomineerde voor deze Nederlandse prijs, kreeg de literaire onderscheiding voor zijn roman De Geruchten. Aan de prijs is een bedrag verbonden van fl. 100.000 gulden/twee miljoen BF.

Media

Openbare omroepen in Verdrag van Amsterdam

Bij het nieuwe Europese verdrag, dat in juni 1997 op de EU-top van staatsen regeringsleiders in Amsterdam werd goedgekeurd, is een protocol gevoegd dat de overheden van de EU-lidstaten het recht verleent om openbare televisieomroepen te financieren. De verdragsluitende partijen zijn van oordeel ‘dat het openbare-omroepstelsel in de lidstaten rechtstreeks verband houdt met de democratische, sociale en culturele behoeften van iedere samenleving, en de noodzaak een veelheid van media te behouden’. Het gebruik van dit recht is wel afgebakend: ‘voor zover dergelijke middelen aan omroeporganisaties worden verstrekt voor het vervullen van de door iedere lidstaat opgedragen, omschreven en georganiseerde taken op het gebied van de openbare dienstverlening, en voor zover deze middelen de handelsvoorwaarden en de mededinging in de Gemeenschap niet in die mate beïnvloeden dat dit, de eisen van de openbare dienstverlening in aanmerking genomen, indruist tegen het algemeen belang.’

Nieuwe EU-richtijn Televisie zonder Grenzen

Einde juni 1997 keurde de ministerraad van de Europese Unie definitief de nieuwe richtlijn Televisie zonder Grenzen goed. De ministerraad en het Europees Parlement hadden twee jaar nodig om het eens te worden over de tekst. Om de dominantie van Amerikaanse speelfilms en televisiereeksen tegen te gaan, moeten alle Europese televisieomroepen ernaar streven om vijftig procent van hun zendtijd te besteden aan programma's die in Europa gemaakt werden. Heel wat EP-leden wensten een veel strengere richtlijn, met o.m. een verplicht quotum van vijftig procent Europese programma's, maar hun voorstellen sneuvelden bij de eindstemming in het EP. De diverse EP-fracties waren er vooraf niet in geslaagd hierover een consensus te vinden.

Een andere bepaling van de nieuwe richtlijn garandeert het recht van alle televisiekijkers op de beelden van gebeurtenissen met een speciaal belang voor de samenleving. Met deze omschrijving worden in de eerste plaats grote sportevenementen bedoeld. Die evenementen die opgenomen zijn in een lijst van beschermde evenementen, moeten voor het grote publiek beschikbaar zijn. Elke lidstaat kan zelf zo een lijst van binnen- en buitenlandse gebeurtenissen opstellen. Indien betaalzenders beschikken over de uitzendrechten van dergelijke gebeurtenissen, moeten zij de beelden van deze evenementen uitzenden via het ‘vrije kanaal’, dat wil zeggen een publieke of een commerciële omroep.

Derde belangrijk element: voortaan moeten televisiezenders alleen voldoen aan de wetten van het land waarvandaan ze uitzenden. Andere EU-lidstaten mogen televisieomroepen geen bijzondere bepalingen opleggen met het oog op bescherming van de eigen zenders.

Over anderhalf jaar moeten de lidstaten de richtlijn in eigen wetten opgenomen hebben.

FET en FD werken samen

Op 18 juni 1997 kondigden de Vlaamse zakenkrant De Financieel-Economische Tijd (FET) en haar Nederlandse tegenhanger Het Financieele Dagblad (FD) o.m. via een paginagrote advertentie in de FET aan dat ze een samenwerkingsverband opzetten. Onder de naam TfD worden sedert 20 juni gezamenlijke producten aangeboden inzake electronische beursinformatie. Het gaat om TfD Realtime, een rechtstreeks beursinformatiesysteem, en TfD Download, dat slotkoersinformatie bezorgt. Beide electronische diensten zijn consulteerbaar in de hele Benelux. Het gezamenlijke electronische productenpakket zal in de toekomst verder uitgebreid worden.

FD en FET werken al langer samen: ze doen aan systematische nieuwsuitwisseling, en houden er een gemeenschappelijk net van buitenlandse correspondenten op na.

HET fINANCIEELE DAGBLAD

[p. 37]

Taal

Een taal om in te wonen

De Nederlandse Taalunie heeft zopas de brochure Een taal om in te wonen laten vertalen in het Frans, Engels en Duits. De brochure geeft beknopte informatie over het doel, de structuur en de werkterreinen van de Taalunie. De brochure is verkrijgbaar bij het Algemeen Secretariaat, Lange Voorhout 19, Postbus 10595, 2501 HN Den Haag.

Op hetzelfde adres kan men ook terecht voor het volledige verslag van de vergaderingen van de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren en van de Interparlementaire Commissie. Verslagen over en besluitenlijsten van de vergaderingen van het Comité van Ministers vind je in het, eveneens op dat adres, keurig uitgegeven Taalschrift.

Voorzetselboek Prisma

Is het vragen om, voor, op, naar of ter? Het gebruik van de voorzetsels hangt af van de zelfstandige naamwoorden, werkwoorden enz., die er achter komen, zoals vragen naar de bekende weg, vragen om geld.

Het is uitgeverij Het Spectrum weer gelukt een interessante gids voor de actieve taalgebruiker samen te stellen. De trefwoorden zijn alfabetisch opgenomen, gevolgd door de woordcombinaties en het bijpassende voorzetsel. Gids voor het gebruik van het juiste voorzetsel is dan ook de ondertitel van dit bijzondere woordenboekje.

Prisma van de voorzetsels, R. Reinsma, W.J.B. Hus, uitgeverij Het Spectrum, Utrecht, 304 pagina's, ISBN 90 274 4170 7, fl. 19,90/395 BF.

Schrijfwijsheden

In Schrijfwijsheden belichten 37 deskundigen taalgebruik en taal en taaladvisering in Nederland en Vlaanderen. In het boek is een unieke verzameling auteurs bijeengebracht.

Moet ik ‘aaneen schrijven’ aaneenschrijven? Hoe maak ik een tekst begrijpelijk? Moet ik per se korte zinnen gebruiken om effectief te schrijven? Mogen tangconstructies en dubbele ontkenningen nooit? Dagelijks stellen taalgebruikers deze vragen. Vaak zoeken ze de antwoorden op in een woordenboek of in een taaladviesboek, zoals de Schrijfwijzer. Naast adviseurs uit de taaladviespraktijk (onder wie Jan Renkema, auteur van de Schrijfwijzer) komen toonaangevende taalgebruikers aan het woord, zoals J.L. Heldring, Kristien Hemmerechts, Toon Hermans, Kees van Kooten, Marten Toonder en Ruud Lubbers. Verder toetsen taalonderzoekers van diverse universiteiten taaladviezen aan recent onderzoek naar taal en taalgebruik. Alle auteurs reageren op een prikkelende stelling die zij weerleggen, verdedigen, of verfijnen.

Schrijfwijsheden. Visies op taal en taaladvies, onder redactie van Ted Sanders en Peter Smulders, 304 pagina's, ISBN 90 12 082412.