Grimbergse oorlog

[vs. 4620-5202]aant.

Daer toe quam ter selver stonde⁴⁶²⁰

Die here van Moroel, mijn heer Jan,
Op een swert ors, dat sere ran,
Wel ghewapent totten teen;
Sijn wapenroc was al een,⁴⁶²⁴
Ende des ors covertuere mede
Was van lasuere, dat's waerheide;

4620 Doen quam ghereden tot dyer stonden, Die heere van Moroel heer Jan.

4624 Sijn schilt ende tournekeel was al een, Ende syne couverteure mede Van laseure, dat's waerhede, Met lelien daer inne ghesayt van goude, Alsoo als het wesen soude.

[p. 210]

 

Lelien daerin van goude

 

Gesait, als 't wesen soude,

 

Met enen halven leuwe rampant

4630.

Daer in gaende, sy u becant;⁴⁶³⁰

 

Van den selven was sijn baniere

 

Gemaict rikelijc ende diere,

 

Daer sijn lieden hilden met crachte

 

Onder, die hy te hulpe brachte

 

Her Arnout, den helt rike,

 

Jegen die heren van Lothrike.

 

Deses daghes hadden si, seker sijt,

 

Hem wel geproeft in den strijt.

 

Van d'ander side, wet dat wale,

4640.

Quam die here van Leefdale,

 

Ende sijn maghen onder sijn vane,

 

Die van goude was, als ic wane,

 

Met twe roosen daerin van kelen,

 

Met enen quartier, sonder helen,

 

Van kelen met, dat seg ic u.

 

Sijn ander wapen, versta nu,⁴⁶⁴⁶

 

Was sine baniere al gelijc.

 

Hi sach comen ridderlijc

4630 Oock brachmen voor hem, sy u becant, Van den selven syne banniere, Die hem onder den stryde hiere Sijn lieden hilden, die hy brachte Heeren Aernoult te hulpe met crachte Jeghen die heeren van Lotrijcke. Sy hadden des daechs rudderlijcke Ghevochten op dien wichstat. Op d'ander syde, wet wel dat, Quam ghereden dweers door den strijt Die heere van Leefdaele, dat seker sijt, Ende veele syne maeghen met hem, Die hem hadden, ick seker bem, Alle gaedre onder syne vaene.

4646 Sijn andere wapene, verstaet nu, Was syne banniere al ghelijck. Ick sach oock commen sekerlijck
Die heere van Mornel ghevaren.

[p. 211]

 

Den here van Moroel gevaren

4650.

Ten stride waert sonder sparen;

 

Hi hadde hem een littel verposeert.

 

Jegen hem quam gemonteert

 

Die here van Leefdale met ghere;⁴⁶⁵³

 

In sijn hant haddi enen spere,

 

Ende liet d'ors lopen ongespaert

 

Ten here van Moroel waert;

 

Hem volgden sijn maghen gemeine.

 

Dus pongeerden die heren reine:aant.

 

Elc hadde den anderen vercoren,

4660.

Ende sloegen de orsse met sporen.

 

Hare speren lieten sy sincken,

 

Ende elc stac anderen om vermincken;

 

Met selken nide si staken

 

Op de scilde, dat men craken

 

Haer speren hoirde een roepmael verre;

 

Maer eer si braken sonder merre,

 

Leden si dore halsberge ende platen,

 

Ende maicten hem diepe gaten

4653 Doen quam heere Godevaert ghereet, Ende nam in sijn hant eene sperre, Ende liet loopen met grooten gerre Sijn ors ten heeren van Mornel waert; Hem volgden nae onghespaert Syne maeghen alle ghemeene. Men sach hem commen derwaert reene, Ende ginck jeghen hem poingieren. Hy rechte het sperre mette banniere, Ende sloech sijn ors met spooren, Ende quaemen te gaedre, doe ick u hooren, Alle beyde vlieghende in dier wysen, Als eenen havick vliegt naer die patrisen. Als d'eene den anderen quam by So lieten sincken die heeren vry Haere sperren beyde ende staken Op die schilden dat sy braecken, Ende men hoorde se te dyen tyde craken Over eene roepmael verre. Oock leden die sperren sonder merre Door plate ende halsberch met Dat sy hen maeckten, dat wet, Grooten wonden in haer lijf, Dat hen het bloet, sonder blijf, Over de voeten nederliep. D'een en crochte, no d'andere en riep; Maer sy bleven in onmachte beyde Stille ligghende op haer ghereyde, Dat sy niet en wisten wat hen gheschiede. Doen quam daertoe hen beyder liede, Ende holpen haere heeren, als ick bediede; Elck veurde synen heere te saemen Tot dat sy op die stat quaemen, Daer sy verbonden werden met staeden. Daer naer werden sy so beraeden Dat sy ten stryde keerden wedere.

[p. 212]

 

Ende wonden groot in haer lijf,

4670.

So datten 't bloet, sonder blijf,

 

Toten voeten nederliep.

 

Daer en cochte noch en riepaant.

 

Niet een twint gheen van beiden,

 

Nochtan bleven si in haer gereiden

 

Stille ende onbedacht

 

Liggen in onmacht:

 

Sine wisten wat hem gesciede.

 

Daer quamen toe hare beider lieden,

 

Ende holpen de heren te samen,

4680.

Dat si alle beide bequamen.

 

Men verbant hem tier stonden

 

Al te gader hare wonden;

 

Doen keerden si ten stride weder,

 

Daer menich lach ter erden neder,

 

Die gedaen hadde sijn inde.⁴⁶⁸⁵

 

Daer quam gereden met geninde

 

Mijn her Jan van Campenhout,

 

Wel dorwapent menichfout

 

Met wapenen, die hem wel stoeden.

4690.

Sijn baniere, na mijn vermoeden,

4685 Die ghedaen hadde sijn eynde. Doen quam ghereden met ghenende Mijn heere Jan van Campenhout. (Hier ontbr. 1 v.) Met wapenen die hem wel stoeden, Ende syne banniere, wilt ghevroeden, Bracht hy gheveurt voor hem daer, Die van sinopre was voorwaer.

[p. 213]

 

Bracht men gemaict voir hem dair

 

Van cynopre, dat es waer,

 

Met enen hoede van silvere wit.

 

Hy sat op een ors mit,⁴⁶⁹⁴

 

Dat swerter was dan een rave,

 

Dat liet hy vaste henen draven

 

Daer hi den strijt sach aldermeest.

 

Het sachene comen ongevreest⁴⁶⁹⁸

 

Die here van Ercle, daer hi hilt,

4700.

Verdect onder sinen scilt,

 

Ghewapent als een lantshere.

 

Den scilt voerdi, min no mere,⁴⁷⁰²

 

Van silvere met vaeschen twee

 

Van kelen, min no mee,

 

Gecasseleert rikelijc fijn:

 

Selc was die baniere sijn.

 

En 't ierst dat hi Janne sach,

 

Nam hi een spere, sonder verdrach,

 

Ende rende te hemwaert met nide,

4710.

Ende geraicten in sijn side

 

Op de plate, die hi dorstac,

 

Ende 't spere gaf enen groten crac;

4694 Hy sat op een ors, verstaet dit, Dat swerter was als een rave, Ende liet vaste henen draeven.

4698 Oock sach hem commen onghevreest Die heere van Hercle daer hy hilt, Wel verdeckt onder synen schilt.

4702 Van den selven voerde hy, no min no meere, Den schilt met fasschen twee van keelen ghecasselleert min no meer. Selck was oock die banniere sijn, Daer hem by hielt die banrotse fijn, Ende het eerste dat hy hem versach, Nam hy eene sperre sonder verdrach, Ende liet loopen op hem met nyde, Ende gheraecte hem in sijn syde Dat het sperre gaf eenen crack Op die plate; want hy se doorstack, Ende brack in stucken aldermeest; Anders hadde hy doot gheweest, Doen maer haddi eene wonde smal. Oock gheraecktene sonder gheschal Mijn heere Jan van Campenhout, Dat hy nederviel onghewout, Ende hy spranck weder op syne voeten, Ende greep sijn ors met goede moyte, Ende spranck daerop, ghelooft my das, In syne saedele, die schoone was, Ende track sijn sweert uyt die schoe, Ende heer Jan keerde weder doe, Ende woude hem met het sperre steken; Maer die heere van Hercle es ontweken, So dat hy hem daer miste; Maer eenen anderen hy daer veste Metter sperre die doorestack hy Dat hy doot viel, segghe ick dy, Ende daer hy het sperre waende trecken uyt Brack 't in tween overluyt. Doen ginck hy tot synen sweerde saen, Ende waenhet trecken, sonder waen; Maer die heere van Hercle es op hem commen, Ende sloech hem, hebbe ick vernomen, Op den helm metten sweerde, Dat een stuck viel op d'eerde, Ende het ors es.

[p. 214]

 

Het brac in menighen stuc,

 

Dat wel was sijn geluc,

 

Anders ware hi bleven doot;

 

Doch haddi een wonde niet te groot,

 

Dies haddi groot ongedout.

 

Mijn her Jan van Campenhout

 

Geraecten also weder,

4720.

Dat hi viel ter erden neder.

 

Over sijn voete spranc hi ter vaert,

 

Ende gegreep sijn goede paert,

 

Dat men te rechte mocht loven,

 

Ende spranc in den sadel boven,

 

Die rikelic was te sien an;

 

Ende van Campenhout mijn her Jan

 

Keerde hem wederomme doe,

 

Ende trac sijn sweert uter scoe.

 

Die here van Ercle es op hem comen,

4730.

Die oic heeft sijn sweert genomen,

 

Ende sloechen opten helm boven

 

Datter die splinteren uit vlogen,

[p. 215]

 

Ende d'ors is voorwaert ghesprongen,

 

Soe dat elc anderen weirt gedronghen⁴⁷³⁴aant.

 

Metten volcke dat dair tusschen quam.⁴⁷³⁵

 

Men sach dair comen, als ic vernam,⁴⁷³⁶

 

Den grave van Loen, die te wensche

 

Hadde gestreden; menich mensche

 

Was gecomen, die met eren

4740.

Streden jegen die Grimberchse heren.

 

Die grave van Loen stac enen,

 

Die verre van by Postele henen

 

Geboren was, enen ridder boude,

 

Die van her Wouter Berthoude

 

Herde sere was gemint:

 

Die grave sloechen met genint

 

Ten scouderen boven metten sweerde,

 

Dat hem 't hoet vloech boven de eerde.

 

Daertoe quamen sonder sparen

4750.

Twee vrome ridderen gevaren

 

Van Grimbergen, als ic verstae,

 

Die desen riddere bestonden nae;

 

D'een was her Segerman van den Male,

 

D'ander her Simoen, wet wale,

4734 Ontdrongen.

4735 Datter.

4736 Doen quam daer, als ick vernam, Die grave van Loon met menighen mensche, Die wel gestreden hadden ten weynsche Jeghen die lieden van Grimberghen, Ende stack daer eenen zonder berghen, Die van Postele gheboren was, Ende was ruddre, sijt seker das, Ende van heer Woulter Berthoude ghemint. Die grave gheraeckten, sy u bekint, Op syne schouderen boven Datter het hoot af quam ghevloghen, Ende doot viel, by Sinte Marie. Doen quaemen daer, als ick lye, Twee rudders toe ghevaeren, Die van Grimberghen gheboren waeren, Ende waeren den heeren maghen nae; Den eenen was, als ick verstae, Mijn heere Segerman Van den Male.

[p. 216]

 

Sijn sone, dien hy hadde weert.

 

Elkerlijc sat op een peert⁴⁷⁵⁶

 

Wel verdect met enen samite;

 

Haer wapenroc, seit die vite,⁴⁷⁵⁸

 

Wel van cynopre gemaelgeert

4760.

Met enen hode gecasseljeert;

 

Maer sijn sone droech sonder smette

 

In 't hoet van selvere een molette.

 

Elc hadde in sijn hant een spere

 

Ende lieten lopen met ghere

 

Op des graven volc van Loen;

 

Her Segher stac sonder hoen⁴⁷⁶⁶

 

Eenen cnape, hiet Geraert,

 

Dat hi ter erden viel ter vaert;

 

Ende sijn sone her Symoen

4770.

Stac op den grave van Loen

 

Dat hy ghevallen was by naer;

 

Maer die grave onthielt hem daer,

 

Ende heeft getogen 't sweert;⁴⁷⁷³

 

Op her Symoen dat hy veert,

 

Ende gaf hem sonder verdrach

 

Op den helm selc enen slach,

4756 Elck sat op sijn peert.

4758 Haer wapenrock diesghelijcke, Waeren van sinopre, segghe ick dy, Met eenen hoode, verstaet my, Van silvere ghecaseleert; Maer synen sone, als men my leert, Droech van sable eene violette In 't hoot van silvere, sonder lette, Ende elcke hielt eene stercke sperre, Ende lieten loopen met grooter gerre.

4766 Ende heere Seghere, die ruddere coen, Stack eenen knaepe, die hiet heer Gheeraert, Dat hy op d'eerde viel ter vaert, Ende heere Simoen, syne sone vrome, Stack op den grave, als ick gomme, Dat hy was ghevallen bynae.

4773 Ende heeft sijn sweert schier ghetoghen, Ende es op heer Simoen ghevloghen, Ende gaf hem eenen seer grooten slach Op den helm, wat hy mach, So dat hy ruymde sijn ghereyde.

[p. 217]

 

Dat hi rumede sijn gereide;

 

Maer hi rechte hem sonder beiden,

 

Ende sloech op den grave weder,

4780.

..........⁴⁷⁸⁰

 

Een groot stuc viel ter eerde.

 

Die grave hadde hem als d'onverveerde

 

Geloont weder harde saen,

 

En had 't her Seger gedaen,

 

Die dair toe quam gereden,

 

Ende den twist van hem tier stede

 

Met heercracht heeft benomen.

 

Doen wert daer van menighen vromen

 

Man gestreden harde sere;

4790.

Menich knape, menich here

 

Wert dair gequetst ende gewont;

 

Menich orsse daer stont

 

Over de knoeselen in dat bloet.

 

Oec liep daer menich ors goet

 

Sonder here achter velde,

 

Daer men lettelgoet op telde;aant.

 

Daer en was blode noch coene,

 

Hine hadde genoech te doene

4780 Dat's een groot stuck viel nedre Van den schilde, die hy droeg. Die grave hadde hem meer dan ghenouch Gheloont, en hadde 't heer Seghere ghedaen, Dyer toe quam ghereden saen, Ende den twist daer benam Van hem beyden, als ick vernam; Want hy se met crachte scheyden dede. Doen weert daer, dat's waerhede, Ghevochten uyter maeten seere, Ende menich knaepe ende heere Seere ghequetst ende seere ghewondt. Die orsse hielden tot dier stont Over haer cnoesselen in dat bloet. Daer liep menich ors goet Sonder heere op dien velde, Daer men luttel op telde; Want daer en was bloode no coene, Hy en hadde ghenoech met hem selven te doene: Sulcken anxt hadden sy allen. Doen quam dreyghende met gheschalle Heer Philips van Wavre door den strijt Met menighen man, des seker sijt, Die hem volgde onder syne banniere, Die al was van silvere diere Met dry baeren van sable daer in. Sijn tournekeel was no meer no min Der bannieren al ghelijck; Maer het was sekerlijck Van bloede alle gaedre bestoven. Hy bereet een ors, dat men mochte loven, Met syne wapenen al verdeckt, Ende hadde sijn sweert baer ghetreckt, Ende sloech eenen vromen man, Die hiet van Hombeke Jan, Ende was van maeschap nae, Dien hy gheraeckte, als ick verstae.

[p. 218]

 

Ane hem selven, dat was wair,

4800.

Soe groot, soe fel, soe swaer

 

Was al dore doen die strijt,

 

Die dore ende dore al den tijt

 

Was duerende, ende al even suer;

 

Elc was anderen swaer gebuer:

 

Al selcken anxt was daer.

 

Daer toe quam slaende sonder vaer

 

Her Philips van Wavere sciere,

 

Ende menich man onder sijn baniere,

 

Die van selvere was, meer no min,

4810.

Drie baren van sable daerin.

 

Sijn tornekeel was rijckelijc,

 

Ende sijn baniere al gelijc;

 

Maer van bloede waest bestoven,

 

Ende van onderen ende van boven

 

Met sinen wapenen was berect

 

Sine ors ende wel overdect.

 

Sijn sweert haddi getogen daer,

 

Ende sloech in den stride, dat's waer,

 

Enen stouten vromen man,

4820.

Ende hiet van Hombeke Jan;

 

Oic bestont hi der maegscape na.

[p. 219]

 

Dien geraicte hi, als ic versta,

 

In den hals metten sweerde,

 

Dat hem sijn hoet viel op d'eerde;⁴⁸²⁴

 

Den buc horte hi neder met gewout.

 

Daer toe sach mijn heer Arnout

 

Van Hombeke, dat men versloech

 

Sinen maech, hi 't sweert (l. swaer) verdroech;

 

Want hine lief hadde ende trouwen,

4830.

Ende swoer bi Onser Vrouwen,

 

Hi souden wreken of bliven doot.⁴⁸³¹

 

Hi sat op een ors bloet root

 

Met sinen wapenen overtogen;⁴⁸³³

 

Neven hem hilden, ongelogen,

 

Sine neven vier gewapent wel,

 

Daer af die twee, dat wet wel,

 

Ridderen waren, d'ander twee knapen.

 

Sijn banier was gescapen

 

Wit, met ere vaeschen van kelen,

4840.

Gefreteleert, sonder helen,aant.

 

Van goude al te rickelicke;

 

Sijn tornekeel was gelike.

4824 Dat sijn hoot viel ter eerden, Den buyck hortte hy neder met. Daer heer Aernoult dat sach, dat wet, Van Hombeke, die 't swert (l. swaer) verdroeg, Die synen neve versloech; Want hy hadden lief in trouwen.

4831 Hy soude't vreken ofte bliven doot.

4833 Met syne wapenen verdeckt wel. Oock hilden (hen) neven hem in dit spel Viere syne sonen ghewapent waele, Daer die twee af sonder haele Ruddren waeren ende d'andre knaepen. Syne banniere in waere saeken Was wit met eenre fasche van keele, Van goude gheferteleert sonder helen; Sijn tournekeel was diesghelijcke. Syne viere kinderen sekerlijcke: D'ouste droech een palesteen, Die van goeden lasure scheen; D'ander droeg eenen rant van lasure; Dese twee waeren ruddren tot dyer uren. D'ander twee wapenen willick niet scriven: Sy waeren knaepen, ick laet se blyven. Elck hilt in sijn hant eenen spriet Ende lieten loopen, wats gheschiet, D'orssen ten heere(n) van Wavre weert, Die se commen sach ter vaert, Ende reet hen jeghens, segghe ick u, Wat sijn ors mochte loopen nu, Ende nam eene sperre in sijn hant. Op d'ander syde quam gherant Mijn heere Aernoult van Hombeke, Ende gaf eene groote steke Heer Philipse op synen schilt; Dien hy hem met ghewilt Alle te maele van synen halse reet. Oock gheraeckten weder ghereet Die heere van Wavre op die borst, Ende heeft hem soo metter sperren ghetorst, Dat hyne reet van orsse nedre; Maer hy spranck op sijn voeten wedre, Ende hevet sijn sweert uyte ghetoghen. Ende heer Hendrick, dat's ongheloghen, Mijn heere Aernoults jonxste sone, Quam slaende met spooren coene, Doen hy synen vaedre vallen sach, Ende gaf eenen grooten slach Den heere van Wavre op het hoot boven, Dat hy hem den helm heeft ghecloven; Maer anders en dede hy hem gheene deere, Ende heer Phelips van Wavre die heere Hief op sijn sweert willelijcke.

[p. 220]

 

D'outste droech, als 't wel scheen,

 

Van sinen sonen, een palesteen

 

Van lasoere, d'ander een rant;

 

Dese waren twee ridderen genant.

 

D'ander twee wapen laet ic varen,

 

Die doen noch twee knapen waren.

 

Elc hadde in sijn hand een spere

4850.

Ende lieten lopen met grote ghere

 

D'orsse ten here van Waveren waert,

 

Die se comen sach ongespairt,

 

Ende es tegen hen gerant

 

Met een spere in sijn hant,

 

Wat sijn ors gelopen mochte,

 

Weldichlike, met tornen gedochte,aant.

 

Ende mijn her Arnout van Hombeke

 

Gaf her Philips enen steke

 

Op sinen scilt, dat hy spleet,

4860.

Ende hine hem van den halse reet.

 

Die here van Wavere stacken op sijn borst,

 

Ende heeften met sijn spere getorst,

[p. 221]

 

Dat hine van den orsse reet neder;

 

Maer over sijn voeten spranc hy weder,

 

Ende hi trac sijn sweert na 't gone;

 

Ende her Arnouts jonxste sone,

 

Her Heinric, sloech toe, wat hy mach,

 

Doen hi sinen vader vallen sach,

 

Ende sloech den here van Wavere boven

4870.

Op den helm dat hine gecloven

 

Heeft; maer anders en heeft hi geen dere;

 

Ende Philips van Wavere de here

 

Hief op sijn sweert willichlike,aant.

 

Ende sloech van Hombeke heer Heinrike

 

Dat hem twint en bleef gheheel,

 

Helm, hooft, noch beckeneel;

 

't Sweert toten oghen nederscoot,⁴⁸⁷⁷

 

Ende hy viel neder doot,

 

Daer 't her Arnout toesach, sijn vader,

4880.

Ende sijn broeder allegader,

 

Die 's droeve waren ende hadden toren,

 

Ende sloegen d'orsse metten sporen.

 

Mijn her Jan, de oudste broeder,

 

Woude verwreken, sijt des vroeder,aant.

4877 't Sweert schoot totten ooghen toe, Ende hy viel neder doot doe, Dat heer Aernoult sach sijn vaedre, Ende syne broeders alle gaedre, Die daeromme waeren droeve, Ende sloeghen met spooren, als ick proeve. Mijn heere Jan, die oudste broeder, Om te wreken, sv's vroets (l. vroeder), Synen broedre, die doot was, Ende stack heer Phelipse nae dats Eer hy hem ghehoeden mochte, Dat hy op d'eerde viel onsochte.

[p. 222]

 

Sinen broeder die lach doot,

 

Ende gaf enen steke groot

 

Her Philipse, so onsochte,

 

Eer hijs hem gehoeden mochte

 

Dat hy viel ter erden saen,

4890.

Ende daer hi op soude staen,

 

Quam her Arnout van Hombeke,⁴⁸⁹¹

 

Ende gaf hem enen slach vreseleke

 

In den hals metten swerde,

 

Dat hi strukelde jegen d'erde.

 

Anderwerf heeft 't sweert verheven,

 

Ende hem enen slach ghegheven

 

Recht op den helm vore,

 

Dat dair 't sweert scoet dore⁴⁸⁹⁸

 

Recht totten tanden inne,

4900.

So dat wederscoot ter kinne.⁴⁹⁰⁰

 

Daer viel hi ter erden doot,

 

Dat schade was ende jammer groot;

 

Want hi was vroom ende goet,⁴⁹⁰³

 

Ende her Arnout, die here vroet,⁴⁹⁰⁴

 

Es ghegaen te sinen orsse,

 

Ende sat op; in die porsse

4891 Quam heer Aernoult te hem ghegaen Van Hombeke, als ick lye, Ghetooghen het sweert, by Sinte Marie, Ende gaf hem eenen slach op synen hals, Dat hy knielde als ende als. Anderwerf heeft hy het sweert verheven.

4898 Dat 't sweert schoot al dore, Ende doer het beckeneel mede, Ende het sweert voer, dat's waerhede.

4900 Doen viel hy nedre, als ick versinne, Ende bleef op die eerde doot.

4903 Vrome.

4904 Ende heere Aernoult, die heere vroet, es ghegaen tot synen orsse.

[p. 223]

 

Es hy geslegen ende met strijt;⁴⁹⁰⁷

 

Sijn kinderen volgden hem tiere tijt,

 

Die hem noode afgaen souden.

4910.

Her Philips viel doot in de moude,⁴⁹¹⁰

 

Van Waveren die here rike;

 

Men ginc daer striden vreselike.

 

Daer quam gewapent van allen leden,

 

Sere ridderlijc gereden,

 

Van Bueren mijn heer Coenraet,

 

Ende neven hem, dat verstaet,

 

Her Bernaert van Isselsteyne;⁴⁹¹⁷

 

Met twee banieren quamen si beide,

 

Ende quamen te hulpe houde⁴⁹¹⁹

4920.

Van Grimbergen her Arnoude

 

Jeghen den heere van Brabant,

 

Met menigen stouten wigant,

 

Die des dages willichlike

 

Hadden gestreden ende vromelike

 

Onder de twee banieren voirwaer,

 

Die de heren brachten daer.

 

Die here van Bueren voerde hiere⁴⁹²⁷

 

Scilt, wapenroc, ende baniere

4907 Ende es in den strijt ghesleghen. Sijn vader volgde hem in weghen.

4910 Ende lieten heer Phelips doot ter mouden, Die heere van Wavre, segghe ick u, Ende ginghen seer stryden nu Metten vaedre wyllelijcken. Doen quam ghereden rudderlijcke Die heere van Bueren heere Coenraert.

4917 Mijn heere Bernaert, heere van Ysselsteyne.

4919 Die sy te hulpe brochten heere Aernoulde Teghen die van Brabant met ghewoude, Daer menich vrom man inne was, Die des daechs, sijt seker das, Rudderlijcken hadden ghestreden Onder die twee bannieren by waerheden.

4927 Die heere van Bueren droeg, dat's waer, Den schilt van keelen verstaet dit, Met eene fasche van silvere wit, D'eene in d'andre ghecastelleert. Sijn banniere, als men my leert, Was van den selven in die vaert, Ende van Ysselsteyne heere Bernaert Droech den schilt al van goude Met eenre fassche van lasure, als hy soude, Met eenen saultoire wit ende root Gheschaeckttafelt ter dier noot. Van den selven was syne banniere Ende syne andre wapenen goet ende diere. Oock saeten sy beyde op twee orssen, Die se droeghen uyt menighen porssen, Ende hadden ghedreghen tot dien stryde. Sy hadden beyde in dien tyde Elcanderen gheselschap gheswooren, No om leet, no om tooren D'een den anderen af te gaene, Maer in trouwen by te staene, Ende hilden byeen aldaer. Sy hadden des daechs voorwaer
Hutin begonnen Dat sy met eere hadden ghewonnen.

[p. 224]

 

Van kelen, verstaet wel dit,

4930.

Met ere vaeschen van selvere wit,

 

D'een in d'ander gecasseleert.

 

Her Bernaert, als men my leert,

 

Die here van Isselsteyne,

 

Voerde den scilt van goude reine,

 

Met ere vaesche van lasoere,

 

Gescaectafelt met vier sautoere

 

Wit ende roet, ende rikelike diere;

 

Al sulcke was sine baniere.

 

Dese heren saten beide op twee orsse,

4940.

Diese 'sdaeghs uit menich porsse

 

Gedragen hadden te dien stride;

 

Sy hadden beide te dien tide

 

Geselschap te gadere gesworen,

 

Ende om leet noch om toren

 

Malcanderen af te gane;

 

Maer met trouwen by te stane.

 

Dus hilt elc by anderen daer,

 

Ende hadden des daghes voirwaer

[p. 225]

 

Menich hart strijt begonnen,

4950.

Dat sy met eren groot verwonnen,

 

Dair menich in verloes sijn lijf.

 

Sy saghen comen gewapent stijf⁴⁹⁵²

 

Jegen haer weder her Goswine,

 

Onder sijn baniere fyne,

 

In bellonc gaende, goet ter cuere,

 

Beide van goude ende van lasuere,

 

Met enen rande daeromme van kelen.

 

Sijn tornekeel was, sonder helen,

 

Van den selven, ende sijn ors goet

4960.

Was verdect, des sijt vroet,

 

Met enen groenen singlatoene;aant.

 

Een spere hilt die ridder coene

 

In sijn hant, ende heeft versien

 

Comende die twee heren met dien,⁴⁹⁶⁴

 

Door den strijt dringende sere.

 

Doen liet lopen sijn ors die here

 

Rechte te hem beide waert;⁴⁹⁶⁷

 

Het sachen comen her Bernaert,

 

Ende sloech jegen hem met sporen;

4970.

Men mochte die erde doven horen,⁴⁹⁷⁰

 

Daer sy quamen die twee heren.

 

Dore die scilden staken si hoer speren⁴⁹⁷²

4952 Doen saghen sy commen, sonder blijf, Van Wedergrate mijn heere Gosswin, Onder syne banniere goet ende fijn Van goude ende van laseure In bellonck gaende goet ter ceure, Met eenen rande daer omme van keelen. Sijn tournekeel, sonder helen, Was van den selven.

4964 Die twee heeren commen met dien.

4967 Rechte te hemlieden waert. Doen sach men commen heere Bernaert.

4970 Daer mochten seer deunen hooren.

4972 Ende staeken door de schilden haere sperren, Maer sy bracken op die plaeten, Ende die orssen daer sy oppe saeten.

[p. 226]

 

Soe dat si braken op de platen,

 

Ende die orsse, dair si op saten,

 

Stonden ghebogen over haer hamen.

 

Haer swerden togen si te samen,⁴⁹⁷⁶

 

Ende gingen elc anderen slaen.

 

Daer toe quamen gereden saen⁴⁹⁷⁸aant.

 

Haer lieden, die hem volgden na,

4980.

Van beiden siden, als ic versta,

 

Bestreet elc anderen te dier uren,⁴⁹⁸¹

 

Ende mijn her Coenraet van Bueren

 

Voer in den strijt, sijt seker das,

 

Ende stac enen ridder, die neve was

 

Heer Gosewijns van Wedergrate,

 

Dor den scilt ende dor den plate,

 

Daer 't yser van den spere voer dore,

 

Ende in den lichame selcken score

 

Maecte, ende een wonde so groot,

4990.

Dat hi viel ter erden doot,

 

Ende metten steke dat spere brac.

 

Mijn heer Coenraert sijn sweert trac,

 

Ende voer her Goswijn toe,

 

Die jeghen heer Bernaerde doe

4976 Doen toghen sy haere sweerden te saemen.

4978 Doen quamen daertoe ghegaen Hen lieden die hem volgheden nae.

4981 Ende hebben elcanderen bestaen daer, Ende mijn heere Coenraet, dat es waer, Van Beuren, hy voer voorts sonder vlien, Ende stack eenen ruddre nae dien, Die daer quam met Gooswine Van Wedergrate, ook was hy syne Neve, doen ick u verstaen, Mijn heere Coenraet gheraeckten saen Metten schachte sonder blasme, Dat hy hem voer in den lichaeme. Doen viel hy doot ende het sperre brack; Heere Coenraet sijn sperre uyte track, Ende voer mijn heere Gooswine toe, Die jeghen mijn heere Bernaerde street
Van Ysselsteyne, den heere stout Ende ondersloeghen hen menich fault, Ende heer Coenraet reet hem daer naer, Ende sloech hem op den helm daer, Daer het vier uyte spranck. Dat sweert schoot sonder wanck Omdat die helm was so goet, Ende heere Gooswyne; sijt's vroet; Slouch hem weder met ghewelt Ende doorhieu hy hem synen schilt, Dat een goet stuck viel op 't velt, Ende hadden herde na ghevelt Metten slaeghe, die hy hem gaf, Alsoo helpe my het heylich graf! Maer hy onthielt hem in 't ghereyde.

[p. 227]

 

Van Yselsteyne street, dien here,

 

Die hem ondersloegen sere.

 

Her Coenraet voer hem bat naer,

 

Ende sloechen op den helm daer,

 

Die rikelijc ende groot was ter noot,

5000.

Dat daer 't vier gereet uyt scoot,

 

Ende her Gosewijn sloech hem weder,

 

Den scilt doorhieu hy hem daer ter neder;

 

Een groot stuc viel daer op 't velt

 

Oic hadde hine bina gevelt

 

Met enen slage, dien hi hem gaf;

 

Doch onthilt hi hem dair af,

 

Soe dat hi bleef in 't gereide

 

Ende voer hem ane sonder beide.

 

So dede met her Bernaert.⁵⁰⁰⁹

5010.

Si sloegen op hem ter vaert

 

In allen siden crachtelike;

 

Maer hi weerde hem vreeselike

 

Dat hem wel quaet was genaken;⁵⁰¹³

 

Maer si verloedene, in ware spraken,aant.

 

Soe sere, datti hadde moeten wiken:

 

Dies liet hi d'ors henen striken.

5009 Soe dede oock heer Bernaert met Ende sloech op hem, dat wet, In allen syden crachtelijcke.

5013 Soe dat hem quaet was te ghenaeken; Maer sy bloedenen in waeren saeken So seere dat hy hadde moeten wijcken, Ende hy voer henen strijcken, Ende en hadde ghedaen een ruddre wijs, Mijn heere Willem van Tresignijs Van Brabant een baroen groot. Hy sach houden in dien noot Den heere van Wedergrate stryden Jeghen die twee baenrotsen te dien tyde, Diene al te seere verloeden, Ende oock syne lieden, wille 't ghevroeden, Waeren van den anderen seere verlaeden. Doen dede hy keeren met grooter staden Sijn maeschap derwaert ende syne banniere.

[p. 228]

 

En hadde gedaen een ridder wijs,

 

Mijn her Willem van Trasengijs,

 

Van Brabant een baenroetse groot,

5020.

Dien sach houden in den noot,

 

Ende jegen twee baenroetsen striden,

 

Dien sere verladen te dien tiden

 

Hadden, ende sijn volc oic mede,

 

Hi ware doot bleven tier stede;

 

Maer die here van Trasengijs

 

Dede derwaert lopen, des sijt wijs,

 

Sijn maechschap ende sijn baniere,

 

Die rikelic was ende diere

 

Van lasuere ende van goude

5030.

In bellonc dwers, also hi woude,⁵⁰³⁰

 

Wale gesneden te diere ure.

 

Selc was sijns ors covertuere,

 

Daer 't mede was overdect.

 

Hi hilt in sijn hant gestrect

 

Sinen scerpen snidenden brant;

 

Metten orsse quam hi gerant;

 

Sijn wapenroc was rikelijc diere,

 

Ende gelijc sire baniere.

5030 Eenen bellonck dweers, so hy 't woude, Al ghesneden, dat wet wel; Oock was hy selve in dat spel, Met sulcken teekenen al verdeckt. Hy hilt in sijn hant, dat wet, Synen scarpen snydenden brant, Ende liet loopen d'ors ter hant Op die heeren daer hy se sach.

[p. 229]

 

Hi reet ten herewaert, wat hi mach,

5040.

Ende gaf enen groten slach

 

Den here van Iselsteine op 't hooft,⁵⁰⁴¹

 

Dat hi al te na was verdooft;

 

Doch quam weder te hem die here vry,

 

Ende sloech weder, dat seggic dy,

 

Van Trasengijs dien vromen here⁵⁰⁴⁵

 

Op den helm alsoe sere

 

Dat hy een deel onteffent was.

 

Elc sloech op anderen, sijt seker das,

 

Vreselike grote slaghe.

5050.

Her Gosewijn was oic niet traghe

 

Van Wedergrate; hy heeft oic saen

 

Den here van Bueren bestaen.

 

Dese vier heren streden tien tiden

 

Elc op anderen met nide;

 

Sy ondersloeghen hem ende staken

 

Dat hare scilden mochten craken,

 

Ende maicten tier selver stat

 

Elc anderen van bloede nat;

 

Ende hadse haer volc niet gesceden,

5060.

Dat daer tusschen quam gereden,

5041 Op sijn hooft Dat hy scheen te syne al verdooft; Doch quam tot hem selven die heere vry.

5045 Van Tresignies die heere vrome Op den helm, als ick gomme, Dat hy een deel ontheffent was. Doen sloech elck nae den anderen na das Harde anxstelijcke groote slaeghen, Ende heer Goosswine, dat's gheene saeghe, Van Wedergrate heeft bestaen Den heere van Bueren, sonder waen, Ende ginghen alle viere vechten Onderlinghe ende hen berechten, Ende ginghen slaen ende steken; Ick waene ghy en hebbets noyent hooren spreken Van sulcken gheruchte als men daer maeckte, Ende sloeghen die schilden dat sy craeckten. Oock so maeckten sy nae dat Elc den anderen van bloede nat, Ende quetsten aermen ende dien, En hadde haer volck ghedaen met dien.

[p. 230]

 

Sy hadden elc anderen tier stat⁵⁰⁶¹

 

Doot ofte verminct gehadt;

 

Maer si scedense daer gemeen,

 

Ende drongense van een.

 

Daer worden in den stride saen

 

Pratsen scone ende groot gedaen,aant.

 

Ende daer gesciede in dat striden

 

Scade groot in beider siden;

 

Nieman anders des vermeet;

5070.

Soe anxtelic als men street

 

En sach nieman noch selc gevecht.

 

Daer en was ridder noch knecht

 

Hine street vromelijc met eren,

 

Ende holpen wel haren heren.

 

Van Grimberghen die heren fijn

 

Vochten sere in dat hustijn,

 

Dies si hadden wel te doene;

 

Want van Brabant die baroene

 

Hadden meerder hoop in haer scaren⁵⁰⁷⁹

5080.

Dan der Grimberchsen heren waren;

 

Nochtan dorbraken sise gereet,

5061 Sy hadden elcanderen, by waerheden, Ghedoot ofte verminckt te dier stont; Maer sy scheyden se, dat sy u cont, Ende hebben se van een ghedronghen. Alle die yet spraken met tonghen Mochten 's u niet vertellen al Die doode groot ende smal, Die daer gheschiede in beyde syden; Daerom laete ick overlyden, Ende segghe u van dien dat ick sach. Men street daer seere op dien dach; Want daer en was knaepe noch knecht Ofte hyne street seere in dit ghevecht, Ende holpen vromelick haeren heeren, Ende die van Grimberghen by mier eeren Vochten seere in dat huttin; Sy waeren stoute lieden ende fijn, Oock hadden's sy seere te doene.

5079 Waeren meer dan die van Grimberghen waeren; Nochthans doorbraecken sy die schaeren, Was't den Brabanters lief ofte leet. Binnen desen dat men dus street Hurte uyt van Donghelberghe heer Jan Op een groot ors.

[p. 231]

 

Waest den Brabanters lief of leet.

 

Binnen dat men daer dus vacht,

 

So quam daer met groter cracht

 

Van Dongelbergen mijn heer Jan

 

Op een ors dat seere ran

 

Met sinen wapenen overtoghen;

 

Den scilt voerde by ongheloghen⁵⁰⁸⁸

 

Van sable ende van silvere wit,

5090.

Wel gevaescht, verstaet my dit,⁵⁰⁹⁰

 

Met enen leuwe rampant van goude,aant.

 

Gekroent van kelen, also hi woude;

 

Alsulc was sijn tornekeel,

 

Ende sijn banier al gheheel,

 

Daer sijn maghen hielden onder.

 

Hi hilt in sijn hant besonder

 

Enen spere sterc ende stijf,

 

Ende liet lopen, sonder blijf,⁵⁰⁹⁸

 

Op her Gerarde van Ophem,

5100.

Der hine houden sach vor hem,

 

Wel ghewapent totten voeten.

 

Hy hadde des daechs met felre groeten⁵¹⁰²

 

Gegroet menigen Brabantsoen;

 

Sijn tornekeel was doen

 

Al dorsteken ende dorhouwen,

5088 Hy veurde den schilt ongheloghen.

5090 Ghevaescht, nu verstaet dit, Met enen leeu rampant van goude, Ghecroont van keelen, so hy woude.

5098 Ende liep al zonder blijf Op heere Geeraerde van Oppem, Die houdende was voor hem.

5102 Hy hadde dies daechs met grooter moyten, Ghestreden op die van Brabant daer. Sijn tornekeel, wet voorwaer, Was al doorsteken ende doorhouwen, Dat men gheen teeken en conste gheschouwen; Maer van silvere veurde hy den schilt Met vijf ruyten, alsoo hy wilt, Van keelen gaende in bellonck. Van Donghelberghe sach hy, den heere jonck Ghereden commende tot hemwaert. Doen stack hy de hant op sijn sweert, Ende greep eenen.

[p. 232]

 

Dat mer niene aen mocht scouwenaant.

 

Enich teken, datter an hilt.

 

Van silvere voerdi den scilt,

 

Vijf ruten van kelen in bellonc;

5110.

Dus is gaende de ridder jonc.

 

Van Dongelbergen tier steden

 

Sachi te hemwert comen gereden;

 

Hi greep enen stercken scacht,

 

Ende horte d'ors met groter cracht

 

Op den here van Dongelberghe weder,

 

Die te hemwert rende gereder⁵¹¹⁶

 

Dan een swaluwe soude vliegen.

 

Te gadere quamen si, sonder liegen,

 

Metten orssen in de wile

5120.

Rechte als twee vlieghende pile,

 

Ende geraicten met ghewilt

 

Elc anderen dair op den scilt,

 

Dat sise alle beide dorstaken,

 

En die platen, in waren spraken;

 

Ende waest niet te broken, die speren

 

Die waren hem in den buuc geveren.

 

Daer na quamen si te samen

 

Beiden met hoeden ende met lichamen⁵¹²⁸

5116 Dat henen liep veel ghereedere Dan eene swaluwe soude vlieghen, Ende quaemen te gaedre, sonder lieghen, Metten orssen op dier wylen, Alse twee vlieghende pylen, Ende gheraeckten elck den anderen Op den schilt, sonder wandelen, So dat syse beyde doorstaeken, Ende die platen in waeren saeken; Ende en hadden niet ghebroken die sperren, Sy waeren hun in den buyck ghevaeren.

5128 Metten hoofde[n] ende metten lichaeme[n] Dat sy wel daeraf jochierden, Ende hemselven ter eerden stierden, Met haeren saddelen tusschen haere beenen; Want daer en was deghen so groote/gheene, So vaste sy en moesten breken; Maer sy spronghen op, hoorde ick spreken, Ende eer sy haeren sweerden consten ghevaen Waren sy ghemonteert met dien Van den ghenen dyer by hilden. Daer worden spaenre van den schilden Ghehouwen, daer sy worden gheorst. Doen track sijn sweert sonder vorst Van Donghelberghe die heere vry, Ende sloech een, gheloves my, Recht op het beckeneel boven Dat hy in tween heeft ghecloven, Ende het sweert scoot totten ooghen toe. Eenen anderen sloech hy doe.

[p. 233]

 

Dat si 't vel af jockierden,

5130.

Ende hem beide ter erden stierden

 

Met haer sadelen tusschen haer been;

 

Want daer en was vergaert geen

 

So vast, sine mosten breken;

 

Maer si sprongen op haesteleken,

 

Ende eer si getrokken haer sweerden

 

Waren si weder op haer peerden

 

Hermonteert rikelike.

 

Daer wert gestreden vreselike

 

Van den twee heren dier by hilden,

5140.

Dat vlogen die spaenderen van den scilden,

 

Die in stucken worden gehouwen.

 

Men mochter in den strijt scouwen

 

Meneghen vallen metten sweerde,

 

Eer die heren quamen te peerde.

 

Sinen viant daer hi op quam

 

Van Dongelberge, die hem nam

 

Sijn sweert ende sloech op her Geraerde,

 

Ende geraecte den ridder waerde

 

Recht op 't beckeneel boven,

5150.

Dat hy 't heeft in tween gecloven,

[p. 234]

 

Ende 't sweert scoet toten oghen toe;

 

Enen anderen hersloech hi doe

 

In den hals sonder merre,

 

Dat hem 't hooft afvlooch verre.⁵¹⁵⁴

 

Twee heeft hire doot in de vaert,

 

Daer 't toesach mijn heer Geraert,

 

Die 't sere qualike verdroech.

 

Sijn ors hi mit sporen sloech;

 

't Sweert verdroech hi aldair,

5160.

Ende sloech her Janne sonder vaer

 

Van Dongelberge tier selver stonde

 

Op sijn scouweren een grote wonde,

 

Die hem sere bloeden began;

 

Ende van Dongelberghe mijn here Jan

 

Heeft sijn sweert verheven,⁵¹⁶⁵

 

Als hy die wonde heeft beseven,

 

Ende sloech van Ophem her Geraerde

 

Op den helm met den swaerde

 

Dat 't goede sweert daer dore scoot;

5170.

Eene wonde anxtelike groot

 

Heefti ontfaen van dien slaghe,

 

Dies droeve worden sine maghe,⁵¹⁷²

5154 Seer verre. Die twee vielen neder doot, Dat heer Geeraert toesach bloot; Dat hy seere qualijc verdroech. Sijn ors hy metten spooren sloech, Ende hilt sijn sweert in sijn hant, Ende sloech heer Janne, sy u becant, Van Donghelberghe ter selver stonde Op die schoudere eene groote wonde, Die seere te bloedene began.

5165 Doen hy die wonde hadde beseven, Heeft hy sijn sweert opgheheven, Ende sloech heere Geeraerde van Hoppem Op den helm, dies ick seker bem.

5172 Dies droeve waeren syne maeghen.

[p. 235]

 

Ende syne vrienden, die by hem waren.

 

Met torne sijn si ingevaren.⁵¹⁷⁴

 

Daer wort die strijt groot ende sterc;

 

Men sach daer menighen in dat perc

 

Van sinen orsse vallen neder,⁵¹⁷⁷

 

Die nemmermeer op rechte weder

 

Dore bedranc van den orsse;

5180.

Men sach daer vallen in de porsse

 

Menighen heerliken man,

 

Die ic genoemen niet en can;⁵¹⁸²

 

Ic wane men noyt t' eniger tiden

 

Also anxtelic sach striden;

 

Want si hare grote scandeaant.

 

Wreken wouden op die vianden:

 

Hoofden, benen, voeten, handen⁵¹⁸⁷

 

Sach men liggen daer in 't bloet.

 

Sy hadden menighen riddre goet

5190.

Daer in hare hulpe bracht,⁵¹⁹⁰

 

Ende die genendeliken vacht⁵¹⁹¹

 

Op des hertogen partie,

 

Sy hadden onderlinge hatie.⁵¹⁹³

 

Scoenderen strijt dan si daer dreven

 

Wert in boecken noyt bescreven;

5174 Ende met grooten torne sijn sy inne ghevaeren. Daer weert die strijt groot ende starck.

5177 Van synen peerden vallen nedre, Die nummermeer op en rechten wedre Door 't bedranck.

5182 Die ic al niet ghenommen en can. Ick waene dat men tot gheenen tyden So anxstelijck en sach stryden Als die heeren van Grimberghen daden; Want sy haere groote schaeden.

5187 Ende handen sach men daer ligghen in 't bloet.

5190 Aldaer.

5191 Ende die ghenendelike vacht.

5193 Schoendere strijt ende meer hadhye
Dan sy deden die edele lieden; Want wel dat noyent gheschiede.

[p. 236]

 

Oic waen ic wel, als ic bediede,

 

Dat noyt scoender daet gesciede

 

Onder kersten volc te samen,

 

Dor den anxt van enighe blamen⁵¹⁹⁹

5200.

Daer t' ontfane in den stride;⁵²⁰⁰

 

So en wilde elc anderen van nide

 

Die plaetse een voet rumen.

5199 Van eenighen blasmen.

5200 In dyen stryde So en wilde elc anderen tot dyen tyde, Die plaetse eenen voet niet ruymen. Lacen! dat sy hen versuymen Moesten, dat was schaede groot.