Neerlandia. Jaargang 101

[p. 24]

Sport
Een voorbeeld voor de wereld
◼ Frank Demets

België en Nederland stutten samen de organisatie van Euro 2000, het Europese voetbalkampioenschap tijdens de eeuwwisseling. Het moet een monsterorganisatie worden, die ook de gemoedelijkheid van de Lage Landen niet mag verdringen.

De secretaris-generaal van de Nederlandse voetbalbond, Harry Been: ‘Euro 2000 wordt een geslaagde mix van het Bourgondische België met het nuchterder Nederland.’

In het jaar 2000 vegen Nederland en België hun traditionele sportieve vijandschap onder de mat. Weg met de bitsige burenstrijd in België-Holland, want tijdens Euro 2000 komen de twee







kemphanen elkaar ten vroegste tijdens de finale van het Europese voetbalkampioenschap voor landenploegen tegen. Tot dan tekenen de buurlanden samen voor een primeur: de allereerste

[p. 25]

grote voetbalcompetitie die niet één, maar twee organisatoren telt. Die, ook al een nieuwigheid, twee landen zonder voorrondewinst naar een groot toernooi stuurt. Maar die vooral een samenwerkingsverband moet smeden, waar zowel Belgen als Nederlanders beter van worden. Alain Courtois, de Belgische toernooidirecteur van Euro 2000, verliet de Belgische voetbalbond om een toernooi in elkaar te boksen. België-Nederland, op 14 december vorig jaar gespeeld in het Koning Boudewijnstadion in Brussel, fungeerde als testcase: even proeven hoe de toeschouwers op grote evenementen reageren, even peilen hoe de pers en genodigden het best ontvangen kunnen worden, even uitpluizen hoe je het best de kaartverkoop regelt (niet zo denderend als je de mini-schandaaltjes bekijkt die na de wedstrijd uitbraken) of afwegen welke maatregelen de veiligheid tijdens die toporganisatie moeten waarborgen. De test moet in vol ornaat herhaald worden in juni 1999. Dan staat er een ‘pre-toernooi’ op het programma, waaraan, naast de organisatoren, ook Japan, Zuid-Korea, Duitsland en Frankrijk zullen deelnemen. ‘Het zijn bange en belangrijke momenten voor de Euro-partners. België heeft na het Heizeldrama zijn blazoen op dat vlak op te poetsen, het Nederlandse voetbal kan na incidenten in verschillende topwedstrijden ook wel een soortgelijk opkikkertje gebruiken.’

Voorbereidingen

Courtois betrekt een kantoor in het Philips-stadion van PSV-Eindhoven. Vandaaruit sijpelen herhaaldelijk de berichten door over de voortrekkersrol en de voorbeeldfunctie die de Lage Landen vervullen. Courtois: ‘Met name Japan en Zuid-Korea kijken met argusogen uit naar onze organisatie. Zij willen namelijk ons voorbeeld volgen bij het

België-Nederland, USA World Cup 1994 (1-0)

WK in 2002.’ Het werkingsbudget van Euro 2000 bedraagt een slordige drie miljard BF/150 miljoen gulden, de organisatie zal vanaf 1999 driehonderd mensen voltijds in dienst nemen, en vijfhonderd tijdelijke krachten aan het werk zetten. Het organisatiecomité heeft het statuut van de Nederlandse stichting gekozen. Fiscaal interessanter dan het statuut van een vzw (vereniging zonder winstoogmerk) laat staan van een NV

[p. 26]

(naamloze vennootschap). Als schakel tussen de Belgische en de Nederlandse voetbalbond is er een nieuwe vzw uit de grond gestampt, die moet voorkomen dat de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) of Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) bij een eventuele ramp met een kater blijft zitten. Dertig vaste personeelsleden zijn nu al voltijds bezig met het EK. Tijdens de eeuwwisseling zullen dat er enkele duizenden zijn. Samenwerking met grote bedrijven die personeelsleden willen uitlenen, zal in die periode de kosten moeten drukken.

‘Euro 2000’, vindt Courtois, ‘is voor de Lage Landen een ideale gelegenheid om hun cultuur uit te dragen. Er breekt een nieuw tijdperk aan. We zijn allen één.’ Er wordt aan gewerkt: de Brusselse burgemeester Xavier de Donnéa, bijvoorbeeld, zit een werkgroep voor die voor die promotie moet zorgen. Niet alleen Rembrandt, Hals, Rubens of Brueghel moeten internationale aandacht krijgen, maar ook typische uitingen van de Vlaams-Nederlandse voetbalcultuur. Te weten houterige tribunes, doordringende braadworstgeuren of het obligate (inmiddels alcoholvrije) biertje tijdens de rust. Als dat maar aan veiligheid gekoppeld kan blijven. ‘Want’, roept criminoloog Steven De Smet, ‘België en Nederland zijn te klein voor evenementen van dit slag.’ Courtois ontkent dat in alle toonaarden, trekt de vergelijking met Engeland, waar het EK op het vlak van supportersgeweld vrijwel vlekkeloos verliep. De EK-organisatoren willen onder meer Roger De Bree inschakelen, de commissaris die zijn sporen in het voetbal verdiende met zijn rigoreuze beveiliging in en rond het Brugse Olympiastadion. ‘Euro 2000’, verzekert Courtois, ‘is een ideale gelegenheid om de wereld te tonen waartoe Nederland en België samen in staat zijn. Het is trouwens ook een schitterende kans om het Belgische voetbal die hoogstnoodzakelijke facelift te geven.’

Financiën

Samen organiseren, betekent ook dat er enkele culturele verschillen weggewerkt moeten worden. Courtois: ‘Een Belg betaalt geen drieduizend frank voor een ticket. In Nederland denken ze daar anders over, daar willen ze meer dan pakweg 80 gulden ophoesten voor een comfortabel zitje in een topmatch. Maar we zullen wel afspraken over dat soort dingen moeten maken.’ Tussen de twee landen moeten er ook verschillende legislatieve en administratieve plooien worden gladgestreken. Bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid. Veiligheidsspecialist Roger De Bree van de Belgische Voetbalbond: ‘Vrijwilligers van de gemeentepolitie en de rijkswacht moeten samen met Nederlandse collega's een speciale opleiding volgen, helemaal gericht op Euro 2000. Ook de rechterlijke macht van beide landen zou op dezelfde manier moeten optreden.’ En er moet ook uniformiteit zijn wanneer het gaat om belastingen, BTW en dopingcontroles. En vooral op het vlak van bestedingspolitiek binnen de beide voetbalbonden. Jeu Sprengers, voorzitter van de Nederlandse voetbalbond, vorig jaar in De Standaard: ‘We krijgen van de UEFA de helft van de inkomsten uit ticketverkoop. We schatten dat dit zo'n 38 miljoen Zwitserse frank (bijna 1 miljard Belgische frank) wordt. Euro 2000 heeft ook recht op tien procent van de merchandising en tv-rechten, samen goed voor zo'n 201 miljoen Zwitserse frank (500 miljoen Belgische frank).

Met dat anderhalve miljard moeten we alle kosten kunnen dekken, want tekorten kunnen we ons niet veroorloven.

Daarom krijgen beide penningmeesters ook een vetorecht op de uitgaven.’

Grensoverschrijdende winst

Euro 2000 heeft ook grensoverschrijdende afsplitsingen in het televisielandschap. De NOS, RTBf en BRTN startten een speciale organisatie: Forto 2000. Die regelt de uitzending naar 140 landen, voor een geraamde kijkdichtheid van 225 miljoen per wedstrijd en zeven miljard voor het toernooi (31 wedstrijden lang). Maar samen maakt sterk, zo lijkt de overtuiging binnen beide voetbalbonden. En alleen hadden we het niet gekund, voegen bronnen uit beide kampen er graag aan toe. ‘We doen het samen of we doen het niet’, schreeuwde secretaris-generaal Harry Been twee jaar gelegen al in De Morgen. ‘We hebben zo'n sterke ploeg dat de toewijzing niet mag mislopen. De UEFA beseft dat ook, maar voelt zich alleen een beetje onwennig, omdat ze straks niet één, maar twee landen moet aanspreken.’

Kosten delen, baten delen, dat is de gezonde formule. De vooruitzichten ogen goed. Alain Courtois ging trouwens al langs bij verschillende Vlaamse en Nederlandse gemeenten, om burgemeesters ervan te overtuigen op de Euro-kar te springen. En om, in de eerste plaats, de scepsis over een financieel debacle weg te nemen. ‘De tijd dat grote sportevenementen een gat in de begroting achterlieten, is definitief verleden tijd. Sinds de Olympische Spelen van 1976 in het Canadese Montreal was geen enkel groot sportevenement nog verlieslatend’, werpt hij tegen. Twee onderzoeksbureaus rekenden uit dat Euro 2000 zeven miljard BF/375 miljoen gulden aan extra kosten in het laatje moet brengen. ‘Inkomsten’, zegt Courtois, ‘die ten goede komen aan de transportsector, de musea, de hotels, de toeristische sector. Want in de nieuwe tijden combineert het gezin zijn reisplannen met een bezoek aan een groot sportevenement.’ Courtois' visie wordt vanuit verschillende, Belgische en Nederlandse, bronnen, bevestigd. Euro 2000 zou België een rechtstreekse economische productie opleveren van zeven miljard frank. De organisatie van Euro 2000 levert ook bijna vierduizend rechtstreekse en indirecte banen op. Dat berekende de Belgische Voetbalbond. De overheid zou een miljard frank meer ontvangsten binnenkrijgen dan het bedrag dat ze moet uitgeven aan veiligheid

[p. 27]

en ordehandhaving. Voor Nederland gelden nog iets hogere cijfers, onder andere omdat de Nederlanders grotere stadions tot hun beschikking hebben en dus meer toeschouwers kunnen mobiliseren. Zij rekenen op een extra productiewaarde van bijna 20 miljoen frank, een toegevoegde waarde van 10 miljard en op bijna zesduizend banen. Bij het berekenen van de winsten die het toernooi met zich mee zou brengen, gingen de voetbalbonden uit van ervaringen die de UEFA aan vorige EK's overhield. Zowel West-Duitsland (organisator in 1988) als Zweden (1992) haalden naast de sportieve winsten ook een belangrijke impuls voor de respectieve nationale economieën uit de organisatie. Het fabeltje van de verlieslatende grote sportevenementen behoort definitief tot het verleden. Bij het Europese Voetbalkampioenschap in 1988 realiseerde Duitsland een winst van bijna drie miljard frank. Zweden haalde vier jaar later amper een vierde van dat winscijfer, maar het stopte achteraf ootmoedig de hand in eigen boezem:



het had de wedstrijden in veel te kleine stadions laten spelen. ‘Die fout’, zegt Alain Courtois, ‘willen we met Euro 2000 niet maken. Daarom komen alleen die stadions in aanmerking, die ons meer dan 30.000 zitplaatsen kunnen bieden.’ 90 procent van die tickets kan de kosten van de organisatie dekken. ‘Geen probleem’, gelooft Courtois. ‘Engeland had twee maanden voor het EK begon al 91 procent van de tickets aan de man kunnen brengen. We willen hetzelfde doen.’ Met de Feyenoordkuip, de Ajax-ArenA en het Koning Boudewijnstadion heeft het organiserende comité drie stadions ter beschikking, waarvan de capaciteit de 50.000 overschrijdt. ‘En dan zijn er nog de neveninkomsten, want ook daar moet Euro 2000 de nodige werkingskredieten uit kunnen puren. Al zijn de reclameregels van de Europese voetbalbond UEFA behoorlijk streng. Een voorbeeld: de UEFA strijkt sponsorgeld op van zijn hoofdsponsors, een belangrijk deel van de televisierechten en de ticketinkomsten. In ruil daarvoor betaalt de UEFA een bedrag uit aan alle deelnemende landen. De UEFA heeft de tv-rechten al verkocht aan de European Broadcasting Union (EBU), waarbij alle nationale omroepen aangesloten zijn. Dus lopen de organisatoren misschien enkele lucratieve overeenkomsten mis. Idem met sponsors; de organisatoren kunnen eigenlijk alleen nevensponsors aantrekken, bovendien meestal nog bedrijven waarvan de activiteiten niet met die van de hoofdsponsors botsen. Maar de verschillende bondsvoorzitters blijven hoopvol. ‘Op 31 wedstrijden’, telt Harry Been uit, ‘komen 1,2 miljoen toeschouwers af. Macro-economisch België-Nederland, WK kwalificatie 1996 (0-4) resulteert dat in een inkomen van tien à twaalf miljard. Het zijn niet mijn cijfers, maar die van het Nederlands Economisch Instituut. Idem voor België. Dat zijn gigantische bedragen, die verdienen onze landjes anders nooit.’

Investeringen

Natuurlijk komt er niet alleen geld binnen, ook op de binnenkomende facturen prijken alleraardigste bedragen. De organisatie is een zware klus. Infrastructuurwerken moeten uitgevoerd worden, noodplannen opgesteld, trainingscentra vrijgemaakt, logies gezocht. Media-accreditaties moeren geregeld worden, televisie- en uitzendrechten over heel Europa verkocht en gecontroleerd worden. Euro 2000 verwacht anderhalf miljoen bezoekers, die elk een ticket moeten kunnen kopen, van en naar wedstrijden reizen, 's avonds een hotel reserveren. Euro 2000 kost dus ook geld. Veel geld. Onder meer aan verbouwingen aan de oude, of gewoon de bouw van nieuwe, stadions. De Amsterdam ArenA, futuristische voetbaltempel in de Nederlandse hoofdstad, is een miljoenenproject dat niet alleen voor Ajax, maar ook voor de finale van het eerste EK in het nieuwe millenium werd opgetrokken. Olympia ziet binnenkort de verbouwerskranen opdoemen, de Feyenoordkuip ging onder het chirurgische mes en het PSV-stadion en Koning Boudewijnstation kunnen ook de goede infrastructuur bieden. Maar het topproject moet het Eurostadion in Antwerpen worden: een nieuw opgetrokken complex op de Antwerpse Bosuil, waaraan een prijskaartje hangt van om en bij de twee miljard Belgische BF/100 miljoen gul-

[p. 28]

den. Als het maar op tijd af is, fluisteren de critici. Courtois pareert: ‘Met de stadions is alles in orde.’ De Belgische regering trekt 306 miljoen frank uit om de beveiliging en ordehandhaving te waarborgen. Dat is een derde meer dan een vol seizoen beveiligen in de Belgische eerste en tweede klasse kost. In Nederland lopen de cijfers even hoog op.

Mogelijk moet Euro 2000 ook sterk in informatisering investeren. Want de vooruitschrijdende technologie baart Alain Courtois de nodige zorgen. ‘Moeten de tickets nog gedrukt worden, of verdelen we tegen het jaar 2000 alle toegangskaartjes langs elektronische weg, b.v. via Internet’, vraagt hij zich af. Courtois denkt bovendien sterk aan een elektronisch betaalsysteem, waarbij je met je kredietkaart of pinpas je ticket uit de muur naast het warenhuis, postkantoor of station kunt halen. Courtois: ‘Je weet dan onmiddellijk wie welke kaarten heeft, wat voor de veiligheid een enorm voordeel is. Omdat we zo ook de kaarten uit de handen van de reisagentschappen houden, die de tickets reserveren voor hun totaalpakketten, die reis, verblijf en toegang combineren. Vaak gebeurt dat voor een veel te hoge prijs, waardoor die kaarten niet verkocht worden, zodat er lege plaatsen zijn of de kaarten verkocht worden aan supporters die tussen de fans van de tegenstanders komen te staan.’ En er is het steeds terugkerende probleem van de veiligheid. Om de veiligheid te garanderen, rekent Courtois heel sterk op een verdere uitbouw van het systeem met de stewards, die zowel in Nederland als in België actief zijn. Courtois: ‘De stewards in de stadions kunnen ingezet worden voor verschillende taken die nu nog te vaak door politiemensen uitgevoerd worden. Dat heb ik, onder andere, uit mijn ervaringen tijdens het EK in Engeland geleerd. De politie buiten het stadion houden, dat is het ideaalbeeld dat ik voor ogen heb. Binnen het stadion is de organisator verantwoordelijk, daarbuiten moet de politie voor de veiligheid zorgen.’

Pioniers

Op vele vlakken vervullen Nederland en België in Euro 2000 een pioniersrol. Het toernooi, waaraan zestien ploegen in vier groepen samen 31 wedstrijden spelen, naar schatting goed voor één miljoen verkochte entreekaartjes, zou alle betalingsverkeer in nieuwe Euro-briefjes willen laten verlopen. Als eerste evenement op dit continent. Voor het eerst in de geschiedenis van het voetbal ligt een samenwerkende vennootschap tussen twee landen aan de basis van een landenkampioenschap. Hongarije ligt op de loer, want dat overweegt een organisatie in samenwerking met Oostenrijk of Tsjechië, en de vier Scandinavische landen kijken even belangstellend toe, omdat de deur er op een kier staat voor een Deens-Noors-Zweedse wereldbeker. En in de schaduw van de Euro 2000 ontluiken schoorvoetend de plannen voor een Be-Ne-Liga, een nationale voetbalcompetitie

België-Nederland, WK kwalificatie 1996 (0-4)

waarin de beste clubs van Nederland en België het tegen elkaar opnemen. Militant voorvechter van deze competitie is o.m. Anderlecht-manager Michel Verschueren. PSV en Feyenoord lijken gewonnen voor dat idee.

Dat, bijvoorbeeld, geen genade vindt in de ogen van Ajaxvoorzitter Michiel van Praag. ‘Waarom het houden bij een competitie met Belgen en Nederlanders?’, werpt Van Praag op. ‘Nederlandse tegenstanders interesseren de toeschouwers nog nauwelijks, laat staan tweederangs België-Holland-duels. We moeten integendeel naar een Europese competitie, waarin Ajax het wekelijks tegen Italiaanse, Spaanse, Duitse, Engelse en Franse toppers kan opnemen.’

De ministers van Binnenlandse Zaken, Hans Dijkstal en Johan Vande Lanotte, ondertekenden op 30 juni 1997 een overeenkomst die de volgende dag al van kracht werd: België en Nederland zullen nauw samenwerken om het voetbalvandalise te lijf te gaan met het oog op een geslaagd voetbalkampioenschap in 2000. De samenwerking zal o.m. inhouden dat er een gemeenschappelijk beleid komt voor de uitwisseling van informatie, er zal georganiseerd supportersvervoer komen en men zal samen verplichtingen opstellen voor de organisatoren van Euro 2000.
Het grote probleem zal evenwel zijn om de wetgeving in beide landen op elkaar af te stemmen. Zo kan men in België een ‘administratieve aanhouding’ verrichten: potentiële oproerkraaiers worden dan opgepakt voor de duur van twaalf uur (genoeg om hen bij de wedstrijd weg te houden). In Nederland bestaat iets dergelijks niet.