Neerlandia. Jaargang 101

[p. 9]

Ik vind het geestig
◼ Sam De Graeve

Joke van Leeuwen is rond deze tijd alomtegenwoordig, maar aan Vlaamse zijde laat Gerda Dendooven zich ook niet onbetuigd. Tot haar eigen verbazing wordt ze omschreven als een van de meest productieve jeugdboekenillustrators. Wie wel eens een kinderboek koopt, heeft haar tekeningen zeker al gezien. Recent illustreerde ze gedichten van Brusselmans en boeken van Toon Tellegen en Kamagurka. Maar dat is niet alles...

‘Je illustreert niet alleen boeken, je hebt er zelf ook net één geschreven. Hoe ben je daar toe gekomen?’

‘Per ongeluk, het was een accidentje. Vorig jaar maakte ik vijf affiches voor de overheid, ‘Muzische Vorming’ heette dat project. Het ging om propaganda ter bevordering van de algemene cultuur in het lager onderwijs. Er waren vijf affiches gevraagd voor de campagne. Elke affiche zou één aspect voorstellen van de eindtermen Muzische Vorming. Eén voor drama, beeldende kunsten, media, muziek en beweging. Intussen is die campagne al afgevoerd, want de eindtermen zijn al afgevoerd. Die affiches waren er wel en zo leerde ik die mensen kennen. En dat bleek nuttig, want wat later wilde het kabinet van Anne Van Asbroeck, de minister van Brusselse Aangelegenheden en Gelijke Kansenbeleid, tien schrijvers vragen een boek te schrijven over ‘Gelijke Kansen’. Vermits ik al eens iets gedaan had voor hen, dachten ze ‘Ha, we zullen het haar ook eens vragen.’

‘Terwijl je eigenlijk illustratrice bent?’

‘Ja, ik veronderstelde dat ze zich vergist hadden. Ze vroegen me of ik auteur was. Ik dacht dat het misschien het juiste moment was om dat dan maar te worden. Als ze me



dit niet gevraagd hadden, zou ik er nog niet aan begonnen zijn, maar ik zag mijn kans schoon.

Het verhaal mocht niet zuiver over gelijke kansen gaan.

Dus bedacht ik het verhaal over een juffrorw die dompteuse is in een circus. Ze haalt een zeehond in huis. Ik wilde al lang zelf iets schrijven, maar dit was de aanleiding. Het creëerde ook een mogelijkheid, want als je zo'n boek schrijft, ben je al rap drie, vier maanden bezig en dan weet je nog niet eens of het uitgegeven gaat worden. Dat wist ik nu wel en ik wist ook dat ik vergoed zou worden. In de toekomst zal ik niet altijd zulke condities krijgen. Voor mij was het, misschien in tegenstelling tot enkele van de andere schrijvers, niet zomaar een project om “eens iets voor te doen”, neen, voor mij was het heel belangrijk.’

[p. 10]

‘Je legt daar nogal sterk de nadruk op.’

‘Ja, ik heb al veel te veel domme dingen gepubliceerd, dingen waar ik achteraf heel ontevreden over ben. Het was al heel lang mijn bedoeling om eigen verhalen met eigen tekeningen te maken. Je moet er echt je zinnen op zetten. Want de illustratie-opdrachten blijven komen en je moet altijd tegen de deadlines aan werken. Het is me nu gelukt, al weet ik niet of het de tweede keer ook zal lukken.’

‘Je publiceerde eerder toch ook al “IJsjes”, een bejubeld prentenboek voor kinderen?’

‘Ja, maar ik beschouw het niet echt als mijn eerste boek. Het was zo dun van verhaal, er zat geen plot in, het was eigenlijk nogal simpel. Deze keer is het een verhaal voor het tweede leerjaar, voor kinderen van acht jaar. Je zit dan eigenlijk al meteen met een behoorlijk aantal taalbeperkingen. Maar ik heb daar geen rekening mee gehouden, het moest vooral interessant geschreven zijn. Je moet wel lange woorden wat vermijden.’

‘Je Nederlandse collega Van Leeuwen illustreert haar boeken niet alleen, de tekeningen zijn aanvullend bij de tekst, maken deel uit van de tekst. Hou je van die manier van werken?’

‘Ik wil daar zeker ook naar toe groeien, maar nu was dat nog niet echt mogelijk. Ik wist niet hoe het uitgegeven ging worden en moest me houden aan een aantal regels, opdat het boek zou passen in de reeks. Beperkingen van lay-out. Zelfde letters, zelfde kaftgrootte. Je kunt je daar niet helemaal in laten gaan, acht pagina's voor illustraties. Als het echt helemaal mijn project zou zijn, zou ik tekst en tekeningen veel meet laten samengaan.’

‘Je bent recent ook voor Querido beginnen te werken.’

‘Ja. Ik vind het heel leuk en ik hoop dat ik voor hen kan blijven werken. Het is nog even kijken hoe dat evolueert. Ik wil niet op de zaken vooruit lopen, maar ik voel me heel goed in hun fonds. Ik vind het stimulerend om voor hen te werken, want ik vind het een goed fonds. Ik sta graag tussen hun andere boeken omdat ik de kwaliteit apprecieer. Coaching vind ik heel belangrijk, en bij Querido krijg ik kritiek die ik gegrond vind. Niet gewoon persoonlijke voorkeuren van mensen, maar beargumenteerde kritiek. Dat is lang niet altijd het geval.’

‘Jeugdboeken in Nederland en in Vlaanderen. Is er een verschil tussen?’

‘In Nederland heb je een veel langere traditie, ook bij uitgeverijen. Het zou verkeerd zijn om te stellen dat Nederland

Pieter Brueghel de Jonge, ‘De blinde liereman’

Uithangbord ‘Den Zoeten Inval’

Kinderen van alle tijden

Van 28 maart tot en met 6 juli 1997 heeft in het Noordbrabants Museum de tentoonstelling (‘Kinderen van alle tijden’) plaats. De tentoonstelling geeft een beeld van de kindercultuur in de loop der eeuwen. Zo is er aandacht voor het leven thuis en op school, maar ook onderwerpen als kinderarbeid, ziekte en dood worden niet uit de weg gegaan. Honderden historische voorwerpen, schilderijen en prenten geven de bezoekers een indruk van tientallen generaties kinderen. Info: Noordbrabants Museum, Verwersstraat 41, 5200 BA 's-Hertogenbosch, tel.: [phone].

[p. 11]

Illustraties van Gerda Dendooven

goed is en Vlaanderen slecht. In Vlaanderen wordt wel minder gelezen, dus men wil er niet alleen boeken uitgeven, het moeten ook boeken zijn die verkopen. Je hebt hier een kleiner lezerspotentieel en ook de concurrentie uit het Noorden, dus je zit meteen al in een moeilijkere positie.’

‘Het zijn twee afzonderlijke markten.’

‘In Nederland én in Vlaanderen is er veel talent. Ik denk dat de redactionele opvolging in Vlaanderen nog niet zo sterk is. Het is niet omdat iemand iets in zich heeft dat het er ook goed uitkomt. De lat moet hoog genoeg liggen, alles moet afgewerkt zijn. Ik vind het een zeer moeilijke kwestie. Op korte tijd is er in Vlaanderen heel veel veranderd. Zelfs de beste schrijver is niet onfeilbaar, moet ook op dingen gewezen worden. Ik eis dat iemand me op mijn fouten wijst, ik vind dat een noodzakelijke ondersteuning.’

‘Ben je onzeker?’

‘Soms vraag ik me af of ik niet beter iets zinvollers had gedaan. Was ik niet beter kleuteronderwijzeres geworden bijvoorbeeld? Was ik niet beter ontwikkelingshulp gaan doen? Ik wilde ook wel in het theater gaan. Maar als ik die dingen écht had willen doen, dan had ik ze ook wel gedaan. Je maakt je keuzes niet helemaal onbewust, het is niet zo dat het je allemaal overkomt.

Ik merk dat ik steeds weer naar hetzelfde ga, maar dat die



andere aspecten erbij komen. Ik geef nu lezingen over mijn boek. Ik speel het na, met muziek, met materialen erbij, met verschillende stemmen. Een uur lang vertel ik, teken ik op het bord, speel ik met de kinderen. Ik zit dus niet altijd tussen deze vier muren in een artificiële wereld te tekenen. Neen, ik teken, ik schrijf, ik geef les, ik..ik speel.’

‘Hoe vertaalt dat spelen zich in je tekeningen?’

‘Ik heb moeite met puur realistische verhalen. Ik moet de mogelijkheid hebben om in de tekeningen iets toe te voegen. Ik wil niet alleen illustreren, maar de verbeelding stimuleren, altijd maar verder gaan in de fantasie. Een jongen met een gebroken been bijvoorbeeld zou ik vroeger getekend hebben met een been in het gips, maar nu teken ik die jongen met een been in zijn hand. Heel letterlijk. Je helemaal laten gaan in die tekeningen, dat vind ik geestig.’