Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift. Deel 1: liederen

[p. 486]

tekstkritische noten

118 ⁺

‘So vruechden rijch
Was nie mijn zin,
Vrauwe, zekerlijch,
Dan als ich bin
Bi dir,
In dir.

Chanson, balladisch 4 grote strofen (4 = 1) in baarvorm met R., dat echter na de 2de strofe niet gezongen wordt. De tekstplaatsing is geheel syllabisch, ook indien de dunne streepjes als herhalingsteken opgevat worden. Een custos (in regel 16 op ‘daer’) wijst op een f′ (niet bij Carton). De voordracht moet vrij en afwisselend zijn met soms ternair, soms gepuncteerd ritme en met een declamatorisch rubato.

+ In deze liefdesdialoog spreken de beide gesprekspartners (Jan en Mergriete) in precies dezelfde toon en dat maakt het dikwijls moeilijk vast te stellen wie er aan het woord is (verg. lied 79). Ik geeft mijn interpunctie graag voor beter.

[p. 487]

 

Dan tzwifel ghein,

 

Want ich ben dijn

 

Ende niemens meer.’

10

‘Dijns lidens pijn

 

Doet mir so zeer.’

 

‘Den tzijt

 

Her lijt

 

Ich dir ghemein.^12-14

15

Mijn seden vro verhueghen clein

 

Mir hertzen, daer du in allein

 

Besloten bist ende bliven salt.^15-17

 

 

 

Al mochtic leven .M. jaer,

 

Dat saltu zeker vinden waer,

20

Dattu mich haes in dir ghewald.

 

Daer tzoe groetich di duzentfald!’

 

 

 

‘Wat God bescert,

 

Met wille aenvanc.’^22-23

 

‘Mi niet en dert

25

In dijn bedwanc.’^24-25

 

‘So si

 

In mi

 

Ende nicht en waen

 

Dat ich di sal

30

Verghessen yet.’

12-14 ‘de hele tijd lijd ik omdat ik mij met u verbonden voel’; den tzijt her betekent letterlijk ‘de tijd tot nu toe’; het is een ongewone constructie waarvan ik bij Verdam geen andere voorbeelden heb kunnen vinden.

15-17 ‘mijn vrolijke natuur is niet in staat mijn hart vrolijk te stemmen; (dat kunt gij alleen) omdat gij alleen dat hart vervult en zult blijven vervullen’.

22-23 ‘wat God beschikt, aanvaard dat met vreugde’; zo moet de vertaling luiden als deze woorden door de vrouw gezegd zijn; behoren ze tot de rol van de man, dan zou men ze, als inleiding tot het volgende, kunnen vertalen als: ‘wat God beschikt, aanvaard ik met vreugde’.

24-25 ‘onder uw heerschappij kan mij niets deren’.

[p. 488]

 

‘Ich bin dijn al,

 

Ne twifels niet.^31-32

 

Mijn heil

 

Es gheil

35

An dir ghestaen.^33-35

 

Twi soudics connen avelaen?³⁶

 

Mijn hertze en can gheen vruecht ontfaen

 

Of heil, en si int dijn ghestalt.’³⁸

 

 

 

‘Lief beilde zoet,

40

Nu gheift mir vruecht.

 

Dijn blide moet

 

Mich als verhuecht

 

Vor das

 

Ye was

45

Of werden can.^41-45

 

Dies jondi Crist

 

Al heils ghewin,^46-47

 

Want waer du bist

 

Daer es mijn zin.⁴⁹

50

Mine mach

 

Gheen dach

 

Vro commen an,

 

Ten si van dir’. ‘wes vroylic dan!’

 

‘Liever wijf ic nie ghewan.

31-32 ‘ik ben geheel van u, twijfel daar (in het minst) niet aan’.

33-35 ‘mijn heil hangt geheel van u af’.

36 ‘hoe zou ik het kunnen laten varen?’

38 en si int dijn ghestalt, ‘tenzij het (mijn hart) geplaatst, geborgen is in het uwe’; men verwacht na deze strofe, evenals na de volgende, een aanduiding van het refrein: ‘Al mochtic leven etc.’.

41-45 ‘uw blijmoedigheid maakt mij geheel en al blij boven alles wat er ooit geweest is of nog komen kan’.

46-47 ‘daarom geve Christus u, dat gij alle heil moogt verkrijgen’.

49 de bovenste helft van deze regel, de eerste van een kolom, is afgesneden; de in de tekst gegeven lezing, waarvan de laatste twee woorden op grond van de overgebleven letterresten tamelijk zeker zijn, is van Deleu.

[p. 489]

55

Dan mach mi nummer werden hald.’⁵⁵

 

 

 

Al mochtic leven etc.

 

 

 

So vruechden rijch etc.

55 ‘dat kan nooit voor mij ophouden’; de verbinding hout (halt) werden komt verder niet in het mnl. voor en ik heb de betekenis dus moeten afleiden uit het tekstverband; Verdams verklaring (MW 3, 34) lijkt mij onjuist.