Grimbergse oorlog
(1852-1854)–Anoniem Grimbergse oorlog–
AuteursrechtvrijDe Grimbergsche oorlog. Ridderdicht uit de XIVe eeuw (2 delen) (ed. Ph. Blommaert en C.P. Serrure). C. Annoot-Braeckman, Gent 1852-1854
-
gebruikt exemplaar
exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1124 B 27
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de veertiende-eeuwse kroniek de Grimbergse oorlog in de editie van Ph. Blommaert en C.P. Serrure uit 1852-1854.
In het door ons gebruikte exemplaar is voorin het eerste deel tussen pagina I en III een losse overdruk van een kort artikel van Eelco Verwijs ingebonden. Dit artikel is hier opgenomen onder de weggelaten tekstgedeelten (p. π1r en π1v). De handgeschreven aantekeningen in de aangehechte facsimile-scans zijn van Eelco Verwijs.
redactionele ingrepen
De tekst is op grond van de samenvatting van de inhoud op p. 257-263 (deel 1) en p. 299-308 (deel 2) in hoofdstukken verdeeld. Elk hoofdstuk is voorzien van een kop tussen vierkante haken met de betreffende versnummers.
De varianten uit het Brusselse handschrift staan in de legger onderaan de pagina als voetnoten, en zijn hier dan ook op die manier overgenomen.
De illustraties zijn opgenomen in twee ingeschoten katernen zonder paginering, respectievelijk in deel 1 tussen p. 264 en 265 en in deel 2 tussen p. 376 en 377. In de digitale weergave zijn ze in de lopende tekst geplaatst met de toevoeging [p. *1], [p. *2], etcetera.
deel 1, p. 1: de kop [Deel 1] is tussen vierkante haken toegevoegd.
deel 1, p. 1: kop aangevuld met [Eerste deel]
deel 1, p. 171, noot 3833: De eerste letters van de noot zijn niet leesbaar, en daarom weergegeven als [....]
deel 1, p. *1: de kop [Afbeeldingen van de wapenschilden] is tussen vierkante haken toegevoegd.
deel 1: De foutieve nummering (p. 257-264) van het hoofdstuk `Tafel. dorpen. - steden. - persoonen.´ is hier verbeterd in p. 265-272.
deel 2, p. I: de koppen [Deel 2] en [Inleiding] zijn tussen vierkante haken toegevoegd.
deel 2, p. *4: de kop [Afbeeldingen van de wapenschilden] is tussen vierkante haken toegevoegd.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (deel 1, p. II, VI, 256 en 264; deel 2 p. π1v, π3v, XXVIII, 342 en 390) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[deel 1, pagina ongenummerd (p. I)]
Maetschappy der Vlaemsche bibliophilen.
2e SERIE. - Nr 14.
[deel 1, pagina ongenummerd (p. π1r)]
BLADVULLING.
In den Grimb. O. II, 5100 vlgg. wordt ons de strijd van Heer Geraert van Ophem en den Heer van Dongelberghe beschreven. Zij rijden op elkander in sneller ‘dan een swaluwe soude vliegen’, en doorsteken elkanders schilden. En nu vervolgt de dichter in vs. 5127:
Daer na quamen si te samen
Beiden met hoeden ende met lichamen,
Dat si tvel af jochierden,
Ende hem beide ter erden stierden
Met haer sadelen tusschen haer been;
Want daer en was vergaert geen
So vast, sine mosten breken.
De lezing van het andere Hs. levert nogal eenig verschil:
Daer na quamen si te samen
Metten hoofde ende metten lichaeme,
Dat sy wel daeraf jochierden,
Ende hemselven ter eerden stierden
Met haeren saddelen tusschen haere beenen;
Want daer en was deghen so groote gheene
So vaste, sy en moesten breken.
In geen der beide teksten geeft de voorlaatste regel een zin: zoowel vergaert als deghen so groot is bedorven.
[deel 1, pagina ongenummerd (p. π1v)]
Zij reden met zulk een woest geweld op elkander in, dat zij ‘met haer sadelen tusschen haer been’ van hunne paarden tuimelden. Dit werd veroorzaakt doordat er iets brak. En wat was nu niet zóó vast om den geweldigen schok te doorstaan, wat moest er breken, waardoor de beide ridders zandruiters werden? Met één lettertje desnoods laat zich de breekbare waar in den tekst herstellen.
Want daer en was Dergaert geen
So vast, sine mosten breken.
Geen buikriem zoo vast of ze moest breken.
In het teksthandschrift staat misschien wel dergaert (vergaert), dat de uitgever niet begreep en daardoor verhaspelde; in het andere is deghē so gote, misschien na een reeks corrupties, uit derēgh'de, d.i. derengherde, daremgarde, tot onherkenbaar worden verknoeid. In het Mnl. vinden wij de vormen dargaerde, deregarde, darengherde, daremgherde (zie Oudemans, Pr. 2, 34; Gloss. Lorr. en Limb. enz.), Mhd. darmgürtel (Benecke 1, 593 b).
Daar de vorm dergaert, zoo ver mij bekend is, elders niet voorkomt, is het misschien beter daregarde, dargaerde, te lezen.
Eelco Verwijs.
(Overgedrukt uit den Taal- en Letterbode).
[deel 1, pagina ongenummerd (p. III)]
De Grimbergsche oorlog,
Ridderdicht uit de XIVe eeuw.
Eerste deel.
[deel 1, pagina ongenummerd (p. IV)]
No 27 van de 100 afdruksels voor den koophandel bestemd.
De Secretaris,
Ph. Blommaert.
[deel 1, pagina ongenummerd (p. V)]
De Grimbergsche oorlog,
RIDDERDICHT UIT DE XIVe EEUW.
Eerste deel.
Gent,
Drukkery van C. Annoot-Braeckman.
1852.
[deel 2, pagina ongenummerd (p. π1r)]
Maetschappy der Vlaemsche bibliophilen.
2e SERIE. - Nr 14.
[deel 2, pagina ongenummerd (p. π2r)]
De Grimbergsche oorlog, ridderdicht uit de XIVe eeuw.
Tweede deel.
[deel 2, pagina ongenummerd (p. π2v)]
Nr 53 van de 100 afdruksels voor den koophandel bestemd.
De Sekretaris,
Ph. Blommaert.
[deel 2, pagina ongenummerd (p. π3r)]
De Grimbergsche oorlog, ridderdicht uit de XIVe eeuw.
Tweede Deel.
GENT,
Drukkery van C. Annoot-Braeckman.
1854.