Maatstaf. Jaargang 30

[p. 69]

Taecke J. Botke De prinses

Parijs, zeiden mijn oudere vrienden, is niet meer wat het geweest is. Dat klopt, zonder enige twijfel, en tegelijkertijd zegt het niets. Wat Wenen betreft, kreeg ik hetzelfde te horen. Van een oude Gräfin, die nog een bal beleefd had met keizer Franz-Joseph; voor haar was Wenen afgelopen met de val van de Habsburgse monarchie. Anderen maakten me duidelijk, dat Wenen van vóór de Anschluss een heerlijke stad was; maar dat het sindsdien geen zin meer had, erheen te gaan. Er was - zo heet dat dan - niets meer van over. Jongeren probeerden me bij te brengen, dat Wenen van vóór de tide Wereldoorlog toch nog haar bekende charme had; tien jaar later werd mij verteld, dat de jaren waarin de Third Man ontstond - die van de vier bezettingsmachten, na de ineenstorting van het Reich - de meest poëtische periode was die Wenen in deze eeuw had beleefd.

Zo bleef het doorgaan. Tenslotte kwam ik tot de ontdekking, dat iedereen dat tijdperk voor het schoonste houdt, waarin zijn eigen jeugd viel. Wie het Parijs ontdekte van St.-Germaindes-Prés, beweert allicht dat Parijs niet meer dat is. Wie in de jaren twintig - la folie époque - zijn bloeitijd beleefde, bleef de Boeuf-surle-Tolt verkiezen boven het Café de Flore... Mijn Parijs hoort ook tot het verleden; dat viel in de glanstijd van Jean Cocteau en Raymond Radiguet. Maar ik blijf 't plezierig vinden in deze stad, alhoewel het geafficheerde vermaak me nauwelijks boeit. De gepasteuriseerde erotiek van de Crazy Horse vermoeit mij in hoge mate. Ik houd er niet van urenlang opgejut te worden, om dan onverrichter zake weer op straat te staan. Ik houd meer van de striptease-shows op Montmartre; vijf franc entrée, en waar voor je geld! Champagne die naar limonade smaakt, dat wel, maar vrouwen wier aantrekkelijkheid niet gepatenteerd is, en wier schoonheid niet perfect is. Iets teveel aan buik of billen, daar hechten zich mijn f antasieën terstond aan. Een neerslachtige borst kan meer teweegbrengen - in mij dan - dan de zelfbewuste tieten der Crazy Horse-meiden. Bovendien: het is een goed gevoel, wanneer na beëindiging van een nummer de serveerster minzaam komt vragen, of mij de dame heeft bevallen, die zich zojuist ontkleedde. Mijn eventuele instemming doet deze persoon dan aan mijn tafeltje verschijnen. Ik ben zeer voor het personaliseren der dingen; abstracte verhoudingen willen er bij mij niet in. Bovendien: het aanbrengen van een persoonlijke noot in zo'n schouwspel beantwoordt aan mijn sociaal gevoel.

Eenzijdigheid is mij altijd verdacht voorgekomen. Na urenlang mijn ogen geweid te hebben temidden van zoveel vrouwelijk aanbod, bekruipt mij soms de lust, de rest van de avond door te brengen in uitsluitend mannelijk gezelschap. Het enige dat mij daaraan hindert is, dat waar mannen het onderlinge geslachtsverkeer verkiezen boven de buitengaatse sexualiteit er altijd wel één is die toch weer op de wijverige toer gaat. Ik kan er inkomen dat men opgewonden raakt bij de aanblik van een matroos, een legionnair of een stalknecht. Heupwiegende matrozen echter komen mij

[p. 70]

misplaatst voor.

Dit voorbehoud gemaakt hebbende, gaf ik mij op zekere dag toch gewonnen aan mijn behoefte enig evenwicht te brengen in mijn erotische verkenningen. Om kort te gaan: ik betrad één dier établissementen waar aan het onderons zijn een even beperkte als evidente interpretatie wordt gegeven. En liep er meteen een uit het oog verloren vriend tegen het lijf. Zijn Hollandse herkomst ten spijt heette hij Guy, en studeerde aan de Sorbonne. Een innemende jongeman, die - in weerwil van zijn erotische voorkeuren - nachtelijk op pad kon gaan zonder daarbij nichtelijk te keer te gaan.

Guy stelde mij voor aan zijn vriend: een tengere, als een liaan in de wind bewegende neger. Een mond als een zeeanemoon; ogen met een Diorissimo-effect. Hij keek me wat schuw aan, verlegen glimlachend, bijna als een kind dat de hand moet geven aan een onbekende bezoeker.

Ik bracht niet veel meer op dan de in Frankrijk gebruikelijke beleefdheidsvragen; dit ter onderbreking van mijn gesprek met Guy, dat vooral bestond uit het ophalen van voor de Afrikaan geheel ontoegankelijke herinneringen. Hij ging er niet of nauwelijks op in: antwoordde met een fluisterend ‘oui’ of ‘non’.

Ik keek naar zijn handen, die aan de pootjes van een ree deden denken. Dit, wat de rankheid ervan betreft, en misschien ook de behoedzaamheid waarmee hij ze plaatste: om zijn glas of op de rand van de tafel.

Guy vertelde in zijn keurige Haags, dat zijn vriend de bijnaam had van ‘de prinses’. Hij zou naar Parijs zijn overgebracht door de een of andere prins - op de wijze waarop men destijds slaven importeerde - en daarna onbeheerd achtergelaten.

Ik dacht over dit commentaar na. Het moet verrukkelijk zijn, een tijdlang althans, door zulke ogen te worden aangekeken. Alsof je naar een vijver staart, waarvan het stilstaande water alle geheimen weerspiegelt die je eraan toevertrouwt. Maar misschien begin je op den

[p. 71]

duur te verlangen naar ogen als bergbeken. Ik weet 't niet: voor mij is Afrika een onbetreden gebied gebleven. Al stel ik me voor, dat het aanzienlijk opwindender is een zwart en glanzend lijf op witte lakens te ontdekken dan de camembertkleurige billen waarop Holland ons soms onthaalt.

We zijn gedrieën gaan eten in La Cafétière; daar tenminste waren we zeker, dat onze drieeenheid geen bevreemding zou wekken. Tegen twaalven nam ik afscheid van Guy en zijn prinses, en klom alleen, doch niet ontevreden, in mijn bed.

Geruime tijd nadien bevond ik mij weer eens in Parijs; ditmaal vergezeld van enige bevriende echtparen. Eigenlijk heb ik nooit vriendschap kunnen sluiten met een echtpaar; meestal hangt één van de twee mij de keel uit. Hoe dan ook, ik stuit altijd op een door de jaren gesmede verstandhouding - die met verstand overigens niets te maken heeft -, waarbij ik per definitie tot buitenstaander veroordeeld ben. Ook ben ik slecht opgewassen tegen de wijze waarop de delen van een echtpaar elkaar soms bejegenen. Ofwel met onverholen vijandschap, ofwel met hypocriete kreten als ‘schat’ en ‘liefste’. Ik ben dan liever alleen. Maar goed, ditmaal zat het erin.

Te boek staande - bij echtparen althans - als vrijbuiter, buitenbeen en flierefluiter, werd aangenomen dat ik Paris by night zou tonen. Waar ga je in zo'n geval anders heen dan naar La Butte? Dat is opgezet en geënsceneerd voor echtparen, die met drommen tegelijk de attrapes-nigaud binnentreden. Soms kom je nog wel voor een verrassing te staan; doch die schijnen mij altijd bij de prijs inbegrepen.

Wij gingen naar Le Poulailler. Daar werd muziek gemaakt op trommels en kalebassen. Het soort muziek dat mij misschien op Martinique tot opwinding zou brengen, maar waar ik op Montmartre niet warm voor loop. Wij namen plaats - anders kun je het niet noemen - zoals echtparen, afkomstig uit Sexbierum of Ruinerwold, plaats nemen. We keken naar de dansenden. Wanneer je jezelf niet vermaakt, kun je altijd bekijken hoe anderen dit doen.

Merkwaardigerwijs beleefde ik een onvermoede belangstelling; het soort interesse dat in Holland wordt aangeduid als ‘sjans’. Een beeldschone negerin, die danste of de palmen op de Place du Tertre groeiden, en de krokodillen thuis waren op de Boulevard de Clichy, scheen mij een begerige blik toe te werpen. De echtparen, hoewel overtuigd van mijn ongeevenaarde sex-appeal, waren nochtans met stomheid geslagen. Ik steeg in aanzien.

Ik verheug mij oprecht - waar ook en wanneer ook - zodra wie dan ook belangstelling voor mij aan de dag legt. Het narcisme is mij geenszins vreemd. Dat een negerin die Josephine Baker van nijd had doen verbleken, op mij viel, deed mij deugd. Ik voelde mijzelf geweldig; aarzelend - in mijn vergelijking - tussen Rudolf Valentino en Jack Dempsey, toen een wereldkampioen boksen. Indien al niet de wat weke schoonheid van de een, zou het toch zeker de ruige mannelijkheid van de ander zijn die mij begeerlijk deed schijnen in de ogen van de zwarte poema.

Terwijl de dansende schoonheid even uit mijn gezicht was verdwenen, vroeg ik de garçon of die mij iets naders over haar kon vertellen. De uitkomst sloeg al mijn illusies aan stukken: ‘een danseres die hier werkt en “de prinses” wordt genoemd...’

Er was geen twijfel aan - de gelijkenis drong trouwens meteen tot mij door -: ik had de prinses eerder gezien. Toen was zij de vriend van mijn vriend Guy; of het zou diens zuster moeten zijn. Guy had zijn studie aan de Sorbonne beëindigd en was naar Zuid-Amerika vertrokken. Het enige dat ik verder van hem gehoord had, bestond eerst uit een huwelijksaankondiging, gevolgd door geboortekaartjes. Ik wilde zekerheid hebben en vroeg de negerin ten dans. Wat ik nooit eerder, en nooit nadien ervaren heb, overkwam mij toen. Ik dans slecht, en zonder er plezier aan te beleven. De prinses echter bevrijdde mij van mijn zwaartekracht; mijn benen verwierven een souplesse die

[p. 72]

ze nooit hadden bezeten. Ik volgde haar blik als een door een python gefascineerde vogel. Haar mond bloeide in het halfduister op als een vuurrode bloem in het oerwoud. Zij was het die mijn bewegingen dirigeerde; ik danste zonder er zelf bij betrokken te zijn. Ik werd gedanst. De tam-tams van het orkest braken uit in een dionysisch rythme. Ergens zong iemand, en het was alsof die stem van de stranden van Tahiti overwaaide, gedragen door een zwoele wind.

De jaren vielen van mij af als de schillen van een banaan. Het liefst had ik mijn broek en jasje uit het raam gegooid en de schillen omgehangen.

Ik zag de echtparen met verbijstering naar mij kijken. Zo is hij dus, schenen zij te denken, dat hadden we niet in hem gezocht. Ik danste door, aan Holland en aan het heelal ontheven. Totdat de tam-tams rochelend uitdoofden en de zangeres een laatste kreet uitstootte als de bekroning van een totale bevrediging.

Toen bekende ik mijn prinses, dat ze mij deed denken aan de vriend van één van mijn vrienden, die ik enige jaren geleden had ontmoet. ‘Oui, vous avez raison,’ zei zij bijna fluisterend, ‘c'était avec Guy, et c'était moi...’ En zij vervolgde: ‘Vous avez des nouvelles de lui?’

‘Hij is vertrokken naar Amerika; ik kreeg bericht van hem, dat hij getrouwd is...’

De prinses zei niets. Toen ze haar hoofd ophief, zag ik tranen in de prachtige ogen. ‘C'était mon grand amour. J'espère qu'il sera heureux ei qu'il aura beaucoup d'enfants...’ Ze leegde haar glas en verdween.