Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift. Deel 1: liederen

[p. 398]

tekstkritische noten

79 ⁺

‘Dijn troost allein!¹
In trauwen rein
So bem ich dijn.
Vor di ne gein,
No groot no clein!’^4-5
‘Wilt vroilic zijn.’
‘Dijn lieflic scijn
Mi alle pijn
Verdriven can,
Die hertze mijn
Es dijn eighijn!’
‘Mijn liefste man!’¹²

Ballade. Wolf Kongreßber.

+ De volgorde van de strofen is niet zeker, doordat de kopiist ze in twee kolommen heeft geschreven. In de tekst zijn de beide bovenste strofen als 1 en 2, de beide onderste als 3 en 4 beschouwd. Het is ook niet overal duidelijk welke zinnen in deze minnedialoog aan de man, welke aan de vrouw moeten worden toegekend (verg. het verwante lied 118). Het hs. geeft geen enkele aanwijzing en de interpretator moet dus op zijn gevoel afgaan. In ieder geval begint de man alle strofen en het lijkt mij ook wel hoogstwaarschijnlijk dat hij ze alle afsluit met de regel ‘In wil di nummer sceiden van’. De strofevorm is een variant van het ‘motet’ van Jan Praet (met zekere rijmcomplicaties en een afsluitende 13de regel).

1 een betere aanhef zou men krijgen, wanneer men als eerste woord Mijn las; de gekleurde initiaal kan verkeerd zijn ingevuld; de vertaling zou dan worden: ‘Gij die mijn enige troost zijt’.

4-5 ‘boven u (verkies ik) niemand, wie dan ook’.

12 liefste man, ‘liefste vazal’; verg. lied 74, r. 10.

[p. 399]

 

‘In wil di nummer sceiden van!’¹³

 

 

 

‘Ghelooft mir das:

15

Hoe drouve ich was

 

Of wesen sal,

 

Mi ganstu ras

 

Ende altzijt bas,^17-18

 

Sonder ghetal.

20

Leit ende gheval²⁰

 

Gheifstu mi al!’

 

‘Wes vroilic dan!’

 

‘Mir hertzen dal²³

 

Es groot ende smal

25

In dijn ghespan,

 

In wil’ etc.

 

 

 

‘Ic zorghe in mi

 

Dattu in di

 

Ghetwifels yet.’

30

‘Of dit waer zi,

 

Daer hebbic bi

 

Rouwe ende verdriet.’

 

‘Wat mi ghesciet,

 

Des stervens spiet

35

En comt mi an^34-35

 

In sceider niet.

13 het laatste woord ontbreekt in het hs.

17-18 ‘gij geneest mij snel en altijd meer, zonder einde’.

20 in het hs. ontbreekt ende; de gewone verbinding is lief ende leit, maar het rijm heeft de dichter gedwongen lief te variëren tot gheval, ‘geluk’.

23 mir hertzen dal: ongewone uitdrukking; de bedoeling van r. 23-25 moet wel zijn: ‘alles zonder uitzondering (groot ende smal) wat zich in (het landschap van) mijn hart bevindt, voelt zich met u verbonden’.

34-35 ‘tenzij de dood mij met zijn speer velt’.

[p. 400]

 

So lief aenziet³⁷

 

Ich nie gewan,

 

In wilde di’ etc.

 

 

40

‘So waer ich bin,⁴⁰

 

In peinse niet min

 

Dan of ic waer

 

In dinen zin,

 

Vor al ghewin

45

Hopicker naer.

 

Al mine jaer

 

Met vruechden gaer⁴⁷

 

Ich di mi jan.’

 

‘Der ingle scare⁴⁹

50

U leven spare⁵⁰

 

Vor tsviants ban.’⁵¹

 

‘In wil di nummer sceiden van!’⁵²

37 aenziet, ‘aanblik’; niet bij Verdam en waarschijnlijk dus een door het rijm ingegeven persoonlijke variant van aenzien.

40 so: de gekleurde hoofdletter waarmee de strofe had moeten beginnen, is niet ingevuld.

47 gaer, ‘geheel en al’.

49 scare, l. scaer (N. Geerts).

50 spare, l. spaer. (N. Geerts).

51 tsviants ban: variant van die helsche ban, ‘de helse verdoemenis’.

52 in het hs. ontbreekt di.