De Gids. Jaargang 127

[p. 107]

Willem van Toorn | Vier gedichten

Zoals een man ongeveer
die in een huis vol dode
maar nog warme herinneringen
één leeg vertrek, zonder dingen
van gisteren wil bewonen,
leven wij in dit lege meer:
afwezig water, een bodem
onder de voeten, niet meer.

's Nachts krast de wind, gekomen
over ouder land, wellicht
sporen van een dood gezicht,
een vergane stem in het raam.
Waait hij naar de slaap over
resten van waterrovers,
vissen in droogte gestikt
ter hoogte van dit gedicht.

Morgen vind ik een scherf
half in de grond, gekerfd
met tekens van eeuwen geleden,
door geen mens meer te leven.

In onze dromen later
stort de dijk in, stijgt het water.

[p. 108]

Vestiging

 

Het eerste dat ons staat te doen,

 

eenmaal hier aangekomen,

 

is ons met goed fatsoen

 

neerleggen bij de doden.

 

 

 

Deze bij voorbeeld, genoemd

 

met name op een grijze

 

steen: van een heer de kleine

 

rest na geduldig lijden.

 

 

 

Daarna pas mogen wij wonen,

 

dwz zekere straten

 

dagelijks belopen,

 

ons er maar op verlatend

 

onder dezelfde namen

 

's nachts weer samen te komen.

 

 

 

Maar nooit worden wij zo thuis

 

in dit verzekerd huis

 

als ginds de genoemde, zeer

 

aangevreten meneer:

 

als ik ons niet noteer

 

zijn wij er al niet meer.

[p. 109]

Dood anno 1930

voor mijn vader

Mogelijk was het half negen
(twee tantes zeggen later
maar hun tijd kan niemand meten;
zeker is: winter, avond)
toen een op dood spoor gereden
trein het vrolijke leven
versplinterde in mijn grootvader.

Hier op dit bruin portret
staat hij tussen de leden
van het kerkkoor, bij leven,
besnord, dodelijk verlegen
voor ons te kijk gezet.

Winter dus en het sneeuwde
of ijzelde. De lantaren
waarmee hij had moeten zwaaien,
rangeerder zijnde, ontglipte
de vingers. De uitgegleden
voeten rennen nog even.
Het hoofd niet meer van half negen
stroomt in een tel vol waaien
van plotselinge eeuwigheden.

Oom zegt dat het ook mistte,
wij willen hem wel geloven.
Zeker is: van grootvaders
dikke horloge waren
binnenste delen gebroken,
zodat wij het stilstaand bewaren.

[p. 110]

 

Zonder dat dit een aanwijsbare

 

stip levert in de tijd:

 

iemand verdraaide de wijzers,

 

misschien even verbijsterd

 

door zoveel verledenheid

 

als ik, die ternauwernood

 

woorden genoeg kan schrijven

 

om dertig jaar te doen blijven

 

tussen mij en die oude dood.

[p. 111]

Avond

 

Ademloos thuisgekomen

 

zet ik gauw een gezin

 

overeind in mijn ogen,

 

alles op ware grootte:

 

de vrouw een mens, het kind

 

verder, dus kleiner, maar even

 

troostend gevuld met leven.

 

 

 

Een verwonderd deelnemen

 

richt zich op en duurt even.

 

 

 

Tot het huis volspringt met hoeken

 

waaromheen juist nog benen

 

of handen van deze en gene

 

verdwijnen. Om uit te zoeken

 

 

 

hoe het gebeurt, proberen

 

wij de film stil te zetten,

 

maar deuren naar alle vertrekken

 

blijven ons wegscharnieren.

 

 

 

Het kind mag er niets van weten.

 

Gewoon aan tafel gaan, eten.