De Gids. Jaargang 163

[p. 992]

Barber van de Pol
BM.01.55.07

Geachte directie van de Staatsloterij,

Mijn moeder maakt mij attent op iets dat iedereen waarschijnlijk al wist alleen ik niet. Ze heeft het uit de krant, ze zegt dat het een herhaling is van een eerdere oproep. Ik ben geschrokken en buitengewoon opgewonden. U zoekt de eigenaar van het lot BM.01.55.07., een lot dat een halfjaar geleden verkocht is. U geeft in uw advertentie behalve een adres ook een telefoonnummer dat ik de hele nacht door heb proberen te bellen. Geen gehoor. Hoezo een nummer als er niemand is om op te nemen?

Dit is om gek te worden. Slapen kan ik niet. Ik schrijf deze brief maar meteen, om het goed uit te leggen, om iets te doen. Met een telefoontje zult u sowieso geen genoegen nemen, denk ik. U moet heel wat telefoontjes hebben gehad, de afgelopen dagen, er zullen er immers heel wat zijn die beweren dat zij dat lot hebben. Hecht u er alstublieft geen geloof aan. Ze liegen, het zijn vervalsers, oplichters.

Geachte directie, de enige echte eigenaar van dat lot ben ik. Alleen... ik ben het kwijtgeraakt, dat is het verschrikkelijke! Nu zult u denken ‘ja ja, dat zal wel, wie heeft er geen zin in een miljoen gulden’ maar het is helaas maar al te waar.

Het kost me moeite dit alles neer te schrijven. Ik maak een ongelukkige periode door, en dat is precies de reden waarom ik nu pas reageer en eigenlijk ook waarom ik dat lot, BM.01.55.07, ben kwijtgeraakt. Het is een beschamend verhaal; ik zal het niettemin vertellen.

Het was in eerste instantie liefde en daarna liefdesverdriet waardoor ik maanden uit de roulatie ben geweest. Mijn directeur (de heer Haalboom, tel 020 - 64604088) kan dat desgewenst bevestigen. De vierde maart jl. liet ik hem telefonisch weten voor onbepaalde tijd met onbetaald verlof te gaan. Dat kan op mijn werk; ik ben assistent systeemanalist bij een internetbedrijf en lever mijn diensten op basis van stukwerk. Tussen twee projecten door kun je er best

[p. 993]

even tussenuit.

Kort daarvoor, tijdens een vakantie in Berlijn, had ik een vriend gekregen die mij algauw zijn verloofde noemde. Het was liefde op het eerste gezicht; daar waren we het over eens. Hij woonde, woont moet ik zeggen, in San Francisco, en vroeg of ik met een open ticket zijn kant uit wou komen. Ik heb zonder veel aarzelingen toegestemd. U kunt ook hem bellen: Ben Snowdon, 001 - 722.344.566, maar u heeft grote kans dat hij de hoorn op de haak gooit als hij mijn naam hoort. Eigenlijk zou u me een plezier doen als u hem belde. Zelf durf ik het niet. Ik durf hem niet eens te schrijven. Het is een aardige man zolang je hem niet te dicht op de huid zit. Ik sluit niet uit dat hij het lot heeft weggegooid.

Het begon zo mooi. In het vliegtuig maakte ik me zorgen over m'n koffer, dat weet ik nog, of die wel aan zou komen. Dat doe ik altijd. Luxeproblemen; niets anders aan je hoofd; ik word weemoedig bij de herinnering. In die koffer zat ook het lot; ik was van plan voor de avond van de trekking in april mijn moeder in te schakelen, wat er in de consternatie bij in is geschoten, zoals u na het lezen van deze brief zult begrijpen. Ik kan de haren wel uit mijn hoofd trekken maar dat helpt niet. Het enige wat ik hoop is dat u mij gelooft. Een verlies komt altijd in tweeën, zeggen ze. Ik bid en smeek dat dat in dit geval niet zo is.

Ik vergeet helemaal te vertellen wie ik ben. Mijn naam is Machteld Treurniet. Hij hield van die voor hem zo moeilijk uit te spreken naam; de achternaam moest ik natuurlijk voor hem vertalen. We hielden het op No sorrow, teken van een goed gesternte volgens hem. Voor mijn adres en telefoonnummer verwijs ik naar het onderschrift. U kunt mij dag en nacht thuis bereiken. Voorlopig werk ik niet. Ik zou de krachten niet hebben, kan niemand onder ogen komen, behalve mijn moeder en twee of drie goede vriendinnen.

Hij wachtte me op met een stralende lach en bloemen. Ik was in de zevende hemel. Mijn koffer was aangekomen, de lucht was blauw, en blauw waren zijn ogen. In de auto zei hij dat hij nog even ergens langs moest voor we naar huis gingen. Hij moest naar een beddenwinkel. Hij had chronisch last van zijn rug en volgens hem kwam dat door zijn nieuwe matras. Hij wilde het ruilen. Ik moet zeggen dat zijn geklaag over dat matras, en over het vorige, een groot deel van onze e-mailcorrespondentie had bepaald dus verbaasd was ik niet. Ziekte en pijn gaan voor alles; logisch dat we dat probleem meteen zouden oplossen. Hij gaf er trouwens een pikante draai aan. Ik moest het matras dat hij in plaats van het andere zou nemen ook keuren; het zou ons matras zijn, het matras dat onze

[p. 994]

liefde zou dragen. Vindt u dat niet mooi gezegd?

Ik was nooit eerder in een slaapwinkel geweest. Ik weet niet of u weet hoe zoiets eruitziet. Het is hele grote ruimte met een heleboel bedden waarop hier en daar mensen liggen. Ze slapen niet, ze liggen daar maar op hun rug en soms praten ze met elkaar. Ze testen de matrassen, op hun dooie gemak, hoe anders zou dat kunnen? Ze proberen zich voor te stellen hoe die op den duur zullen bevallen.

Dat deden wij ook. We gingen op een bed liggen terwijl zijn hand stiekem mijn lichaam beroerde. Toen gingen we op een ander bed liggen en we bedachten hoe dat matras was, na het vorige. Dat herhaalde zich een keer of vijf. We vergeleken de verschillende kwaliteiten met elkaar en vroegen de verkoper bijzonderheden over de prijzen. Ben noemde mij zijn fiancée. Hij wou weten wat de inruilwaarde van zijn oude matras was; dat viel nog onder de garantie. We lieten ons oog uiteindelijk vallen op een tamelijk dun en hard matras, veel sympathieker dan die bombastische bouwsels die ze je in Amerika het liefst aansmeren, en gezonder. We waren het roerend eens. Dat hoort misschien bij verliefde mensen. Het matras direct kopen wou hij niet. Hij wou dat ik eerst het oude matras keurde, dat ik nog niet kende.

Het is zo spannend een huis binnen te gaan dat de ziel weerspiegelt van iemand die je lief is. Ja, hij was me lief, ik was zijn lief. Midden in de huiskamer stond een gasballon te dansen door de tocht van de opengaande deur. Welcome home stond er in olijke letters op, heel kinderlijk. Ik denk niet dat ik ooit gelukkiger ben geweest dan toen. Hij droeg me over de drempel en daarna over de drempel van de slaapkamer. Wat me meteen opviel was dat daar wel vier matrassen tegen de muren stonden. Later zag ik er in de kleinere slaapkamer nog een paar staan. Hij zei er niets over al schoot ik ongetwijfeld in de lach.

Na de eerste nacht stond hij op met een schreeuw en een grijpbeweging naar zijn rug. Ik voelde me schuldig, zei dat ik de oorzaak van zijn rugpijn moest zijn, u begrijpt wat ik bedoel. Wat ik van het matras vond, vroeg hij met een grijns. Dit tafereel zou zich in iets wisselende versies iedere ochtend herhalen. Op mijn aanraden zou hij naar Mensendieck gaan, om iets aan zijn houding te doen want daar moest de oorzaak van zijn pijn toch vooral liggen, maar hij heeft het niet gedaan, niet in de tijd dat ik daar was.

Ik pakte mijn koffer uit, gaf hem de cadeautjes, chocola, cd's met het Concertgebouworkest, een Van Gogh-kalender, ik weet het nog precies, ik kreeg van hem een ring, en onze gezamenlijke dagen begonnen. In het begin had hij vakantie, later trok hij in de ochtend

[p. 995]

naar zijn werk om 's middags weer zo snel mogelijk naar huis te komen, naar mij, zijn everything. Jammer dat hij iets buiten San Francisco woonde, in zo'n slaapgemeenschap binnen een web van snelwegen. Mijn enige vreugde daar was hij. Ik mocht de auto overdag hebben, dat scheelde, kon ik bijvoorbeeld wat shoppen nu en dan of naar het strand.

Iedere keer dat ik mijn portemonnee te voorschijn haalde, zag ik het lot. Ik liet het hem zien. We bedachten dat we van het geld een huis in Frankrijk zouden kopen en een loft (dat is een zolderverdieping, dat is daar erg in) in San Francisco-Centrum. Uiteindelijk legden we het lot in een laatje, noteerden het nummer in ons beider adressenboekje bij de naam van de ander en tekenden er hartjes bij. Zoiets doe je in je gekkigheid, daar hoef je niet piepjong voor te zijn. Ik zal u een kopie van de desbetreffende bladzijde uit mijn boekje doen toekomen.

Hij zei dat ik zijn nogal onpersoonlijke huis naar mijn hand moest zetten maar ik merkte algauw dat die wens betrekkelijk was. In het begin genoot hij van de chaos die de som van twee mensen in plaats van één met zich meebrengt. Ik hoefde maar een cd aan te wijzen of hij draaide hem, in het begin. Als ik over iets bepaalds niet enthousiast was haalde hij het van de muur en gooide het weg. We kochten de wijnen die ik, als Europese de expert in zijn ogen, lekker vond. Maar na een paar weken begon hij benauwd te kijken bij ieder vuil glas, dat hij direct afwaste, en alcohol kreeg iets voos doordat hij de wijn ineens ging rantsoeneren en inschonk alsof we een zonde begingen. Hij maakte, dat was pijnlijk, vakantieplannen voor de zomer waar ik geen deel van uitmaakte. Hij kroop uren achtereen achter zijn computer om met de wereld te mailen. Vrienden van hem heb ik tijdens mijn verblijf niet ontmoet.

Ik ga te hard, laat ik op de matrassen terugkomen. Het nieuwe matras kwam er, na veel vijven en zessen. Dat betekende euforie, hij is heel aimabel als hij enthousiast is, maar toen ik de volgende ochtend wakker werd zag ik hem met een lijdzaam gezicht in de leunstoel zitten slapen, naakt, een stoffen bril, zo eentje als je in het vliegtuig krijgt, voor zijn ogen. Hij kon niet wennen, zei hij. Dat matras was te hard.

Die dag heb ik mijn moeder gebeld. Die zei, en haar woorden sneden als ijswater door mijn ziel, dat het niet voor niets is wanneer een bemiddelde man van vijfenveertig, die er nog goed uitziet ook, nooit in staat is geweest zich echt te binden. Ik was woedend maar haar woorden vraten in me. Ik voorvoelde dat ze wel eens gelijk kon hebben. Ben ontpopte zich als een groot, verwend kind, met alle

[p. 996]

aardige dingen vandien, maar ook de akelige. Was ik niet zo verliefd geweest, ik had er een eind aan gemaakt.

Ik vergeet het lot, het lot waar het u alleen maar om te doen is. Dat speelde wel degelijk nog enige tijd een rol. Het wond ons op dat de letters en cijfers van dat lot ons leken te symboliseren, raar dat we dat na een paar weken pas beseften. Kijkt u naar onze initialen: B(en) M(achteld), kan het toeval zijn? Ik hoef u zeker niet te vertellen dat ik op 7 januari geboren ben en hij van 1955 is. BM.01.55.07. De avond dat we dat ontdekten was het heel gezellig. De drank vloeide rijkelijk, Pouilly Fumé, zoiets onthoud je. Op een goede toekomst voor Ben en Machteld, proostte hij. Het heeft niet zo mogen zijn.

Hij praatte vaak over zichzelf in de derde persoon. ‘Ben heeft bloemen voor je meegebracht.’ ‘Ben houdt van je.’ ‘Dit is een typische Ben-gedachte.’ Ik begon me af te vragen wie die Ben eigenlijk was.

De laatste maand was een hel. Ik begon hem uit te dagen, ik weet best dat het ook aan mij heeft gelegen en daar heb ik spijt van. Mijn moeder zegt dat dat onzin is, het had nooit lang goed kunnen gaan met zo'n man, maar als je echt van iemand houdt, wil dat er niet in. Ik vroeg hoe het zat met zijn vroegere vriendinnen, merkte dat hij zichzelf tegensprak, ging erop door. Af en toe pakte ik hem bij zijn schouders: ‘Wees dapper, alsjeblieft, als je wilt dat wij een kans hebben moet je eerlijk zijn. Grow up!’

Hij bleef tamelijk vriendelijk, onverschillig zou ik nu allicht kunnen zeggen, zelfs als ik over mijn eigen vorige liefdes vertelde en een beetje gemeen zei dat die in sommige opzichten meer voorstelden dan wat ik met hem meemaakte. Ik zei al, ik daagde hem uit, maar hij gaf geen sjoege om het op z'n Amsterdams te zeggen, hij bleef één en al masker. Daarom was het een volslagen verrassing toen hij op een avond dat ik met een driftig gebaar mijn handen op zijn schouders legde, plotseling verstijfde, zijn rug rechtte en met een vinger naar de deur wees. Woedend. Ik moest vertrekken en als ik niet ging riep hij de politie.

Ik ging niet. Ik legde uit dat we hier doorheen moesten, ruzie af en toe was normaal tussen geliefden. Dat is toch zo? We sloten dacht ik vrede, hadden het daarna meestal weer goed, ik was nu erg voorzichtig, we maakten toekomstplannen. Drie dagen later, het was een zondag, hij was de deur even uit, kwam een mij onbekende vriendin vertellen dat mijn vliegticket terug naar Nederland klaarlag. Ze bracht de boodschap namens hem over. Of ik voor twaalven weg wilde wezen, anders kwam alsnog de politie. Mijn moeder heeft me

[p. 997]

van Schiphol opgehaald, die kon ik in de gauwigheid nog bellen. Ik weet niet wat ik allemaal vergeten ben, m'n toiletspullen, een vest, laarzen, en ook het lot. Hij heeft niets meer van zich laten horen. Het is nu vijf weken geleden en de pijn neemt toe.

Ik weet dat mijn moeder gelijk heeft, het was niets geworden, hij is een neuroot eersteklas, maar het gelijk van een moeder is niet het hoogste waar we voor ons geluk naar streven, dat bent u ongetwijfeld met mij eens.

Dit is mijn verhaal. Ik herhaal dat het mij beschaamt het zo openlijk op te biechten. Ik hoop dat u piëteit betracht en het, wat er ook gebeurt, niet aan de grote klok hangt. Ik zie de krantenlezers al gnuiven, de huichelaars die zelf nooit iets meemaken. Waar rook is is vuur, zullen ze zeggen, de man had vast gelijk dat hij de politie wilde inschakelen. Of ze zullen zeggen dat ik een harde ben omdat ik in zulke omstandigheden ook maar een seconde aan geld denk. Ze weten niet hoe verscheurd ik mij voel.

Het is mijn moeder die mij de kracht geeft af en toe aan de toekomst te denken. Ze is weduwe, ze heeft het niet makkelijk, ze wil graag trots op me zijn. Nu ga ik deze brief posten, voor de lusteloosheid weer over me daalt. Waarom gaat de tijd niet sneller? Wanneer slijt deze pijn? Schrikbeeld: en als hij het lot nu eens claimt als u hem belt of als hij op een andere manier over uw oproep hoort? Waarom verkoopt u uw loten eigenlijk niet op naam?

Ik hoop spoedig van u te horen. U hoogachtend,

Machteld Treurniet