De fragmenten van de Limburgse 'Floyris en Blantsefluor'

Fragment 6: De torenwachter klaagt

Sie haten grote blitscap.
Riklike her sire plac.
Her gaf eme to etene genueg. ⁺⁺
Dat bret man ever vor trůc⁺⁺
dar sie up spilen solden.
Sie satten dat sie wolden. ⁺
Floyres wan den alden af; ⁺
gutlike her it wider gaf.
Do clagete die althere
dat her die have mere ⁺
so virlorn havete.
Sin ungeval her clagete
ende dachte an sinen můte: ⁺
‘Rike Got, die gůte, ⁺
behůte dat kint lossam. ⁺
Mig wundirt wannen har quam. ⁺
Her, to Babiloníen ⁺
ne quam nie man so frumege, ⁺
hertoge nog greve,
die so riklike geve. ⁺
Nienehein conin[c] [i]s [...]⁺

Vertaling

Ze waren heel blij.
Op gulle wijze zorgde hij voor hem.
Hij gaf hem rijkelijk te eten.
Het schaakbord, waarop ze
moesten spelen, droeg men opnieuw aan.
Ze zetten in wat ze wilden.
Floyris won de inzet van de oude heer;
vriendelijk gaf hij het geld terug.
Toen klaagde de oude heer
dat hij de beroemde have
zo verloren had.
Over zijn ongeluk klaagde hij
en hij dacht bij zichzelf:
‘Machtige, goede God,
bescherm de lovenswaardige jongeman.
Ik vraag me af, waar [hij] vandaan gekomen is.
Hierheen, naar Babylon,
is nog nooit zo’n edele man gekomen.
hierheen gekomen, hertog noch graaf,
die zo vrijgevig schenkt.
Geen enkele koning is [...]

+ 116 Vgl. A, v. 2235-2236: ‘A tant l’en maine li huissier/ o lui a son ostel mangier’. (Vert.: Daarna leidt de wachter hem weg, om met hem in zijn huis te eten).

+ 116 ‘genueg’. Genoeg (zie v.1), ook hier litotes (understatement): veel, rijkelijk.

+ 117 ‘bret’. Bedoeld is hier het schaakbord.

+ 117 ‘ever’. Vgl. Duits: abermals.

+ 119 ‘satten’, verl. tijd van ‘setten’, zetten. Gezinspeeld wordt op het geld (de inzet), die de spelers op het spel zetten en dat de winnaar opstrijkt.

+ 120 ‘alden’, vgl.ook 122: ‘altherre’. In de Middelhoogduitse literatuur is de ‘altherre’ de oude, wijze, ter plaatse kundige raadgever. De torenwachter krijgt hier deze eervolle omschrijving toebedeeld, die in de Franse roman de bruggenwachter ten deel valt (A, v. 1582: ‘preudome’), vgl. ook Fleck (ed. Sommer 1846), v. 3678, v. 3876 ‘der alte’; v. 4117 ‘der grîse’.

+ 123 ‘have mere’ (beroemde have) slaat niet op de inzet bij het spel, maar is een metaforische omschrijving voor Blancefloer. De torenwachter klaagt over het ongeluk van Floris (v. 125: ‘Sin ungeval’) dat hij zijn geliefde heeft verloren. Deze woorden worden in het Frans uitgesproken door de bruggenwachter!

+ 126 ‘ můt’, muot’. Gemoed, geest, zin.

+ 127-128 De bede van de torenwachter tot de ‘machtige, goede God’ is opmerkelijk. De moslim gebruikt hier een christelijke gebedsformule.

+ 128 ‘lossam’. Variant van ‘lofsam’, ‘lovesam’: roemrijk, geëerd.

+ 129 Steinmeyer stelt voor: ‘her’.

+ 130 ‘Babilonien’. Bedoeld zou kunnen zijn: de stad Babylon aan de Eufraat of de stad Caïro aan de Nijl. De geografie in de Florisroman is echter in hoge mate fictief.

+ 131 ‘frumege’. Variant van ‘vromich’, dapper, heldhaftig.

+ 133 Vrijgevigheid is een hoofse deugd bij uitstek.

+ 134 ‘Neinehein’. Variant van ‘negeen’, geen, geen enkel.