Colloquium Neerlandicum 6 (1976)

Verslag van het zesde colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten

[p. 34]

Het leerboek Land en volk
door drs. J.G. Wilmots (Hasselt)

Op twee dagen en een paar tientallen minuten na precies drie jaar geleden, om nog exacter te zijn, op 29 augustus 1973 omstreeks half elf, mocht ik bij gelegenheid van het Vijfde Colloquium te Noordwijkerhout een discussie over leer- en hulpmiddelen leiden. Daarin werd herhaaldelijk en van verschillende zijde gewezen op de nood aan bruikbaar materiaal voor het onderwijs van de kennis van ‘Land en Volk’, zodat de discussieleider aan het eind voorstelde, gezamenlijk te streven naar de samanstelling van een niet te dik, niet te moeilijk en niet te duur boekje van die aard, dat geschikt zou zijn voor studenten.

Een grote meerderheid van de aanwezigen verklaarde zich voor dit initiatief en het bestuur van de IVN werd verzocht dit voorstel metterdaad te steunen. Dit gebeurde vrijwel onmiddellijk, want de secretaris liet een resolutie goedkeuren, om nog eens precies te zijn, de negende, en die luidde als volgt: ‘Het Colloquium stelt vast dat er behoefte bestaat aan een eenvoudig, niet te uitgebreid en niet te duur, in het Nederlands geschreven leerboek voor de kennis van land en volk (betrekking hebbend op België en Nederland) en dringt er bij het Bestuur van de I.V.N. op aan het tot stand komen hiervan te bevorderen’. In die bewoordingen staat de resolutie nog altijd te lezen in NEM nr. 21, najaar 1973, blz. 51-52.

Bij wijze van intermezzo weze hier beklemtoond dat het dus om een leerboek ging, waarin zou worden opgenomen wat een beginnend lector of docent in het buitenland niet allemaal bij elkaar kan zoeken en waarvan geen mens mag verwachten dat hij het al allemaal weet. Tijdens de discussie in Noordwijkerhout waren weliswaar stemmen opgegaan om het bij een losbladige uitgave te houden, maar daarvan werd onmiddellijk weer afgezien omdat een systeem met losse katerns waarvan iedereen kan kopen wat hem interesseert, commercieel onmogelijk is en bovendien niet nodig als men de inhoud beperkt tot historisch vaststaande gegevens en feiten. Dat voor sommige rubrieken - om maar één voorbeeld te noemen: het onderwijs - van dit standpunt uit moeilijk een grens

[p. 35]

te trekken zou zijn tussen vastliggende historie en fluctuerend heden, was ook wel duidelijk, maar niettemin koos de redactie voor een boekje.

Ik citeerde daarnet de in NEM afgedrukte negende colloquium-resolutie.

Daarmee hield de interesse van ons bestuur niet op. Aan de realisatie van het project werd verder aandacht besteed in NEM nr. 22, voorjaar 1974, blz. 31-32, en nr. 23, najaar 1974, blz. 85-86. Intussen had de discussieleider van 29 augustus 1973 een voorlopig inhoudsoverzicht opgesteld, en dat werd - samen met een uitnodiging tot medewerking - door de IVN met afzonderlijke post aan alle docentes en docenten extra muros gestuurd. Het bleef een tijd stil, maar toen de reacties loskwamen - we zijn nu in de lente van 1975 - bereikten de discussieleider van 1973, die van nu af coördinator van het project genoemd zal worden, een twintigtal commentaren. Vijftien daarvan werden door hem samengevat in een ‘vergelijkend overzicht’. Dat waren om te beginnen ideeën van de leden van de Belgisch-Nederlandse Subcommissie voor Neerlandistiek in het Buitenland, en verder - gewoon in chronologische volgorde - op- en aanmerkingen van de collega's Prędota uit Wrocław, King uit Cambridge, Meter uit Napels, Leclercq uit Wüzburg, Jonckheere uit Grahamstad (Zuid-Afrika), Langvik-Johannessen uit Oslo en Verhaert uit Gotenburg in hun persoonlijke naam en van de deelnemers aan de conferentie van docenten Nederlands in Scandinavië als groep, van de collega's Donaldson uit Melbourne (Australië), Best uit Mainz-Germersheim, Griesen uit Frankfort aan de Main, Swennen uit Wenen, Polomé uit Texas (V.S.A.) en Van Ertvelde uit Bologna. Met de overige reacties, waarvan ik de herkomst hier niet meer aangeef, kon in het ‘overzichtelijke overzicht’ geen rekening gehouden worden, daar ze pas later werden ingestuurd.

Samen met dit resumee van de binnengekomen commentaren op de eerste proeve van inhoudsoverzicht werd nu - we zijn nog steeds in de lente van 1975 - aan alle docenten die hun interesse hadden laten blijken, een daaruit resulterend nieuw voorstel bezorgd. Daarbij was een uitnodiging gevoegd om tijdens de Zomercursus Nederlands te Hasselt-Diepenbeek (tweede, voor docenten bestemd programma) met de concrete uitwerking van het plan te beginnen. Het Bestuur Internationale Culturele Betrekkingen van het Belgische Ministerie van Nederlandse Cultuur had zich bereid verklaard de deelnemingskosten van een tiental medewerkers op zich te nemen. Op die uitnodiging konden de meeste aangeschreven docenten naar zij mededeelden om diverse redenen niet ingaan. Uiteindelijk hebben in de zomer van 1975 drie collega's, met name Reiner Arntz uit Saarbrücken, Gorm Christensen uit Kopenhagen en Peter Groenewold uit Berlijn, en mw. Ruth Mangold uit Düren, die zich los van het project voor de zomercursus had opgegeven, samen met de coördinator een uitgebreid en definitief inhouds-

[p. 36]

overzicht samengesteld, dat met zoveel mogelijk punten uit de commentaren rekening hield. Jaap de Rooij, die als docent van het eerste programma bij de zomercursus aanwezig was, verleende assistentie toen besproken werd aan wie het schrijven, resp. het uitgeven van het boek toevertrouwd kon worden en op welke wijze de werkgroep de stand van zaken aan de beide ministeries ter kennis zou brengen. Daar het aantal docenten dat zijn medewerking had toegezegd, te klein was, werd besloten een supplementair beroep te doen op specialisten buiten de kring van de buitenlandse neerlandistiek. De werkgroep van de zomercursus 1975 zou voorlopig de redactie vormen.

Op 16 september 1975 bracht de coördinator te Brussel over de stand van zaken verslag uit voor de Subcommissie Neerlandistiek. Hij kon daar bij de opsomming van de hoofdstukken waaruit het boek zal bestaan, de volgende namen invullen: geografie (10 blz.) en economie (25 blz.): professor dr. Keeris, economisch geograaf aan de Economische Hogeschool Limburg; geschiedenis (30 blz.) en maatschappij (30 blz.): de heer Kees Middelhoff van de Nederlandse Wereldomroep; massamedia (10 blz.): de heer William Van Laeken van de Belgische Radio en Televisie (Deze drie medewerkers hadden voor de deelnemers aan de zomercursus een lezing gehouden over één van de respectieve thema's, zodat er van uitgegaan kon worden dat ze in staat zouden zijn zich het ‘publiek’, de lezer en gebruiker van het boek, voor te stellen.); taal (10 blz.): Jaap de Rooij; cultuur (25 blz.): Reiner Arntz, Peter Groenewold en Ruth Mangold; massamedia (het gedeelte kranten en weekbladen) Wilfried Verhaert; onderwijs (10 blz.): Ingrid Wikén-Bonde. De laatste twee waren niet naar Hasselt-Diepenbeek kunnen komen, maar hadden zich bereid verklaard tot medewerking.

Vanzelfsprekend rezen er van de kant van de Subcommissie zowel bij de voorgestelde inhoud als bij de namen van de auteurs een paar vragen, maar het hart van de coördinator werd verwarmd door de sympathie die vooral de professoren Thys en Schultink het projekt toedroegen, en door de steun die de beide ministeries wilden verlenen.

Hoe ver staan we dan nu? Tijdens de jongste samenkomst van de redactie, - want ook in de loop van de Diepenbeekse zomercursus 1976 heeft de werkgroep zich zowel aan Land als aan Volk gewijd - kon ongeveer 70% van de kopij doorgelezen en besproken worden. De rest was er nog niet, maar is tegen de komende winter toegezegd. De reeds voor bespreking beschikbare teksten blijken allemaal behoorlijke uitgangspunten te bieden, al moet de stijl in de meeste gevallen aangepast worden. Hoe en wanneer ze dat precies zullen doen, weten Jaap de Rooij en de coördinator nog niet, maar ze hebben als goede vrienden afgesproken het te willen en zullen proberen. Reiner Arntz van zijn kant zal

[p. 37]

inhoudelijke overlappingen tussen de verscheidene hoofdstukken en dito lacunes opspeuren, en een jongeman uit Kevelaer, Jürgen Verhoeven, die in Berlijn zowel Nederlands als grafische kunsten studeert, maakt vast ontwerpen van illustraties.

Een op de vergadering van de Subcommissie gemaakte afspraak moet nog worden nagekomen: enkele prominente vertegenwoordigers van de docenten extra muros krijgen de kopij nog vóór de druk ter beoordeling voorgelegd. Ik hoop dat zulks zo gauw mogelijk kan gebeuren. Met dank voor uw aandacht, tot zover dit rapport.

Er weze enkel dit aan toegevoegd: dat niet iedereen het met de opzet en de uitwerking van het projekt eens zal zijn, weten de medewerkers nu al. Ze zullen niet eens teleurgesteld zijn als iemand kritiek uit. Daarmee kan trouwens nu al begonnen worden. Ik dank u van te voren.