Haerlemsche eerlycke uren, bestaende in korte sin-spreucken, kloecke antwoorden, en vreemde bejegheninghen

Als den Oorlog begint, opent de Hel zijn Mont.

DEn Koningh Philippus tegens de Griecken Oorlogende, quam Diogenes in sijn Leger, en tot Philippum geleyt wordende, vraegde die, wat nieuwigheydt sijn Hart omvangen had daer te komen? Om u ydelheydt seyde Diogenes te sien: Want gy schijnt niets te overdencken, en of gy u Rijck of u leven in gevaer stelt. Een van onsen tijt daer op de reden vervolgende, seyde: Och, of de hedendaeghze Prinçen dese woorden van Diogenes wel bedachten, die veeltijts om so gering en onnutte pretexten, en eyghen domme affectien, de vervloeckste en schadelijckste Oorlogen aenvangen, selfs dickmael tot haer eygen bederffenisse: Want gelijck Tacitus seyt: Ubi bellum ingruit, innocentes & noxi iuxta cadunt. Seker Outvader plagt te seggen, wie gaet ten Oorlog, als die een anders bederf, en sijn eygen grootheyt soeckt: En nochtans pretendeeren sy voor 't Vaderlant te willen sterven, daer sy nochtans veel liever voor het Vaderlant blijven leven. In de Libry te Mentz tot St. Alban, wort gevon-

[p. 134]

den een seer oudt Boeck, op Pergament, met Longobardische Letteren gheschreven, doch in goede Franze Tale, alwaer onder andere van sekere Veldtslagh verhaelt wordende, oock deze woorden staen: Is het niet een jammerlijcke sake, datte Natuer toch aen alle Vogelen, Dieren en Wormen aenwijst, dat d' een Wolf d' ander niet en Eet, nog Gier, noch Arent, nog Slang of Leeu, maer elck hout'et mette zijne, en schuylen sich daer onder, kruypen en gaen, en in plaets van malkander te schaden, helpen veel meer den anderen: Dat dan den Mensch boven alle Schepselen Wijs, Verstandig, Kloeck, en met 5. Sinnen van Godt geschapen, soo onsinnig, rasend, dol en verbastert woedende, Onnatuerlijck, Beestachtigh en Tyrannigh zijn, sulckx dat d' een Broeder teghens den ander, den Zoon tegens de Vader in 't open Velt te samen Slaghtijt houden, malkander ombrengen, en sonder Barmhartigheyt als overbeestige Dieren, 't Leven berooven, &c. Die heden Prinçe gesach zijn, en ervarentheydt van Leven hebben, sullen toestemmen, dat dese woorden loutere waerheydt zijn: En men verhaelt'er by, dat seker Indiaens Koning, hoorende datte Europianen soo dapper na sijn Silver en Gout yverden, seyde: Wat baet het dus tegens haer te Oorlogen, wy consumeeren onse Familien om 't Metael door 't Metael, het Leven behoorden wy waerdiger te agten, want als van dese baetsoeckers gy den Vader de eene dag om zijn Rooven dede opknoopen, so soude den naesten Morghen wel de Zoon met zijn Schip onder de Galgh deur komen vaeren.