|
| |
| |
| |
Zuid-Afrika
Een uiterst succesvolle Vlaamse week in Zuid-Afrika
◼ Leo Camerlynck
Van 16 tot en met 22 maart 1997 liep in Zuid-Afrika een Vlaamse Week. Leo Camerlynck, lid van het hoofdbestuur van het ANV, was een van de gelukkigen die meeging. Een verslag.
De plaatsen, waar het allemaal gebeurde, waren Stellenbosch, Kaapstad, Paarl, Spier, Franschhoek, één voor één juweeltjes in het zonovergoten en ‘asemrowende’ Wes-Kaapland. ‘'n Vlaamse Week in Stellenbosch? Twee jaar gelede was dit nog net 'n vae droom in die verskiet; nou is dit sowaar 'n werklikheid’, verklaart Willem Dempsey, voorzitter van de Vlaams-Suid-Afrikaanse Kultuurstigting, in het inleidingswoord van de fraaie brochure, die ter gelegenheid van deze grootse cultuurmanifestatie werd uitgegeven. Verder schrijft hij: ‘'n Sewentigtal besoekers uit Vlaandere is vanaf 15 Maart vanjaar ons gaste in die Eikestad (Stellenbosch, n.v.d.a.): hulle kom uit alle uithoeke van daardie verre land om hulle kuns en kultuur in 'n verskeidenheid gestaltes aan ons bekend te stel. (...)’
| |
Voor elck wat wils
Een greep uit het programma laat geen twijfel over de verscheidenheid van het programma dat aan de Zuid-Afrikaanse belangstellenden werd aangeboden.
Er traden Vlaamse kunstenaars op van alle slag, waarbij contrasten niet geschuwd werden. Van de zachte kleinkunst van Miel Cools, over het melodieuze lied van Vera Versieck en Jos Mertens, via de fluwelen muziek van pianiste Suzanne Deneve, het Spiegel-strijkkwartet en het duo Broux-Raes, langs de volksmuziek van de Vlaamse Volkskunstbeweging, ging het crescendo naar de ‘chaotisch geordende’ muzikale prestaties van de Anarchistische Abendunterhaltung.
Naast de muzikale kunst was er plaats voor het gesproken woord, dat voortreffelijk gebracht werd door Leen Vermeiren, en voor de volksdansen met de, onlosmakelijk met Vlaanderen verbonden, vendelzwaaiers.
Toneel prijkte eveneens op de affiche. ‘Bruid in die môre’
Stellenbosch-Vlaamse volksdansers op de Braak (foto: Leo Camerlynck)
werd in het Afrikaans door het toneelgezelschap van het Thom Teater opgevoerd. De auteur, Hugo Claus, stond erop aanwezig te zijn en hij was op het appèl met de nodige ‘image’-koestering, die hem eigen is.
Het culinaire lekkers, dat Vlaanderen te bieden heeft, mocht evenmin ontbreken tijdens deze Vlaamse week. De Nieuwpoortse meesterkok Roger Demanet en zijn echtgenote, de eunologe Marianne De Paepe, hadden heerlijke Vlaamse dissen bereid. Marianne zelf werd als eregaste uitgenodigd op een wijnproefdemonstratie in het ‘Oude Libertas Landgoed’ te Stellenbosch. Wim Denduyver en Bart Lismont, van de Hotelschool ‘Ter Groene Poorte’, vergastten de Zuid-Afrikanen op overheerlijke pralines, een lekkernij die sinds de Vlaamse week furore maakt in Stellenbosch en Kaapstad. En ook het Vlaamse bier werd naar waarde geschat.
| |
Vlaamse trots
Bert Dewilde lichtte als hoofd van het ‘Nationaal Vlas-, Kant- en Linnenmuseum’ toe hoe vlas altijd als een der steunpilaren van de Vlaamse economie fungeerde. Annie Debaere, onderwijzeres in het Kortrijkse kantcentrum, vergastte de belangstellende Zuid-Afrikanen op een demonstratie kantklossen.
| |
| |
Stellenbosch- Het prachtige landgoed Boschendal in Kaap-Hollandse stijl (foto: Leo Camerlynck).
Het ‘Sasol Kunsmuseum’, de ‘US Kunsgalery’ en het ‘PJ Olivier Kunssentrum’ boden onderdak aan pareltjes van hedendaagse Vlaamse schilderkunst en drukgrafica. De Zuid-Afrikaan George Muller Ballot verzette heel wat werk om dit luik van de Vlaamse week te doen slagen. Jan Buytaert, Veerle Rooms en Suzanne van Kerckhove selecteerden een veertigtal werken van o.a. Fred Bervoets, Geert Opsomer, Nathalie Delafontaine.
Tony Vaelen, directeur van de Gemeenschapsschool te Lommel, lichtte kindertekeningen van zijn leerlingen toe en stelde de werken van de Limburgse kunstschilder Rik Hoydonckx voor. Voorts konden werken bewonderd worden van Zuid-Afrikaanse en Vlaamse kunstenaars onder wie Neels Coetzee, Hardy Botha, Louis van Heerden, Frans Claerhout, Jan Vermeiren, Braam Kruger.
In de ‘JS Gericke Biblioteek’ was een uitstalling van boeken, van dia's en video's over Vlaanderen. Erik Verresen zorgde ervoor dat er ruim 200 boeken aangeboden werden, in samenwerking met Fred Scholliers, die zich tijdens de hele week als een bezige bij van de fotografie en de film ontpopte.
| |
Jong geleerd, oud gedaan
Aan de Universiteit van Stellenbosch werden lezingen in het Nederlands gehouden door volksvertegenwoordiger Herman Candries, voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs Roland Roose en door KUL-professor Marcel Janssens over uiteenlopende onderwerpen. In de lagere scholen van Stellenbosch boeide Leen Vermeiren de jeugdige Zuid-Afrikanen met poëzie en sprookjes in het Nederlands.
Uw dienaar werd uitgenodigd in acht hogere scholen van Stellenbosch om er een voordracht te geven over ‘Vlaanderen: venster op Europa’. Er werden zeventien- en achttienjarige Zuid-Afrikanen van alle etnische herkomsten toegesproken. In zeven scholen, met overwegend blanken en kleurlingen, verliep dit in het Afrikaans, in één school, met overwegend zwarten, in het Engels. Een aantal ‘praatjies’ werden eveneens bijgewoond door Herman Suykerbuyck, ondervoorzitter van het Vlaamse Parlement. Al met al maakten zo ongeveer 3.000 scholieren en studenten van lagere scholen, hogere scholen en universiteiten kennis met Vlaanderen.
De Katholieke Universiteit van Leuven (KUL), die een samenwerkingsakkoord sloot met de universiteit van Stellenbosch, had een wetenschappelijk programma uitgedokterd. Ook organiseerde de KUL, onder leiding van vice-rector prof. dr. Van Gerven, een tentoonstelling in de fraaie zalen van het Stellenbosse stadhuis.
| |
| |
| |
Een unieke ervaring
‘In Brussel bekyk ons 'n beeld: dié seuntjie is karig bedeeld.
Die Manneken Pis, dis net soos hy is!
Dié Brusselse spruit spuit gereeld.’
-limerick van Hette-Lize Walters-
‘Een Vlaamse Week in Stellenbosch is een uitzonderlijke gebeurtenis. Zuid-Afrika - en Stellenbosch in dat grote land - en Vlaanderen - in België en in Europa - liggen immers niet bij de deur. Vele duizenden kilometers scheiden beide en dat is in vele opzichten een grote hinderpaal’, luidt de boodschap van Ward Thielemans, algemeen voorzitter van de Vlaams-Zuid-Afrikaanse Cultuurstichting, die iets verder terecht het volgende opmerkt: ‘Vlaanderen is in Zuid-Afrika hoe dan ook weinig gekend. Zuid-Afrika is in Vlaanderen wel bekend, maar niet voldoende goed gekend. Beide hebben elkaar nochtans heel wat te bieden en beide kunnen voor elkaar een bron van verrijking en verheffing zijn. Het is dus nodig dat op de ingeslagen weg versneld wordt voortgegaan’.
Algemeen voorzitter Ward Thielemans vormt samen met enkele anderen (Lieve Thielemans, EH Arthur Verthé, de ondervoorzitter, Fons Verboven, de algemeen secretaris, Roos Heymans, Julien Pauwels, Erik Verressen, Jos Mertens, Mon De Clopper, Jos Wilmots, Cécile Vlerick-Sap) de drijvende kracht in Vlaanderen achter dit initiatief dat niet bij woorden alleen is gebleven. Fons en Colette Verboven stonden samen in voor het grootste deel van het coördinatiewerk.
Dankzij hen konden honderden Zuid-Afrikanen, Vlamingen én ook Nederlanders kennis met elkaar maken. Afrikaans en Nederlands vormden nauwelijks een hinderpaal om mekaar te verstaan. Op een paar enkelingen na die zo nodig hun parate kennis van het Engels moesten laten horen.
| |
Nederlands of Engels??
Na een welgevuld dag- en avondprogramma werd soms tot laat in de nacht over de politiek, de cultuur, het sociaaleconomische leven, het verleden, het heden, maar vooral de toekomst van Zuid-Afrika, van Vlaanderen, van Nederland, van Europa gepraat. De Zuid-Afrikanen zelf gaven te kennen erg gesteld
te zijn op initiatieven, die de banden tussen Afrikaans- en Nederlandssprekenden nauwer kunnen aantrekken. De toekomst van het Afrikaans in Zuidelijk Afrika en, in mindere mate, van het Nederlands in Europa en elders waren heel vaak de onderwerpen van losse babbels tijdens de Vlaamse Week. ‘Die Vlaminge en die Nederlanders moet ons, Afrikaanssprekendes, bly ondersteun’, luidt een vaak gehoord verzoek, dat bij sommige haast als een smeekbede klonk.
Is het dan ook niet betreurenswaardig, bij wijlen zelfs wraakroepend, te moeten vernemen dat bij officiële Vlaamse vertegenwoordigingen in en rond Zuid-Afrika, onder druk van een aantal Vlaamse parlementsleden en vermoedelijk uit hoofde van een zogenaamde breeddenkendheid, overwegend het Engels wordt gehanteerd? Is het niet schrijnend te moeten aanhoren dat hoogleraren en vooral studenten van Vlaamse en Nederlandse universiteiten in hun contacten met de Afrikaanssprekende studenten zich overmatig van het Engels bedienen?
| |
Taal- en cultuurbanden
‘Wanneer 'n mens die historiese aard van Stellenbosch asook die taal en kultuurbande tussen 'n groot deel van ons bevolking met Vlaandere in ag neem, word dit spoedig duidelik dat hierdie geleentheid eintlik al vroeër moes plaasgevind het. Dit is soos 'n lang verwagte besoek waarna alle Stellenbossers baie lank uitgesien het! Verder meer beloof hierdie week om in vele opsigte 'n belangrike bydrae te lewer tot die wedersydse verryking van die Vlaamse en Afrikaanse kulture. (...)’, verklaart burgemeester Willie Ortell van Stellenbosch in zijn welkomstboodschap. Nooit tevoren waren de contacten tussen Zuid-Afrikanen, Vlamingen en ook Nederlanders zo intens als uitgerekend tijdens deze week. Wie niet in een hotel of gasttehuis logeerde, vond logies bij overwegend kleurlingengezinnen, en daar hoorde veruit de grootste groep deelnemers uit Vlaanderen
| |
| |
Paarl - Voorzitter Ward Thielemans van de Vlaams-Zuid-Afrikaanse Cultuurstichting houdt een opmerkelijke toespraak bij het Afrikaans Taalmonument (foto: Leo Camerlynck)
bij. Er werd samen getafeld en van de overheerlijke Kaapse wijn geproefd. De gesprekken verliepen in een openhartige en serene sfeer, en geen enkel onderwerp, hoe gevoelig ook, werd geschuwd.
De verbroederingsapotheose aan het einde van de Vlaamse Week werd verzorgd door het kleurrijke Libertas-koor, waarvan de dirigent Johan de Villiers alle aanwezige Vlamingen uitnodigde het koor op het podium van de fraaie Endler-saal te vervoegen om samen Waelrants ‘Vaarwel mijn broeder’ te zingen.
Het vendelzwaaien in het Kasteel met zicht op de Tafelberg in Kaapstad, het prachtige Afrikaanse Taalmonument hoog op de granietrots te Paarl, het stemmige monument ter ere van de Hugenoten, onder wie opmerkelijk veel Vlamingen en Frans-Vlamingen, te Franschhoek, het amfitheater te Spier, het overweldigende natuurschoon in het Boland en aan de Kaap de Goede Hoop, allemaal onvergetelijke momentopnamen van een uiterst geslaagde Vlaamse Week.
Er ligt een taak weggelegd voor al wie de banden tussen Zuid-Afrika en de Nederlanden wil verstevigen, en niemand zou het beter kunnen verwoorden dan de Stellenbosse student Klaus von Pressentin, die in juni 1996 Vlaanderen bezocht en onder meer het volgende neerpende: ‘Een hoofgedagte spring my na vore. Elke Suid-Afrikaner kan hom met hierdie pragtige land, sy mense en sy ideale vereenselwig.
Dit is egter ons plig om die taak, wat die kultuurstigting reeds so effektief begin het, voort te sit in ons gemeenskap, naamdlik: die versterking van wedersydse bande, die uitruil van gedagtes en probleemoplossingswenke en die handhawing van 'n sterk kultuurbesef.’
Wanneer de volgende uitgave?
‘Die “vreemde Afrikaans” het snaaks op die oor geval. Ons het dit egter later goed bemeester en selfs in Vlaams begn skryf. Die ryk Vlaamse kultuur was oorweldigend. Die groot 11 Juliefeesvieringe het ons in Brussel meegemaak. Dit was beslis 'n hoogtepunt.
Daar was geen probleem om die Vlaamse “gastronomie” te verstaan en te geniet nie. Ons het ondervind dat die etensuur min of meer twee ure lank is.
Ek het as 'n meer afgeronde nuwe mens teruggekeer. Die Vlaamse ervaring sal my nog lank bybly.’
-dit schreef Jacklyn Smith uit Velddrif na een bezoek aan Brussel- |
|
Auteursrechtelijk beschermd